Eýroodaqtyń Qazaqstan saýda aınalymyndaǵy úlesi barǵan saıyn azaıyp keledi – sarapshylar sholýy
ASTANA. KAZINFORM – «Qoldanbaly ekonomıkany zertteý ortalyǵy» JShS Qazaqstannyń ekinshi toqsandaǵy makroekonomıkalyq kórsetkishterine sholý jarııalady. Osy sholýda Qazaqstan ekonomıkasyndaǵy Qytaıdyń yqpalyna qysqasha sıpattama berilgen.
«2023 jyly Qazaqstannyń ózge eldermen saýda aınalymy 139,8 mlrd dollarǵa jetip, rekord tirkedi. Bul jetistiktiń artynda saýda-sattyq baılanystarynyń ózgerisi tur. 2018 jylǵa deıin Qazaqstannyń saýda qurylymynda Eýropalyq odaqtyń úlesi turaqty túrde basym bolyp kelgen. 2018 jyldan bastap Eýropalyq Odaqtyń úlesi udaıy túsip keledi. Odan keıingi orynda turǵan Reseıdiń úlesi de 2021 jyldan beri azaıa bastady. 2022 jyly Reseıdiń úlesi 24%-dan 20%-ǵa deıin tústi. Al Qytaıdyń úlesi artyp keledi. 2023 jyly Reseıdiń ornyna shyǵyp, Qazaqstannyń negizgi saýda seriktesine aınaldy», - dep jazylǵan sholýda.
Biraq eldiń Qytaımen taýar aınalymy negizinen ımporttyń artýymen baılanysty ulǵaıǵanyn aıtý kerek.
«2023 jyly Qazaqstannan Qytaıǵa baǵyttalǵan eksport kólemi 12% ósse, Qytaıdan Qazaqstanǵa aǵylǵan ımport kólemi 1,5 ese artqan. Osylaısha buǵan deıin oń nátıje kórsetip kelgen saýda saldosy teris mánge ıe bolǵan. ıAǵnı, eki eldiń arasyndaǵy saýda-sattyq teńgerimsiz damyp jatyr. Bul jaqsy ma, álde jaman ba? Qazir jaýap berý qıyn, fılosofııalyq suraq. Qalyptasqan geosaıası ahýaldy eskersek, bul bizdiń ekonomıka úshin bolmaı qoımaıtyn úderis. Biraq ony nazardan tys qaldyrýǵa taǵy bolmaıdy. Óıtkeni Qytaımen yqpaldastyqtyń artýy ekonomıkanyń túrli kúızelisterge osaldyǵyn arttyrýy múmkin. Bul alyp ekonomıkanyń oıyn erejesi sonshalyq bir ashyq, naryq zańyna moıyn usynǵan dep aıtýǵa kelmeıdi. Onyń ústine Qazaqstan men Qytaı qatynasy taýar men qyzmet ımportynyń esebinen ǵana nyǵaıyp jatqan joq. Qytaıdan Qazaqstanǵa aǵylǵan kapıtaldyń kólemi artyp jatyr. Qytaı keıingi bes jylda Qazaqstanǵa tikeleı sheteldik ınvestıtsııany kóp salǵan úzdik bes eldiń qataryna kirdi. 2017-2023 jyldary Qazaqstanǵa tikeleı sheteldik ınvestıtsııany eń kóp salǵan elderdiń kóshin 47,3 mlrd dollarmen Nıderland bastap tur. Odan keıingi AQSh, Shveıtsarııa, Reseıdiń izin alyp Qytaı tur», - dep jazady sarapshylar.
Sholý avtorlary Qytaıdyń jalpy álem ekonomıkasyna yqpaly artyp kele jatqanyn da eske salady.
«Qazaqstan men Qytaı yqpaldastyǵynyń nyǵaıýy bir jaǵynan jaǵymdy. Eldiń syrtqy álemmen baılanysy ártaraptana túsedi. Degenmen ekonomıkadaǵy ózara yqpaldastyq ózara táýeldilikke dýshar ete alady. Eki eldiń ekonomıkasynyń kólemi ár túrli bolǵandyqtan ózara táýeldilik te ár túrli deńgeıde qalyptasady. Qazaqstanda daǵdarys bola qalsa, onyń Qytaıǵa áseri sezilmeıdi de. Al Qytaıda daǵdarys bolsa, Qazaqstan ekonomıkasyna dál sondaı áser beredi. Qytaı ekonomıkasymen jalǵaıtyn kópir salǵan kezde osyny basty nazarda ustaý qajet», - delingen sholýda.
