Elimizde baspana men kólik baǵasy qymbattaýy múmkin
ALMATY. KAZINFORM — Sarapshylar dollardyń nyǵaıýy aıasynda kelesi jyly Qazaqstanda baspana men kólik baǵasynyń ósýi týraly boljam jasady.
Rialight jyljymaıtyn múlik agenttiginiń jetekshi mamany Denıs Vaınshtok aldaǵy jylǵa jyljymaıtyn múlik baǵasyna qatysty boljamyn aıtty. Ol memleket bankterge qoldaý kórsetip, halyqtyń basym bóligine baǵyttalǵan qolaıly ıpotekalyq baǵdarlamalardy usynsa, bul suranystyń artýyna ákeletinin jáne óz kezeginde satýshylardy baǵany kóterýge ıtermeleýi múmkin ekenin tilge tıek etti.
– Ázirge jaǵdaı kerisinshe. Bul jańa úılerge de qatysty, budan bólek syrtqy faktorlar da bar. Atap aıtar bolsaq, dollar baǵamy men qurylys materıaldarynyń baǵasyna baılanysty, – dep atap ótti sarapshy.
Qazaqstannyń ózin-ózi retteıtin rıeltorlar qaýymdastyǵy prezıdentiniń keńesshisi Nına Lýkıanenkonyń sózinshe, baspana qunyna eń aldymen ekonomıkalyq jáne saıası turaqtylyq áser etedi.
– Ótip bara jatqan jylda álemde túrli saıası jaǵdaı boldy. Al, bizdiń el álemdik arenada bolyp jatqan oqıǵalardan oqshaý qala almaıtynyn kórsetti. Qurylys salýshylardy tekserý, qataıtý nemese kerisinshe úlestik qatysý týraly zań ázirleýshilerge qolaıly ózgeristerdi qabyldaý tıisti saldarǵa ákep soǵady. Ne jańa jyljymaıtyn múlikter naryqqa shyǵady, ne jańa turǵyn úılerdiń sany shekteledi – bári úkimet deńgeıindegi sheshimderge baılanysty bolady. Bıliktiń ekonomıkanyń eń mańyzdy sektoryn qoldaýyna jáne qurylys pen satyp alýdy yntalandyrýǵa keletin bolsaq, bul áli anyq emes. Jalpy, eldegi jyljymaıtyn múlik baǵasy barlyǵyna baǵanyń qalyptasýynyń jalpy tendentsııasyna baılanysty bolatyny daýsyz. Jyljymaıtyn múlik naryǵynda ınflıatsııa deńgeıi, qaıta qarjylandyrý mólsherlemesi, depozıtter, nesıeler boıynsha mólsherlemeler jáne ımporttyq ınflıatsııa deńgeıi kórsetiledi, – dedi ol.
Kólik baǵasyna kelsek, avtosarapshylar dollardyń qymbattaýyna baılanysty jańa jáne eski kólikterdiń baǵasy kóterilýi múmkin dep boljam jasap otyr. Osylaısha, avtosarapshy Alekseı Alekseev naryqtan mundaı reaktsııa kútiletinin aıtty. Kólik baǵasy 10-12 paıyzǵa kóterilýi múmkin.
Sonymen qatar kólikterdiń qunyna basqa faktorlar da áser etedi. Olardyń biri - jańa úlgide kólikter. ıAǵnı, óndirýshi modeldi jańartqanda, onyń baǵasy ádette 10-12%-ǵa ósedi.
Ekonomıkalyq jaǵdaılar da mańyzdy faktor bolyp qala beredi: Inflıatsııa, energııa qunynyń ósýi jáne baǵanyń jalpy ósýine áser etetin basqa da aspektiler. Sonyń saldarynan kólikter jyl saıyn qymbattap jatyr.
– Mysaly, 2020-2022 jyldar aralyǵynda pandemııadan týyndaǵan naryq tapshylyǵyna baılanysty avtokólikter qymbattady. Kólik óndirisiniń shektelýi jáne jetkizilimderdiń azaıýy usynys suranysty qanaǵattandyra almaıtynyn bildirdi. Avtokólikter keıinirek salondarǵa túsip, qoljetimdi bolǵanymen, baǵa burynǵy deńgeıine oralmady. Bul tabıǵı protsess: baǵa eshqashan burynǵy jaǵdaıyna oralmaıdy, al avtokólik naryǵyndaǵy baǵa ár túrli faktorlarǵa, sonyń ishinde saıası jaǵdaılarǵa, valıýtalyq aýytqýlarǵa baılanysty bolyp qalady, – dedi Alekseev.
Avtosarapshy Vıktor Marsakov qarjy naryǵyndaǵy qalyptasqan jaǵdaıdy eskere otyryp, kelesi jyly kólik baǵasy kóteriledi dep esepteıdi.
– Árıne, túrli aktsııalar ótkiziledi, biraq bizdiń naryq sonshalyqty úlken emes, dılerler Qytaı, AQSh nemese tutynýshylary kóp Eýropa elderi sııaqty kólikterdiń baǵasyn tómende almaıdy. Úlken naryqtardaǵy osyndaı dempıng arqyly básekelesterdi jeńip, shyǵyndy boldyrmaýǵa bolady. Degenmen, bizdiń jaǵdaıda naryq shaǵyn, men dılerler kólikter tıynǵa satylatynsha bir-birimen soǵysady dep oılamaımyn. Sondyqtan kólik baǵasy kóterile berýi ábden múmkin, satyp alýǵa asyǵyńyz, – dedi V.Maraskov.
Qazaqstannyń avtokólik odaǵynyń basshysy Anar Maqashevanyń aıtýynsha, logıstıkalyq shyǵyndar, valıýta baǵamynyń aýytqýy, quramdas jetkizýshilerdegi ózgerister, optsııalardyń ulǵaıýy – avtokólik baǵasynyń ózgerýine áser etetin negizgi faktorlardyń biri.
– Qazirgi tańda Qazaqstan Respýblıkasynyń avtosalondaryndaǵy barlyq kólik preıskýrant boıynsha satylyp jatyr. Ár túrli brendterdiń modelderine aktsııalar bar. Kólikti satyp alý kezinde ózektiligi úshin resmı dılerlermen sóılesý kerek, – dedi ol.
Qazir Qazaqstanda 20 mıllıon turǵynnyń 9,5 mıllıonǵa jýyǵy jeke baspanaǵa ıe. Mundaı derekter Ulttyq statıstıka bıýrosynyń esepterinde keltirilgen. Sonymen qatar, bıýro sarapshylarynyń málimeti boıynsha, bir jyl ishinde – 2023 jyldyń qazanynan 2024 jyldyń qazanyna deıin qaıtalama naryqtaǵy páterlerdiń baǵasy 3,9%-ǵa, jańa turǵyn úılerdegi baspana quny 2,3%-ǵa ósti.