Elimizde bızneske ákimshilik júkteme azaıyp keledi
ASTANA. KAZINFORM — Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes kásipkerlik salasyna jańa retteýshi saıasatty engizý jalǵasyp jatyr. Bul týraly Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń baspasóz qyzmeti jazdy.
2024 jylǵy 6 sáýirde memlekettik baqylaýdy jetildirýdi jáne 10 myńnan astam artyq jáne negizsiz talaptyń kúshin joıatyn, Bıznesti júrgizý máseleleri jónindegi zań qabyldandy. Bas prokýratýranyń dereginshe, 2024 jyly bızneske baqylaý júktemesi 2019 jylmen salystyrǵanda 58%-ǵa tómendegen.
Investorlardy qorǵaý maqsatynda 2024 jylǵy 30 jeltoqsanda Bırjalyq saýda jáne kásipkerlik máseleleri jónindegi zań arqyly «prokýrorlyq súzgi» tetigi engizildi. Ol boıynsha, shekteý jáne tyıym salý sharalaryn prokýrormen mindetti túrde kelisý qajet.
Eseptik mindetteme aıtarlyqtaı qysqardy. 381 aqparattyq quraldyń 192-si nemese eseptiliktiń barlyq túriniń 49%-y joıyldy.
Lıtsenzııalaý jáne ruqsat berý júıesin jetildirý jalǵasyp jatyr. Jyl sońyna deıin biliktilik talaptaryn qaıta qaraý, sondaı-aq ruqsat qujatyn berý rásimi men merzimdi ońtaılandyrý josparlandy.
Sonymen qatar orta bıznesti damytý boıynsha bastamalar iske asyrylyp keledi. Eýropalyq Qaıta Qurý jáne damý bankimen birlesip, óndiristik saladaǵy kásiporyndardy servıstik qoldaý baǵdarlamasy iske qosyldy. Ol jergilikti jáne halyqaralyq sarapshylardy tartý arqyly konsýltatsııalar, sondaı-aq kompanııalardy damytýdyń jeke josparyn ázirleýdi kózdeıdi.
Negizgi baǵyttyń biri — qarjylyq qoldaý tetigin damytý. Máselen, kredıtteýge qol jetkizýdi arttyrý úshin portfeldik sýbsıdııalaý quraly qoldanylady. Shaǵyn jáne shaǵyn kásiporyndar 12,3% mólsherlememen jáne 3 jylǵa deıingi merzimmen 200 mln teńgege deıingi kredıtke sýbsıdııa ala alady. Jobalardy qaraýdy ekinshi deńgeıdegi bankter tikeleı júzege asyrady. Bul protsesti jyldamdatyp, qarjylandyrýǵa qol jetkizbek. 2025 jylǵy 1 qyrkúıekke deıin 309,8 mlrd teńge kredıt somasyna 2 238 joba sýbsıdııalanyp, 120 mlrd teńgege sýbsıdııa tólendi.
Sondaı-aq «Damý» qorynyń bazasynda shaǵyn jáne orta bıznes úshin (jobalar 7 mlrd teńgege deıin) jáne iri ınvestıtsııalyq jobalar úshin (7 mlrd teńgeden bastap) eki kepildik qory qurylǵan. Olardyń ereksheligi qaıtarylmaıtyn jáne sózsiz kepildikter, sondaı-aq ótinimdi qaraýdyń jedeldetilgen rásimi. Búgingi tańda 228,1 mlrd teńgege 1 346 ShOB jobasy jáne 7,1 mlrd teńgege bir iri joba qoldaý tapty.
Ekonomıkalyq ósýdi jandandyrý úshin «Órleý» jeńildikti qarjylandyrýdyń jańa baǵdarlamasy iske qosyldy. Ol jyldyq 12,6% belgilengen mólsherlemeni jáne bir qaryz alýshyǵa 7 mlrd teńgege deıingi lımıtti kózdeıdi. Qarjy bólý qosa qarjylandyrý sharty arqyly júzege asyrylady: 60% — bank qarajaty, 40% — «Damý» qorynan. Basymdyq óńdeý ónerkásibine, agroónerkásiptik keshenge, logıstıkaǵa, bilim berý men densaýlyq saqtaýǵa beriledi. Baǵdarlama sheńberinde 284 mlrd teńgege 630 joba qarjylandyryldy.
Aýyldyq jerlerge erekshe nazar aýdarylady. 2023 jyldan bastap óńirlerdiń áleýetin arttyryp, jergilikti brend qurýǵa arnalǵan «Bir aýyl — bir ónim» jobasy iske asyrylyp jatyr. Fınalıster JICA qoldaýymen Tokıodaǵy «FOODEX JAPAN 2025» kórmesine de, respýblıkalyq jáne halyqaralyq kórmelerge de belsendi qatysady. 2025 jyly Marvin jelisimen fınalısterdiń ónimderin, sonyń ishinde dombyra, ulttyq kádesyılar men patenttelgen Aral sabynyn satýdaǵy yntymaqtastyq týraly kelisim jasaldy.