Ermurat Bapı qazaq munaıyn eksporttaýǵa jaýapty biregeı operator qurýdy usyndy
ASTANA. KAZINFORM — Májiliste ótip jatqan Úkimet saǵatynda depýtat Ermurat Bapı «qara altynnyń» eksportyna memlekettik baqylaý ornatý týraly usynys aıtty.
«ICIJ halyqaralyq jýrnalıster kontsortsıýmynyń zertteýi boıynsha Qazaqstannyń munaıy men munaı ónimderin shetelde tirkelgen ár túrli kompanııalar syrtqy naryqta satady. Konstıtýtsııa boıynsha halyq menshigi sanalatyn paıdaly qazba ónimderiniń eksportyna nege áldebir túsiniksiz sýbektiler ıe bolýy kerek? Máselen, qazaq munaıyn álem naryǵynda satatyn eń iri Vitol kompanııasy Shveıtsarııada tirkelgen. «QazMunaıGaz»-Treıdıng» kompanııasy da Shveıtsarııanyń rezıdenti. Sol sııaqty «Teńizshevroıl» óndiretin Teńiz kenishiniń munaıyn Nıderland elinde tirkelgen «QazMunaıGaz-Fınans» treıderi eksporttaıdy. Qashaǵannyń munaıyn birneshe sheteldik treıder saýdalaıdy. Dál sol sııaqty Eurasian Oil jáne Petrochina International treıderleri Sıngapýrde tirkelgen. Shetelde tirkelip, Qazaqstandaǵy ishki baǵa men álemdik baǵa arasynda marjadan túsken paıdanyń qyzyǵyn kórip otyrǵan ondaǵan sheteldik kompanııa bar», — dedi ol.
Depýtat atalmysh kompanııalardyń qandaı alpaýyt toptarmen baılanysy bar ekenin de aıtty.
«Taǵy osy ICIJ kontsortsıýmynyń zertteýine qaraǵanda, Vitol saýda treıderlik kompanııasynyń ıesi — aty-jóni áıgili olıgarh Tımýr Qulybaev. Onyń 22 shet memlekette 200-den astam kompanııasy jáne óz komandasyna tıesili kompanııa bar eken. Bizdiń eldiń munaı «swap» saýda tártibi boıynsha shekaraǵa deıin ishki naryqtyń baǵasymen satylady da, shekaradan ári álemdik baǵamen satylady. Eki aralyqtaǵy marja offshorlarda, sheteldik bankterde shógip qalady. Eldegi paıdaly qazbalardyń syrtqy naryqtaǵy saýdasyn memleket tarapynan retteıtin biregeı operator qurý qajet», — dedi Ermurat Bapı.
Onyń paıymdaýynsha, eldegi munaı óndirisi men tasymaly ulttyq kompanııalar rettep otyrǵany sııaqty, eksportyn da biregeı operator retteý kerek.
«Osyndaı ádiletsiz ári qazaq úshin qııanatty saýdadan áldekimderdi qısapsyz baıytyp otyrmyz. Osy jolda biregeı operator qurý máselesin sheshý kerek dep oılaımyn. Bul paradoks. Bizde munaı óndiretin ulttyq kompanııa bar, munaı tasymaldaıtyn ulttyq kompanııa bar, al munaı satatyn ulttyq kompanııa nege joq? Nege biregeı operator bolmaý kerek? Osy turǵyda Úkimet tarapynan usynys bolsa, Parlament zańdastyryp beredi degen senimdemin. Úkimet tarapynan ondaı usynys bolý kerek dep esepteımin», — dedi Ermurat Bapı.
Eske salsaq, buǵan deıin Parlament Májilisindegi Úkimet saǵatynda depýtat Baqtyqoja Іzmuhambetov jańa munaı ken oryndaryn barlaýǵa tym az qarajat baǵyttalyp jatqanyn aıtty.