Ferıt Parlak: Qazaqstan kóp elge úlgi bolyp otyr
***
Ferıt Parlak: Qazaqstan kóp elge úlgi bolyp otyr
Munaı, gaz, jerasty baılyǵy syndy tabıǵı resýrstar «qoryna baı» elderdiń basym bóliginde «ekonomıkalyq júıe shıkizattyń baǵasyna» qaraı qalyptasady.
Shıkizat molshylyǵynan týyndaıtyn jaıbyraqat ómirdiń saldarynan qalyptasatyn, tıimsiz ekonomıkalyq júıe ınvestıtsııalyq jaǵdaıǵa da keri áserin tıgizedi. Túpki nátıjesinde quny birneshe ese qosylǵan taýarlar syrttan jetkiziledi jáne oǵan táýeldilik arta beredi. Al taýar men shıki zattyń baǵasy tómendegen jaǵdaıda syrtqy naryqqa táýeldi bolyp qalǵan elder «ómirdiń aşy shyndyǵymen» arpalysyp jatady.
***
Qazaqstan shıkizat baılyǵyn qundy taýarlarǵa aınaldyrý jáne «óndiristiń» áralýandyǵyn arttyrý maqsatynda batyl qadam jasaǵan respýblıkalardyń aldyńǵy qatarynda tur. Nursultan Nazarbaevtyń bastamasy men kóshbasshylyǵynyń arqasynda atqarýshy bılik bilim salasynan bastap zańdyq júıege deıingi, aýyl sharýashylyǵynan jerasty resýrstaryna deıingi árbir salada «óndiristik mádenıetti» qalyptastyrý maqsatynda naqty jumystar atqaryp, kóptegen elderge úlgibolýda...
Osy turǵydan kelgende, Qazaqstan - men sııaqty ekonomıka salasyn zerttep júrgen jýrnalısterdiń mindetti túrde zertteý obektisine kiretin aımaqtardyń biri...
***
Qazaqstannyń múmkindikteri orasan. Máselen, ýran óndirisinen aldyńǵy qatarda. Qunarly jer kóleminen álemniń toǵyzynshy eli. Mıllıardtaǵan halqy bar naryqqa erkin shyǵa alatyndaı strategııalyq aımaqta ornalasqan. Álemdik munaı qorynyń 2 paıyzyna, gaz qorynyń 1 paıyzyna ıelik etedi. Bul kórsetkishter Qazaqstandy álemniń eń ozyq, ekonomıkasy damyǵan 30 eliniń qataryna sózsiz jetkizedi.
***
Qazaqstannyń budan bólek, «shıkizatqa baı» keıbir elderge qaraǵanda bir artyqshylyǵy bar: Ol - osy áleýetti quny artqan taýarlardy óndirisinde paıdalanyp, ál-aýqaty edáýir joǵary Qazaqstan memleketin qalyptastyra alatyndyǵyn uǵynǵan basshylyq pen bılikke ıe bolýy.
***
Qazaqstannyń jerasty resýrstaryn paıdalanyp, aýyl sharýashylyq salasyndaǵy ınvestıtsııalyq jobalardyń júzege asyra bastaǵanynan da habardarmyz. Aıqyndalǵan 650 ınvestıtsııalyq jobaǵa sheteldikterdiń qyzyǵýshylyǵy artyp otyr. Júzden astam «jerasty aımaǵynyń» jańa ınvestorlary ekonomıkaǵa jańa serpin tıgizetindigi anyq. Osy tusta túrik ınvestorlarynyń da osy jobalarǵa qatysýy úshin tıisti jumys atqaryp otyrmyz.
Sátti isterine kýá bolyp otyrǵan Qazaqstannyń Túrkııadaǵy elshisi Abzal Saparbekulymen jáne áriptesterimen birge jıi-jıi basqosamyz. A.Saparbekulynyń suhbat barysynda kótergen oı-pikirin túrik iskerlerine aınytpaı jetkizemiz jáne Qazaqstan ekonomıkasyna kún ótken saıyn qyzyǵýshylyq artyp otyrǵandyǵyna kýámiz. Basqa eldermen de dál osyndaı jumys atqarylyp otyrǵandyǵyn bilemiz.
Bul qadamdardy Túrkııa kózqarasymen baǵamdaıtyn bolsaq, Túrik eli men Qazaqstan arasyndaǵy ekonomıkalyq qarym-qatynasta saýda aınalymy sońǵy 4 jylda tómendegenimen, 10 jyldyń ishinde rekordtyq kórsetkishke kóterildi.
2000 jyldardyń basynda 464 mln dollar kóleminde bolǵan saýda aınalymy 2012 jyly shamamen on ese artyp, 4,4 mlrdqa ósti.
El ekonomıkasynyń damýy úshin jasalǵan osyndaı qadamdar jáne eki el kóshbasshylarynyń jaqyn qarym-qatynasy syrtqy saýdany 10 mlrd AQSh dollaryna jetkizetindigine, jańa bıik maqsattardyń aıqyndalatyndyǵyna senim artamyz.
Ferıt PARLAK
«Dúnıe» gazetiniń Ankaradaǵy ókili
***
Maqala Qazaqstannyń Túrkııadaǵy elshiliginiń kómegimen daıyndaldy
