Frantsııa prezıdentiniń AQSh-qa saparynyń maqsaty nede - amerıkalyq sarapshylar oı bólisti
Jergilikti sarapshylardyń paıymdaýynsha, E. Makronnyń batystaǵy koalıtsııanyń ishinde shıelenis órship turǵanyna qaramastan AQSh-qa shaqyrtý alǵany, eki eldiń resmı tulǵalary Frantsııany AQSh-tyń ejelgi odaqtasy retinde qabyldaıtynyn kórsetedi.
Frantsııanyń álemdik arenadaǵy, ásirese AQSh-taǵy joǵary bedeli E. Makronnyń halyqaralyq bastamalardy kóterýimen baılanysty bolsa kerek. Bul bastamalar ony G7, NATO jáne BUU Qaýipsizdik Keńesi sııaqty uıymdardyń kóshbasshysyna aınaldyrǵan.
Aq úıdiń ulttyq qaýipsizdik jónindegi ókili Djon Kıbrı Frantsııanyń keıingi bir jylda ulttyq qaýipsizdik máseleleriniń ortasynda bolǵanyn eske saldy. Aıtýynsha, bul amerıkalyqtar men olardyń odaqtastarynyń qaýipsizdigi úshin óte mańyzdy.
AQSh-taǵy bıznes ortanyń sarapshysy frantsýz kóshbasshy kún tártibine shyǵarǵan máseleniń negizgisi ekonomıka salasymen baılanysty ekenin aıtady.
Atap aıtsaq, Frantsııany AQSh-tyń «Inflıatsııany tómendetý týraly» jáne «Chıpter men ǵylym týraly» federaldyq zańdary alańdatyp otyrǵan kórinedi. Frantsııa tarapynyń paıymynsha, bul eýropalyq óndirýshilerge árkelki báseke jaǵdaıyn týyndatady. Sarapshy E. Makron Dj. Baıdendi osy zańdardyń Eýrodaqqa qatysty talaptaryn jumsartýǵa kúsh salady.
Mysaly, «Inflıatsııany tómendetý týraly» zań taza energetıka salasy men elektromobılder óndirisinde jumys isteıtin amerıkalyq kásiporyndarǵa 430 mlrd dollar kóleminde sýbsıdııa men salyq jeńildikterin kózdeıdi. Al, «Chıpter men ǵylym týraly» zań AQSh-ta óndiris oshaǵyn ashqysy keletin nemese burynnan bar óndiristi keńeıtkisi keletin jahandyq kompanııalarǵa 52 mlrd dollar kóleminde sýbsıdııa men salyq jeńildikterin berýdi kózdeıdi. Bul ózgerister paketi eýropalyq óndirýshilerdi tıimsiz etip qana qoımaı, Eýropaǵa tartylatyn ınvestıtsııalardyń tartymdylyǵyn álsiretýi múmkin.
Sarapshynyń baǵalaýy boıynsha, bul másele qanshalyqty kúrdeli bolǵanyna qaramastan, taraptar eki jaqqa da tıimdi sheshim taýyp, saýda soǵysyna deıin jetkizbeýi kerek.
Frantsııa tarapy úshin taǵy bir ózekti problema bar. Ol – kómirsýtek baǵasy jáne amerıkalyq energııa resýrstaryna degen baǵanyń qunyn tómendetý múmkindikterimen baılanysty másele.
Sarapshy taraptar kómirsýtek baǵasyn tómendetýdiń balama joldaryp izdep, Oýroodaqty energetıkalyq daǵdarystan alyp shyǵatyn jańa resýrstar tabýǵa kúsh salady dep topshylaıdy.
Vashıngtondaǵy «Second Floor Strategies» konsaltıngilik fırmasynyń prezıdenti, qorǵanys jáne geosaıasat máseleleri jónindegi sarapshy Ýaılder Alehandro Sanchestiń aıtýynsha, Baıden men Makron Eýroodaqtyń energetıkalyq qaýipsizdigin talqylaıdy. Óıtkeni, Eýropa elderi balama jetkizýshilerdi izdep otyr.
