Elimizde qansha er adam bala kútimine baılanysty demalysta otyr
ASTANA. KAZINFORM — Eńbek zańnamasyna sáıkes, bala kútimi boıynsha demalys anasymen qatar ákesine de beriledi. Tájirıbe kórsetip otyrǵandaı, búginde qazaqstandyq er azamattar da osy quqyǵyn qoldanyp otyr. Osy oraıda Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginen alynǵan derekterdi usynamyz.
Áleýmettik kodekstiń 1-baby 26-tarmaqshasyna sáıkes sábı dúnıege kelgen sátten bastap 1,5 jasqa deıin ata-ana mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesiniń qatysýshysy retinde áleýmettik tólem alý quqyǵyna ıe.
Eńbek kodeksiniń 100-babyna sáıkes jumys berýshi jumysshyǵa bala úsh jasqa tolǵanǵa deıin onyń kútimine baılanysty ata-anasynyń tańdaýy boıynsha balanyń anasyna ne ákesine jalaqysy saqtalmaıtyn demalys berýge mindetti.
Sondaı-aq Eńbek kodeksiniń talaptaryna sáıkes bala úsh jasqa tolǵanǵa deıin onyń kútimine baılanysty jalaqy saqtalmaıtyn demalys ýaqytynda jumysshynyń jumys orny (laýazymy) saqtalady.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi usynǵan statıstıka:
— 2024 jyly 477 er adam bala kútimine baılanysty demalys alǵan (áleýmettik tólem alýshylardyń 0,18%);
— 2025 jyldyń 8 aıynda 249 er adam bala kútimine baılanysty demalysqa shyqqan (áleýmettik tólem alýshylardyń 0,15%).
Óńirlerge kelsek, 2025 jyldyń 8 aıynda Almaty qalasy boıynsha 43 er adam (bala kútimi demalysyndaǵy er adamdardyń 17%), Astana qalasy boıynsha 36 er adam (bala kútimi demalysyndaǵy er adamdardyń 14%) jáne Shymkent qalasy boıynsha 24 er adam (bala kútimi demalysyndaǵy er adamdardyń 10%) demalys alǵan.
Taǵy bir derek, 2024 jyly bala kútimimen demalys alǵan erlerge 1 mlrd teńge (áleýmettik tólemniń 0,25%), al 2025 jyldyń 8 aıynda 671 mln teńge (áleýmettik tólemniń 0,23%) áleýmettik tólem jasalǵan.
Áleýmettik kodekstiń 84-babynyń 1-tarmaǵyna sáıkes, eger bala kútimi boıynsha mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesine ákesi men anasynan bólek-bólek ótinim tússe, onda qordan kórsetiletin áleýmettik tólem bireýine ǵana taǵaıyndalady. Al áleýmettik tólem mólsherine kelsek, bala kútimimen demalys alǵan azamattyń mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesindegi sońǵy eki jyldaǵy ortasha aılyǵynyń 40%-y kóleminde beriledi. Sońǵy eki jyldaǵy ortasha aılyq balanyń týǵan kúniniń aldyndaǵy sońǵy kúntizbelik 24 aı ishinde qorǵa túsken aı saıynǵy áleýmettik aýdarymdar júrgizilgen kiris somasyn 24-ke bólý jolymen aıqyndalady.
Aıta keterligi, áleýmettik tólemnen 10% mindetti zeınetaqy jarnasy ustalynyp, tólem alýshynyń biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy jeke shotyna aýdarylady.
Sonymen qatar aı saıynǵy áleýmettik tólem mólsheri mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesiniń qatysýshysy emes azamattarǵa memlekettik bıýdjetten taǵaıyndalatyn bala týý kezektiligine qaraı belgilengen bala kútimine baılanysty járdemaqynyń mólsherinen birinshi balaǵa — 5,76 aılyq eseptik kórsetkish (AEK); ekinshi balaǵa — 6,81 AEK; úshinshi balaǵa — 7,85 AEK; tórtinshi jáne odan keıingi balalarǵa — 8,90 AEK kem bolmaıdy.
Bala kútimine baılanysty áleýmettik tólemniń eń joǵary mólsheri respýblıkalyq bıýdjet týraly zańda belgilengen eń tómen jalaqynyń 7 eselengen mólsheriniń 40%-ynan aspaýy tıis (2025 jyly: 7*85 000 teńge *40% = 238 000 teńge).
Eskeretin jaıt, bala kútimi boıynsha demalysty ákesi men anasy ózara bólise almaıdy jáne áleýmettik tólem nemese járdemaqy ne anasyna ne ákesine ǵana taǵaıyndalady.
Eńbek mınıstrligine er adamnyń dekrettik demalysqa shyǵýy onyń mansaptyq ósýi men qyzmettik perspektıvasyna áser ete me degen saýal joldaǵan edik.
— Mundaı másele Eńbek kodeksi aıasynda qarastyrylǵan. Bul jaıt jumys berýshi men jumysshy arasyndaǵy eńbek sharty nemese ujymdyq shart talaptarynda, jumys berýshiniń aktisi aıasynda qarastyrylady, — degen jaýap aldyq.
Eske sala ketsek, bıyl sáýirden bastap elimizde dekrettik tólem tártibi ózgerdi. Endi jalaqysy joǵary áıelderdiń bala bosanǵany úshin alatyn áleýmettik tólemine shekteý qoıylady.
Sondaı-aq otbasylyq jaǵdaıǵa baılanysty bala kútimi demalysyn alǵan astanalyq er azamatpen áńgimelesken edik.