Ǵalymdar jańa býyn nanomaterıaldaryn ázirlep jatyr
ASTANA. KAZINFORM — Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ ǵalymdary energııany hımııalyq jáne elektrohımııalyq jolmen túrlendirý men saqtaý úshin qoldanylatyn nanomaterıaldardy ázirleýge baǵyttalǵan ǵylymı jobany iske qosty. Bul týraly Ǵylym komıtetiniń baspasóz qyzmeti habarlady.
Bul baǵdarlamanyń negizgi ıdeıasy — sýtegin óndire alatyn qaýipsiz jáne portatıvti energııa kózderin jasaýǵa arnalǵan ınnovatsııalyq tehnıkalyq tásilderdi ázirleý. Joba ınnovatsııalyq tehnologııalar arqyly energetıka salasyndaǵy túbegeıli ózgeristerge jol ashýdy maqsat etedi.
— Búgingi tańda álem energetıkalyq turaqtylyq máselesine erekshe kóńil bólip jatyr. Qazba baılyqtaryna táýeldilikti tómendetý jáne balamaly energııa kózderin damytý — zamanaýı ǵylym men tehnologııa aldynda turǵan negizgi mindetterdiń biri. Osy oraıda bizdiń maqsatymyz nanoqurylymdy materıaldar men ınnovatsııalyq tehnologııalar negizinde energııany túrlendirý jáne jınaqtaýǵa arnalǵan tıimdi sheshimder ázirleý, — deıdi joba jetekshisi PhD Saǵı Orazbaev.
QazUÝ ǵalymdarynyń bastamasymen júzege asyrylyp jatqan bul baǵdarlama ǵylymı jańalyqtar men tehnologııalyq serpilisterge súıene otyryp, qazirgi energetıkalyq júıege sapaly ózgeris engizýdi kózdeıdi. Ǵylymı baǵdarlama aıasynda jańa býyndaǵy ekologııalyq taza energetıkalyq júıeler úshin sýtek óndirý, sýdy tazartý jáne az qýat tutynatyn qurylǵylardy energııamen qamtamasyz etýge qabiletti, qaýipsiz ári portatıvti energııa kózderi jobalanǵan.
Ǵylymı jańalyqtardyń qatarynda metall-aýa batareıalaryna arnalǵan joǵary entropııaly qorytpalar negizindegi anodtardy qoldaný, sondaı-aq sýtek generatsııasy úshin nanokremnıı qurylymdaryn paıdalaný qarastyrylǵan. Joba tobyna S. Orazbaev, E.Erlanuly, N. E. Ahanova, R. R. Nemkaeva, M.M.Muratov, A.Ý.Ótegenov, R.E.Jumadilov syndy ǵalymdar men mamandar kiredi. Avtorlardyń aıtýynsha, bul baǵyttar áli tolyq zerttelmegenimen, olardyń qoldanylýy energetıka salasynda eleýli nátıjelerge qol jetkizýge múmkindik beredi.
Sondaı-aq baǵdarlama ekologııalyq jáne áleýmettik-ekonomıkalyq turǵydan da ózekti. Ol energııa tıimdiligin arttyrýǵa, uzaqmerzimdi turaqtylyqty qamtamasyz etýge jáne organıkalyq qaldyqtardy óńdeý men sýdy tazartý máselelerin sheshýge negizdelgen. Mıkrobty otyn elementteri tárizdi sheshimder resýrstardy únemdeýge jáne qorshaǵan ortaǵa túsetin júktemeni azaıtýǵa septigin tıgizbek.
Kommertsııalandyrý áleýeti de joǵary. Baǵdarlama nátıjesinde jasalǵan prototıpter ǵylymı-zertteý jáne ónerkásiptik aıada keńinen qoldanylyp, energııa únemdeıtin qurylǵylar men sý tazartý júıelerin óndirýge negiz bola alady. Bul óz kezeginde otandyq joǵary tehnologııalyq shaǵyn jáne orta kásiporyndardyń qalyptasýyna yqpal etedi.
Aıta ketelik E. A. Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy ýnıversıtetine ulttyq mártebe berildi.