FOMO: Jastar arasynda jańa sındrom paıda boldy

ASTANA. KAZINFORM — Keıingi bes jylda áleýmettik jelilerdiń adam psıhıkasyna yqpaly ózekti taqyrypqa aınalyp keledi. Máselen, byltyr júrgizilgen 114 zertteýdiń nátıjesinde zertteýlerdiń 78,6%-y áleýmettik jeliniń shamadan tys qoldanylýy depressııa, mazasyzdyq, emotsıonaldyq sharshaý jáne óz-ózin tómen baǵalaýmen tikeleı baılanysty ekenin anyqtaǵan.

– Áleýmettik jelilerdi shamadan tys paıdalaný aýytqýlarǵa ákelip soǵýy ábden múmkin. Qazirgi tańda FOMO (Fear of Missing Out) — tys qalý, keshigip qalý, trendten qalyp qoıý qorqynyshy kádimgi sındromǵa aınalyp kele jatyr. Qazirgi kezde psıhologter basqa aýrýlar sekildi naýqastardy emdep júr. Bul jastar arasynda beleń alyp otyr.

Máselen, óz elimizdi aıtar bolsaq, «aıyna mln tabý kerek», «20-dan asqanda páteriń bolýy kerek», «áke-shesheńdi qajylyqqa jiberý kerek», «óz kásibińdi ashý kerek» degen sekildi nárseler adamdarǵa mazasyzdyq týdyrady. Ol uıqynyń buzylýy, sharshaý, energııanyń bolmaýy, óz ishindegi balanstyń buzylýyna sebep bolady, - deıdi psıholog Samanta Bolatqyzy.

Maman áleýmettik jelini paıdalaný uzaqtyǵy jas erekshelikterine qaraı belgilenetinin aıtady.

— Máselen, kishkentaı balaǵa 1–1,5 saǵattan artyq qoldanýǵa bolmaıdy. Oǵan qosa, ol balanyń kórip otyrǵan kontentterin de baqylap otyrý kerek. 11–15 jas aralyǵyndaǵy balalar — psıhıkasy qalyptasyp kele jatqan kezeń. Bul ýaqytta telefondy shamadan tys qoldaný da edáýir keri áser etedi, - deıdi ol.

Psıholog áleýmettik jelige táýeldilikten arylýdyń joldaryn túsindirdi.

— Áleýmettik jelige táýeldilikten arylý úshin eń aldymen adam óz-ózin basqara alý kerek. Qazir balalarǵa shekteý qoıaıyq desek, ata-analardyń bári «mektep baǵdarlamasyndaǵy tapsyrmalar telefonǵa baılanysty» degen ýájderin aıtyp jatady. Biraq oǵan naqty erejeler ornatylý kerek. Máselen, senbi-jeksenbi kúnderi telefon qaraýǵa tyıym salý sekildi. Jalpy, bala uıyqtardan 2 saǵat buryn telefon qaraýdy doǵarý kerek. Nege? Mı jumysyn báseńdetip, uıqyǵa daıyndalý kerek. Dál osy nársege ata-analar basa mán berýi qajet. Balalardyń qolynan 20:00-de telefondy alý kerek. Ol kádimgi ereje bolyp ornaýy qajet. Tek baladan emes, ózimizden de telefondy shekteýimiz kerek. Árıne, bastapqyda táýeldilikke shaldyqqan adamdardyń áreketin kórýge bolady. Olarda stress, agressııa paıda bolady. Biraq munyń bárine sál sabyrmen qaraý kerek. Balaǵa telefonnan basqa alternatıva berý kerek. 2 apta shydasańyz, bul qalyptasqan úrdis bolyp ketedi, - deıdi spıker.

Aıta keteıik, psıholog maman Aqtóbede anasyn óltirip, ájesin pyshaqtaǵan oqýshy týraly pikir bildirdi.