Ǵalym ýaqyt beldeýi jaıynda: Báriniń kóńilinen shyǵatyndaı minsiz jaǵdaı jasaý múmkin emes
ASTANA. KAZINFORM – Ýaqyt beldeýiniń ózgerýi adam aǵzasyna teris áser etetindigi jaıly naqty dáıekti ǵylymı derek joq. Biraq, bastapqy kezeńde aǵza reaktsııasynda jekelegen ózgeristerdiń bolýy - zańdylyq. Mundaı pikirdi S.Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetiniń ǵylymı jumystar jónindegi prorektory Ildar Fahradıev bildirdi.
- Ýaqyt beldeýin aýystyrý týraly sheshim qanshalyqty durys boldy? Sonymen qatar dáriger retinde bul sheshimniń el turǵyndarynyń densaýlyǵyna áseri týraly aıtyp berseńiz...
- Jalpy, medıtsınalyq turǵydan alǵanda, astronomııalyq durys ýaqytqa kóshý adamnyń tabıǵı bıologııalyq yrǵaǵyna saı keledi. Uıqy men sergektikti retteıin «Tsırkadtyq yrǵaq» tabıǵı jaryq tsıklimen óte jaqsy úılesedi. Bul is júzinde densaýlyqqa oń áserin tıgizedi. Degenmen, ýaqyt beldeýine beıimdelý, ásirese ýaqyt ózgergen alǵashqy aptada uıqynyń buzylýy, sharshaý men kontsentratsııanyń tómendeýi syndy ýaqytsha qıyndyq týyndatatyndyǵyn da qaperge alǵan jón. Al astronomııalyq durys ýaqyttyń densaýlyqqa teris áser etetindigin dáleldeıtin zertteýler joq. Biraq, aǵza reaktsııasynda jekelegen ózgerister bolady.
- Ýaqyt beldeýiniń aýysýyna qalaı ońaı beıimdelýge bolady?
- Jeńil beıimdelý úshin mynadaı qarapaıym ǵana erejeler usynylady: uıqy rejimin birtindep ózgertý; uıyqtar aldynda kofe men alkogol ishpeý, kúndiz taza aýada uzaq ýaqyt serýendeý jáne turaqty uıqy kestesin saqtaýǵa tyrysý. Fızıkalyq belsendilik pen durys tamaqtaný da jyldam beıimdelýge septigin tıgizedi.
- Sońǵy ýaqytta biryńǵaı ýaqyt beldeýine baılanysty turǵyndar tarapynan syn aıtylyp keledi. Tipti, arnaıy petıtsııa da jarııalanǵan bolatyn. Sizdiń oıyńyzsha, mundaı shaǵymnyń basty sebebi ne?
- Negizgi shaǵym jaısyzdyq seziný jáne uıqy men sergektiktiń úırenshikti rejıminiń ýaqytsha buzylýymen baılanysty bolyp otyr. Adamdar uıqynyń qanbaýy, sharshaý jáne kúni boıy selqos júrý syndy sezimdi bastan keshirýi múmkin. Bul ásirese jumys kestesiniń beıimdelýi qıyndaý salalarda eńbek etetin adamdarda baıqalady. Bular jańa rejımge aýysqannan keıin týyndaıtyn sýbektıvti belgiler sanalady. Degenmen, olar beıimdelý kezeńinde ómir sapasyn aıtarlyqtaı tómendetýi de yqtımal.
- Suhbat basynda «Tsırkadtyq yrǵaq» jaıly aıtyp qalyp edińiz. Sony qarapaıym tilmen túsindirip berseńiz...
- «Tsırkadtyq yrǵaq» - aǵzamyzdyń qashan uıyqtaý kerektigin, sergektigin, tamaqtaný merzimin aıqyndaýǵa kómektesetin «ishki bıologııalyq saǵatymyz». Bul saǵat kún sáýlesimen úılesip, aǵzanyń uıqy, gormondyq belsendilik, zat almasý syndy kóptegen qyzmetin rettep otyrady. Bul yrǵaq buzylǵan kezde, máselen, ýaqyt aýysqan jaǵdaıda aǵza ýaqytsha isten shyǵýy múmkin.
Astronomdar men astrofızıkter ýaqyt beldeýiniń aýysýy oryndy, astronomııalyq durys ýaqytqa jasalǵanyn aıtady. Bul túptep kelgende teorııalyq turǵyda densaýlyqqa teris áserin tıgizbeýi tıis. Mundaı ýaqyt aýysýynyń zııanyn dáleldeıtin ǵylymı derekter joq. Másele negizinen sýbektıvti qolaısyzdyqpen baılanysty bolyp otyr. Óıtkeni, barlyǵynyń birdeı kóńilinen shyǵatyn minsiz jaǵdaı jasaý múmkin emes.
Eske sala keteıik, 1 naýryzdan bastap Qazaqstanda ýaqyt bir saǵat artqa jyljydy.
Osydan keıin ózgeriske qarsy shyqqan qazaqstandyqtar buryn qoldanysta bolǵan ýaqyt beldeýin qaıtarý jónindegi petıtsııa jarııalady. Standartty ýaqyt beldeýiniń oń áseri týraly negizdelgen halyqaralyq ǵylymı zertteýlerdi jáne ýaqyttyń aýysýy halyqtyń densaýlyǵyna keri áser etkenin rastaıtyn derekterdiń bolmaýy negizinde Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi petıtsııany qanaǵattandyrýdan bas tartý týraly sheshim qabyldady.
Degenmen, biryńǵaı ýaqyt beldeýiniń el halqyna áseri týraly zertteý uıymdastyrylatyny habarlandy.
