Ejelgi Irannyń tańǵajaıyp dástúrli «muzdatqyshtary»
ASTANA. KAZINFORM — Irannyń ejelgi dástúrli «muzdatqyshtary» muzdy qystan jazǵa deıin elektr qýatyn qajet etpesten saqtaıdy, dep jazady ParsToday aqparat agenttigi.
Irannyń Kerman, ıAzd, Kashan, Naın jáne Isfahan qalalarynda salynǵan dástúrli ırandyq muz aıdyndary ırandyqtardyń jergilikti sáýlet óneriniń, klımattyq bilimi men praktıkalyq shyǵarmashylyǵynyń qosyndysy boldy. Irandyq muz aıdyndarynyń qurylymy úsh negizgi bólikten turdy: qystyń sýyq túnderinde sýdy muzdatýǵa arnalǵan taıaz basseın, kún sáýlesiniń tikeleı túsýine tosqaýyl qoıý jáne qorshaǵan ortanyń temperatýrasyn tómendetý úshin bıik, qalyń qabyrǵalar jáne jyldyń ystyq aılarynda muzdy saqtaýǵa jáne salqyndyqty saqtaýǵa arnalǵan kúmbez tárizdi jer asty sý qoımasy.
Qysta toǵandardaǵy sý qatqannan keıin muz usaqtalyp, jer asty sý qoımasynda saqtaldy. Kúmbezdiń erekshe dızaıny jáne shıki balshyq kirpish sııaqty materıaldardy paıdalaný ishki temperatýrany birneshe aı boıy tómen deńgeıde ustaıdy.
Bul tońazytqyshtar muzdy saqtaý úshin ǵana emes, sonymen qatar tamaq, dári-dármek, tipti salqyn sýsyndardy saqtaý úshin de paıdalanyldy. Irannyń keıbir aımaqtarynda bul qurylymdarda óndirilgen muz jergilikti naryqtarǵa satylyp, sonymen birge ekonomıkalyq ról atqardy.
Irandaǵy muzdy eń iri jetkizýshi ıAzd oblysy men Meıbod qalasynda ornalasqan. Bul muzdyqtyń mańyzdy ereksheligi Irannyń qurǵaq jáne jartylaı qurǵaq aımaqtaryndaǵy sý resýrstaryn durys, tıimdi paıdalanýǵa múmkindik beredi. Iran tońazytqyshtary adamnyń tabıǵatpen ıntellektýaldy árekettesýiniń úlgisi bolyp tabylady. Kóleńkeleý, tabıǵı jeldetý jáne oqshaýlaý prıntsıpterin qoldaný arqyly zamanaýı tehnologııalarsyz salqyndatý qajettiligin qanaǵattandyratyn qurylymdar.
Búginde bul tońazytqyshtardyń keıbiri mádenı mura retinde qalpyna keltirildi, bul bizge turaqty jáne ekologııalyq taza sáýlet ónerindegi ırandyq tapqyrlyqty eske salady.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Narat jaılaýyndaǵy pishenshiler shópti dronmen tasyp júrgeni týraly jazǵamyz.