Ǵalymdar pestıtsıdterdi anyqtaýdyń jedel ádisin oılap tapty
ASTANA. KAZINFORM – Abaı ýnıversıtetiniń ǵalymdary aýyl sharýashylyǵy ónimderindegi qaýipti pestıtsıd qaldyqtaryn joǵary dáldikpen jáne jedel anyqtaıtyn jańa býyn elektrohımııalyq sensorlardy ázirledi. QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń qarjylandyrýymen 2023 jyldan bastalǵan joba bıyl sátti aıaqtaldy. Osy ýaqyt aralyǵynda magıstranttar men doktoranttar jetekshi ǵalymdarmen birlese otyryp, ártúrli sensor úlgisin jasap shyǵarǵan.
Pestıtsıdter – aýyl sharýashylyǵy ónimderin zııankesterden jáne ártúrli aýrýlardan qorǵaý úshin keńinen qoldanylatyn hımııalyq zat. Shamadan tys paıdalanylǵan jaǵdaıda adam densaýlyǵyna asa zor zııan ákeledi. Ýnıversıtet ǵalymdary pestıtsıdterdi jyldam anyqtaýdyń jolyn tapty.
Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi málimetinshe, jańa sensorlar MWCNTs-AuNPs negizindegi shyny kómirtekti elektrodtar, SiC-CDC-CS materıaldarymen jasalǵan ekrandy basyp shyǵarylǵan elektrodtar jáne ótkizgish nanomaterıaldarmen modıfıkatsııalanǵan ıkemdi sensorlardy qamtıdy. Olar DDVP jáne paratıon sııaqty aýyl sharýashylyǵynda jıi qoldanylatyn, biraq adam densaýlyǵyna qaýipti pestıtsıdterdiń qaldyq mólsherin anyqtaı alady. Sensorlardyń jumys dıapazony 0,01-100 mıkromol, anyqtaý shegi 0,001-0,005 mıkromol deńgeıinde. Áreket etý ýaqyty 30-60 sekýnd shamasynda.
Ǵalymdardyń aıtýynsha, bul sensorlar qoljetimdi baǵada, ekologııalyq taza materıaldardan jasalǵan jáne óndiristik aýqymǵa engizýge qolaıly, sonymen qatar shyǵyndy 20-30 paıyzǵa deıin tómendetýge múmkindik beredi.
Jobanyń mańyzdy aspektileriniń biri – halyqaralyq ǵylymı yntymaqtastyq. Ýnıversıtettiń jas zertteýshileri Ońtústik Qytaı tehnologııalyq ýnıversıtetinde ǵylymı taǵylymdamadan ótip, elektrohımııalyq ólsheýlerdi oryndaý jáne nátıjelerdi taldaý boıynsha tájirıbe jınaqtady. Birlesken zertteý sensor tehnologııalary boıynsha jańa ǵylymı derekter alýǵa jáne jobanyń tıimdiligin arttyrdy.
Joba jetekshisi, hımııa kafedrasynyń PhD, aǵa oqytýshysy Ryskúl Baqytkárimqyzy ǵylymı jáne praktıkalyq mańyzdylyǵyna toqtalyp ótti.
– Bizdiń zertteý jobamyzdyń mańyzdy baǵyttarynyń biri halyqaralyq ǵylymı ortalyqtarmen turaqty baılanys ornatý boldy. Magıstranttar men doktoranttar álemdik deńgeıdegi zerthanalarda jumys istep, kásibı daǵdylaryn damytty. Birlesken ǵylymı jumystar nátıjesinde elektrohımııalyq sensorlar salasynda jańa mańyzdy derekter alyndy. Bul – qazaqstandyq ǵylymnyń múmkindigin kórsetetin úlken jetistik, – dedi ol.
Daıyndalǵan sensorlar aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń sapasyn baqylaýda, ekologııalyq monıtorıngte, sý men topyraqtaǵy pestıtsıd qaldyqtaryn anyqtaýda qoldanýǵa jaǵdaı týǵyzady. Aldyn ala kúrdeli óńdeýdi qajet etpesten, olardy jeńil qoldanyp, jedel nátıje ala alady.
Bul zertteý Qazaqstandaǵy otandyq ǵylymnyń damýyna, jas zertteýshilerdiń áleýetin arttyrýǵa jáne ekologııalyq qaýipsizdik salasyn nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan mańyzdy qadam bolyp otyr.
Aıta keteıik, qazaqstandyq ǵalymdar Garvard ýnıversıtetinde qoljazbalarmen jumys isteý ádisterin zerttedi.
Ǵalymdar sýdy munaıdan tazartýǵa arnalǵan kóp rettik polımer jasady.