Ý. Sanches te, Dj. Kıbrı de Baıden men Makronnyń áńgimesine Kavkaz ben Ortalyq Azııa elderiniń jaǵdaıy da ózek bolatynyn atap ótti. Naqtyraq aıtsaq, jańa energetıkalyq resýrs kózin izdep otyrǵan Eýropa úshin «Orta dáliz» (Transkaspıı halyqaralyq kólik marshrýty) jobasy qyzyqty.
Eki sarapshy da AQSh pen Frantsııanyń Qytaıǵa kelgende kózqarasy eki túrli ekenin aıtyp otyr. Bıznes orta sarapshysynyń sózinshe, Frantsııa jaǵy AQSh-qa qaraǵanda Qytaı taqyrybyn kelissózdiń kún tártibine shyǵarýǵa qulyqsyz. Al, Ý. Sanches Qytaı máselesinde bir kezdesýdiń negizinde ortaq sheshimge kelý múmkin emes ekenin aıtady. Degenmen, eki el de Qytaımen saýda jasaýǵa múddeli. Qytaıdyń iri kólemdegi ınvestıtsııasymen birge, alyp naryǵyna jol tabý eki el úshin de mańyzdy. Biraq, Beıjińniń jahandyq dámesi men óńirdegi yqpaly Batysty alańdatpaı qoımaıdy.
Osylaısha, qos sarapshy da Frantsııa Prezıdentiniń AQSh-qa jasaıtyn sapary taraptardyń syrtqy saıasattyń keıbir máseleleri boıynsha ustanymy árkelki bolǵanyna qaramastan, odaqtastyq baılanystary myǵym ekenin pash etýge baǵyttalǵan.
Buǵan deıin Eýroodaqtyń Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn damytýǵa ınvestıtsııa salýdy josparlap otyrǵany týraly habarlanǵan bolatyn.
Eske salsaq, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Frantsııaǵa jasaǵan resmı sapary kezinde birneshe mańyzdy qujatqa qol qoıylǵan bolatyn. Olar:
1. Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka mınıstrligi men Frantsııanyń Eýropa jáne Syrtqy ister mınıstrligi arasyndaǵy Jambyl oblysynda qýaty 1 GVt jel elektr stantsııasyn (JES) salý týraly Úkimetaralyq kelisim;
2. Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men «Alstom Holdings SA» kompanııasy arasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasynda elektrovozdardy jáne jyljymaly quram men temirjol kóliginiń ınfraqurylymyna arnalǵan jabdyqtardy óndirý jáne olarǵa servestik qyzmet kórsetý boıynsha jobalardy iske asyrý jónindegi bazalyq qaǵıdattar týraly kelisim;
3. Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi men «Synetics» kompanııasy arasyndaǵy genetıkalyq ortalyq qurý jónindegi yntymaqtastyq týraly kelisim;
4. «AHQO» AQ men «Paris Europlace» arasyndaǵy ózara túsinistik týraly memorandým;
5. «Samuryq-Qazyna» AQ men «Total Eren S.A.» arasyndaǵy negizgi sharttar týraly kelisim;
6. «QMG» UK» AQ men «Air Liquide Eastern Europe S.A.» kompanııasy arasyndaǵy yntymaqtastyq jáne qarjylandyrý týraly kelisim;
7. «QMG» UK» AQ men «Air Liquide Eastern Europe S.A.» kompanııasy arasyndaǵy ózara túsinistik týraly memorandým;
8. «Kazakh Invest» UK» AQ men «Total Eren S.A.» arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
9. «Qazaq Gaz UK» AQ men «France Hydrogene», «Medef International» kompanııalary arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
10. «QazaqGaz» UK» AQ men «Technip Energies N.V.» arasyndaǵy ózara túsinistik týraly memorandým;
11. «QTJ» UK» AQ men «ALSTOM Transport SA» arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim;
12. «QTJ» UK» AQ men Société Générale arasyndaǵy negizgi sharttar týraly kelisim;
13. «Qazatomónerkásip» UAK» AQ men «Orano Group» kompanııasy arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
14. «Qazatomónerkásip» UAK» AQ men «I2EN» kompanııasy arasyndaǵy ózara túsinistik týraly memorandým;
