Elimizdegi eń kóne katolık shirkeýi Petropavlda ornalasqan

Petropavldyń ortalyǵynda Qazaqstandaǵy eń kóne katolık mahallalarynyń biri – Isanyń asa qasıetti júregi shirkeýi bar. Kazinform agenttigi tilshisiniń materıalynda 100 jyldan astam ýaqyt buryn salynǵan ǵımarattyń tarıhy týraly baıandalady.

Muraǵat qujattaryna sáıkes, qalanyń qaq ortasynda ornalasqan Qazaqstan Konstıtýtsııasy kóshesindegi ǵıbadathanany 1911-1912 jyldary jer aýdarylǵan polıaktar men nemister salǵan.

Ol kezde Petropavlda 3 myńnan astam dinı qaýym músheleri turǵan. Ǵıbadathananyń aǵa popy Djozef Senvaıtıs boldy.

«Kıeli Qazaqstan» entsıklopedııasynda oblystyq memlekettik arhıvtegi qujattardy qupııasyzdandyrý kezinde qalada Keńes ókimeti kezinde 1928 jylǵa deıin Lenın kóshesinde (qazirgi Qazaqstan Konstıtýtsııasy kóshesi) ornalasqan kostelde rım-katolıktik dindar toby bolǵanyn kórsetetin qujattar tabylǵany týraly qujattar tabyldy.

Kostel týraly málimetter «Gýbernııa atqarý komıteti 1921–1928 jj. Aqmola ákimshilik bólimi» qorynyń materıaldarynda bar. Ákimshilik bólim sol jyldary dinı birlestikter men jamaǵattardy tirkep, baqylaýǵa alǵan.

«HІH ǵasyrdyń aıaǵynda Petropavl qalasynyń rım-katolık qaýymdastyǵynyń ókilderi S. R. Vonsovıch, K. O. Dobrovolskıı, R. ıÝ. Klopotovskıı jáne t. b.Dala ólkesiniń general-gýbernatoryna, Іshki ister mınıstrine, Arhıepıskopqa Petropavl qalasynda kostel salýǵa ruqsat surap, birneshe ret ótinish bildirdi. Aqyrynda, mundaı ruqsat 1898–1908 jj. (naqty kúnin anyqtaý múmkin bolmady) alyndy. Shirkeý katolıktik qaýymdastyq músheleri jınaǵan qarajatqa salyndy, qurylysqa ruqsat suraǵan ótinishke Petropavl qalasy men onyń mańaıyndaǵy 205 turǵyn qol qoıdy. Petropavldyń 1910 jylǵy kartasynda shirkeý qurylysyna bólingen aýmaq kórsetilgen, bul aýmaq qala baǵymen, musylman zıratymen jáne jańa aýrýhanamen shektesedi» delingen entsıklopedııada.

«Aqmola oblysynyń estelik kitaby. 1914 jylǵy mekenjaı-kúntizbede» (Omby, 1914) osy jyldary Petropavlda «1 sobor, 6 pravoslavıe shirkeýi, 1 rım-katolık shirkeýi, evreı sınagogasy, 6 Muhammed meshiti…» bolǵany týraly aqparat bar.

«1924 jyly Petropavldaǵy dinı birlestikter men toptardy tirkeý kitabynda» 7-shi nomermen kostel janyndaǵy Rım-katolık toby jazylǵan.

«1925 jylǵa dinı toptarmen jáne qaýymdarmen kelisim-sharttar jasaý jáne dinı ǵımarattardy saqtandyrý týraly ákimshilik bólimniń Gýbernııa atqarý komıtetimen hat almasýy» isinde saqtandyrylǵan shirkeýler, meshitter men ǵıbadat úıleriniń tizimi, ár ǵımarattyń mekenjaıy bar. Bul tizimde № 16 bolyp kostel tur.

Bastapqyda shirkeý aǵash ǵımaratta ornalasqan. Ol jerde katolıkterdiń balalaryn saýattylyqqa úıretetin jeksenbilik mektep te boldy. Ksendz de sol ǵımaratta turǵan.

Biraq shirkeýdiń aýdany shaǵyn bolǵandyqtan, katolık qaýymdastyǵy Dala ólkesiniń general-gýbernatory men Іshki ister mınıstrligine burynnan bar aǵashtan salynǵan kstel janyna jańa kirpish shirkeý salý týraly ótinishpen júgindi.

1917 jylǵy Qazan tóńkerisinen keıin shirkeý ulttandyryldy. Sol ýaqyttan beri ǵımarat ondaǵan jyldarǵa óziniń bastapqy maqsatyn joǵaltty.

Qalanyń baıyrǵy turǵyndarynyń aıtýynsha, ótken ǵasyrdyń 20-shy jyldary shirkeý munarasy buzylyp, ǵımarat qoımaǵa aınaldyrylǵan. 30-shy jyldary ǵımarat oblystyq partııa komıtetiniń birinshi hatshylaryna arnalǵan turǵyn úı retinde qaıta salyndy.

Onda turǵyn bólmelerden bólek Petropavlǵa keletin Joǵarǵy partııa qyzmetkerlerine arnalǵan bólmeler men ashana boldy. 1956 jyldan bastap ǵımaratta balabaqsha ornalasqan.

»…Aleksandr Kotserýba «Bóget shirkeý» maqalasynda bylaı dep jazady: «Katolıkter shirkeýdi tóikeriske deıin óz qarajatyna saldy. Odan keıin onyń ishinde komıssarlar otyrdy, partııa jetekshileri turdy, mýzyka mektebi men balabaqsha boldy. Jappaı jekeshelendirý kezeńinde ǵımaratqa kúmándi kompanııa qonystanyp, ol bankrotqa ushyraǵannan keıin shirkeý qalalyq mádenıet jáne demalys saıabaǵyna berildi. Saýyqqoılar onyń ishinde tabys ákeletin mekeme, basqasha aıtqanda, kazıno ornalastyrǵysy keldi, ol úshin tarıhı qundy ǵımaratty qaıta jobalap, oǵan bes kabına qosyp saldy», — delingen entsıklopedııada.

Ǵımaratty dinı maqsatyna qaıtarý uzaq jáne qıyn boldy. Rım-katolık qaýymdastyǵynyń músheleri qalanyń jáne onyń tóńiregindegi baıyrǵy turǵyndardan bul ǵımarattyń shyn máninde ǵıbadathana bolǵany jáne onda is júzinde qyzmet atqarylǵany týraly dálelder jınady.

Petropavl qalasyndaǵy sáýlet-tarıhı nysandarǵa ǵylymı zertteý júrgizgen respýblıkalyq «Qazproektrestavratsııa» ınstıtýty taǵaıyndaýdy rastap, nysandy dinı sáýlet eskertkishi retinde memleket qorǵaýyna qabyldaýdy usyndy.

Tek 1999 jyly ǵımarat «Qasıetti Troıtsanyń» Rım-katolık prıhodyna berildi. Shirkeý qaıta qalpyna keltirildi.

Ǵıbadathana 2002 jyldan beri jumys istep tur.