Ergeneqon dastany, Nevrýzıe taǵamy – Túrkııada Naýryz meıramy qalaı toılanady
«Túrkııada «Ergeneqon» dastany táýelsiz bolý jáne kóktem merekesi degen uǵym beredi. 21 naýryz – Ergeneqonnan shyqqan kún retinde toılanady. Osy dastan boıynsha soǵystan jeńilgen túrikter Ergeneqon aımaǵyna qonystanyp, sol jerde 400 jyl ómir súredi. Ýaqyt óte kele olar qonysqa syımaı ketedi, biraq kelgen ótkeldi umytady. Sol sebepti temir taýdy eritip, jol jasaýǵa májbúr bolady. Taýdyń bóligin eritý arqyly olar qaqpany ashyp shyǵady», - dep túsindirdi ǵalym elordada ótken «Naýryz – el birliginiń mádenı kody: izdenis, tujyrymdama, tájirıbe» halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııasynda.
Ǵalymnyń aıtýynsha, Anadolyǵa kóshkennen keıin de seljuqtar Naýryz meıramynda oıyn-saýyq uıymdastyrdy, arnaıy taǵamdar ázirledi, syılyqtar alyp, taratqan.
«Osmanly kezinde de Naýryz óte jarqyn toılandy. Saraıdyń bas aspazshysy daıyndaǵan «Nevrýzıe» dep atalatyn túrli dámdeýishterden jasalǵan taǵamnyń búkil saraıǵa, ásirese Sultan men onyń otbasyna usynylǵany týraly ártúrli derekterde aıtylǵan. Túrki respýblıkalarynda resmı mereke retinde toılanǵan Naýryz 1995 jyly Túrkııa Respýblıkasynda da resmı mereke retinde qabyldandy. Biraq bul kúni bizge demalys bermeıdi. Búkil Túrkııa boıynsha, ıaǵnı ár úıde toılanbaıdy. Keıbir qalalar men aýyldyq jerlerde arnaıy alańdarda, qalanyń syrtynda ótkiziledi», - dedi Vıldan Ondjýl.
Qazirgi ýaqytta Osman ımperııasy kezinde jasalǵan «Nevrýzıe» taǵamy «Mesır pastasy» ataýymen Manısada jasalady.
«41 túrli dámdeýishterden jasalǵan Mesır pastasy úlken qazandarda pisiriledi. Ol qalanyń eń joǵarǵy jerinde halyqqa taratady. Mesır pastasyn kóbirek jınaý úshin adamdar keıde qolshatyrdy tóńkerip, ony Mesır pastasymen toltyrady. Úılerde Naýryz merekesine arnalǵan arnaıy taǵam joq. Biraq qaınatylǵan jáne boıalǵan jumyrtqalar kóptegen óńirde kezdesedi. Dastarhanǵa jasyl pııaz da qoıylady. Jasyl tús qaıta týýdy, tabıǵattyń jandanýyn bildiredi. Naýryz kúni úı-úıdi aralaǵan balalarǵa boıalǵan jumyrtqalar men jańǵaqtar beriledi», - dedi túrkııalyq ǵalym.
Sondaı-aq, Túrkııanyń kóptegen qalasynda Naýryz meıramynda Ergeneqondy eske alý úshin temirdi qyzdyryp, soǵady.
«Aǵry qalasynda jastar túnde tilek aıtyp, esikterdiń ar jaǵynan aıtylǵan áńgimeni tyńdap, tilekteriniń oryndalar-oryndalmasyn joramaldaýǵa tyrysady. Mersın, Sılıfke aımaǵyndaǵy túrikmender Naýryzda aǵashtarǵa jip baılap, ony «Mart jibi» dep ataıdy, tilek aıtady. Naýryz kúni jaılaýǵa barady. Qala, aýyldarda, arnaıy alańdarda jastar oıyn-saýyq uıymdastyrady. As taratady, halyq ánderin aıtady, halaı bıin bıleıdi. Bul merekeniń taǵy bir ataýy – Iorýk merekesi. Iorýkter Naýryz merekesinde qys aıaqtalyp, kóktem bastalady dep senedi. Iorýk áıelderi basyna gúl taǵyp, kóktemniń kelýin toılaıdy. Alańdarda úlken ot jaǵylady, ottyń ústinen sekirip ótken adamdardan qystyń aýyrtpalyǵy ketip, sharshaǵany basylady degen senim bar», - dedi Vıldan Ondjýl.
Buǵan deıin «QazAqparat» HAA Ózbekstanda Naýryz merekesinde jasalatyn jón-joralǵylar týraly jazǵan edi.
