Fızıka salasyndaǵy Nobel syılyǵy AQSh ǵalymdaryna berildi
ASTANA.KAZINFORM - 2025 jylǵy fızıka salasyndaǵy Nobel syılyǵy amerıkalyq ýnıversıtetterdiń kvanttyq fızıkterine: Ulybrıtanııadan Djon Klarkqa, Frantsııadan Mıshel Devore jáne AQSh-tan Djon Martınıske berildi, dep habarlaıdy DW.
Klark óz zertteýlerin Kalıfornııa ýnıversıtetinde, Berklıde, Kalıfornııa ýnıversıtetinde Martınıste, Santa-Barbarada jáne Devorde Santa-Barbarada, Iel ýnıversıtetinde júrgizdi.
Zertteýshiler «elektr tizbegindegi makroskopııalyq kvanttyq-mehanıkalyq týnneldeý men energııany kvanttaýdy ashqany úshin» syılyqqa ıe boldy.
Nobel komıteti laýreattardyń eksperımenti kvanttyq fızıkany is júzinde kórsetkenin atap ótti.
Fızıkadaǵy negizgi másele – kvanttyq-mehanıkalyq áserlerdi kórsete alatyn júıeniń maksımaldy ólshemi, dep qosty Nobel komıteti. 2025 laýreattary elektr tizbegimen eksperımentter júrgizdi jáne qolmen ustalatyn júıede kvanttyq mehanıkalyq týnneldi jáne kvanttalǵan energııa deńgeılerin kórsetti.
Esterińizge sala keteıik, 2024 jylǵy fızıka boıynsha Nobel syılyǵy ǵalymdar Djon Hopfıld pen Djeffrı Hıntonǵa berildi. Olar jasandy neırondyq jelilerdi paıdalana otyryp, qazirgi zamanǵy mashınalyq oqytýdyń negizin quraıtyn ádisterdi ázirleý úshin fızıka quraldaryn paıdalandy.
1901 jyldan beri fızıka boıynsha Nobel syılyǵy 118 ret, 226 ǵalymǵa, onyń ishinde beseýi ǵana áıelge berildi.
Keshe fızıologııa jáne medıtsına boıynsha Nobel syılyǵy laýreattarynyń esimi belgili boldy. Laýreattar AQSh pen Japonııanyń ǵalymdary: Merı E.Brýnkov, Frederık Ramsdell jáne Shımon Sakagýchı. Syılyq perıferııalyq ımmýndyq toleranttylyq boıynsha zertteýleri úshin berildi.
Sársenbi, 8 qazanda hımııa boıynsha Nobel syılyǵynyń laýreattary, al 9 qazanda ádebıet boıynsha Nobel syılyǵynyń laýreattary jarııalanady. 10 qazanda Osloda Beıbitshilik salasyndaǵy Nobel syılyǵy jarııalansa, 13 qazanda Shvetsııa banki 1968 jyly qurǵan ekonomıka ǵylymdary boıynsha Nobel memorıaldyq syılyǵynyń laýreaty jarııalanady.
Aıta keteıik, fızıologııa jáne medıtsına salasyndaǵy Nobel syılyǵy ımmýnıtet júıesin zerttegenderge berildi.