15. «QazBioPharm» Ulttyq holdıngi» AQ men «Boehringer Ingelheim Animal Health France» kompanııasy arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
16. «Nazarbaev Ýnıversıtet» pen «Université de Lorraine», «Total Energies», «Alstom», «Air Liquide» kompanııalary arasyndaǵy birlesken málimdeme;
17. «QazTrade» saýda saıasatyn damytý ortalyǵy» AQ men «Soufflet Group» kompanııasy arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim;
18. «Jasyl Damý» AQ men «Syctom» turmystyq qaldyqtardy joıý jónindegi Parıj agenttigi arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim;
19. «Jasyl Damý» AQ men «Vicat» kompanııasy arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
20. «KazBıtýmServıs» JShS men «Soprema» kompanııasy arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
21. «Schneider Electris» JShS men «Schneider Electric Kazakhstan» arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim;
22. «Orken Alem» JShS men «Safran» kompanııasy arasyndaǵy kelisim;
23. «Qaraǵandy-Bekire» JShS men «Caviar House Premier» jáne «Swiss Choice Holding SA» kompanııalary arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
24. «Magnetic Oil» men «Total Energies» arasyndaǵy úlesti satyp alý jáne satý sharty;
25. «Kazakhstan Investment Development Fund (KIDF)» pen «Proparco» arasyndaǵy ózara túsinistik týraly memorandým;
26. Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka mınıstri men Frantsııa Respýblıkasynyń Energetıkalyq aýysý mınıstri arasyndaǵy atom energııasyn beıbit maqsatta paıdalaný salasyndaǵy yntymaqtastyq jónindegi nıet týraly deklaratsııa;
27. Radıoaktıvti qaldyqtarmen jumys isteý salasyndaǵy tehnıkalyq yntymaqtastyqqa qatysty ózara túsinistik týraly memorandým;
28. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri jáne Frantsýz Respýblıkasynyń Eýropa jáne syrtqy ister mınıstri arasyndaǵy Joǵary bilim jáne ǵylymı zertteýler salasyndaǵy yntymaqtastyqqa qatysty nıet bildirý deklaratsııasy;
29. Qazaqstan Respýblıkasynyń Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi (Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmet) jáne Frantsııanyń Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi arasyndaǵy Sybaılas jemqorlyqtyń aldyn alý jáne onymen kúres salasyndaǵy yntymaqtastyq jónindegi ózara túsinistik memorandým;
30. Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵy (Qazaqstan Respýblıkasy) men Ulttyq kınematografııa jáne anımatsııa ulttyq ortalyǵy (Frantsııa Respýblıkasy) arasynda seriktestik ornatý týraly kelisim;
31. Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti men Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymy arasyndaǵy ózara túsinistik týraly memorandýmǵa ózgerister engizý týraly hattama;
32. Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Frantsýz Respýblıkasynyń Úkimeti arasyndaǵy Jahandyq jylynýǵa qarsy kúres salasyndaǵy yntymaqtastyqty iske asyrý týraly arnaıy kelisim;
33. S. Ótebaev atyndaǵy Atyraý munaı jáne gaz ýnıversıteti jáne Strasbýrg ýnıversıteti arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
34. QazUÝ men Lotarıngııa ýnıversıteti arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým;
35. QazUÝ men Reıms ýnıversıteti arasyndaǵy yntymaqtastyq týraly memorandým.
Foto: SHAWN THEW/EPA
