Elimizde balalar fýtbolynyń damý deńgeıi qalaı
ASTANA. KAZINFORM – 2001 jyldan beri álem jurtshylyǵy 19 maýsymda Dúnıejúzilik balalar fýtboly kúnin atap ótedi. Bul mereke FIFA men BUU Balalar qory arasyndaǵy kelisimniń arqasynda paıda bolǵan. Basty maqsat – álemdegi eń tanymal sport túriniń aıasyn odan ári keńeıte túsý, salaýatty ómir saltyn nasıhattaý. Elimizde balalar fýtbolynyń damýyna qanshalyqty nazar aýdarylyp otyr? Kazinform osy taqyrypta oı tarazylap kórdi.
«Chelsıge» aparar jol...
Jer-jerde qazir fýtbol erekshe qarqyn alyp keledi. Oǵan barlyq memleket tarapynan aıryqsha nazar aýdarylyp júr. Bul talantty jastardyń jarqyrap kórinýine jol ashady. Mundaı qamqorlyq talaı órenniń juldyzynyń janýyna septigin tıgizdi. Qazir jankúıer qaýymynyń kózaıymyna aınalǵan fýtbolshylar osyndaı oń kózqarastyń nátıjesinde keńinen tanyla bastady. Bul jóninen Brazılııa, Argentına, Anglııa, Ispanııa, Italııa, Frantsııa, Portýgalııa, Belgııa, Nıderland, Danııa aldyńǵy qatardan kórinip keledi.
– Keıingi jyldary bizdiń elimizde de oǵan qatysty is-shara jospary jasalǵan. Máselen, almatylyq «Qaırattyń» balalar akademııasyna elimizdiń túkpir-túkpirinen talantty órender jınalady. Igilikti is alǵashqy jemisin bere bastady. Nebári 17 jastaǵy Dastan Sátpaevty Anglııanyń «Chelsı» klýby aldaǵy jyly qataryna qosady. Bul – qazaq fýtboly úshin zor jetistik. Sondaı-aq akademııada tálim alyp jatqan Dáýren Orynbasarǵa da qazir reseılik belgili klýbtar kóz tigip otyr. Árıne, nátıje bir kúnde kórine bermeıdi. Mundaı akademııa elimizdiń barlyq óńirinde ashylsa quba-qup. Sol arqyly jas talanttardy tárbıelep shyǵarýǵa negiz bar. Oǵan iri kompanııalar men kásipkerler qoldaý bildirse deımin. Akaedmııa elimizdiń barlyq kásipqoı fýtbol klýbynyń janynan ashylýy tıis, - deıdi sport jýrnalısi Teljan Kúderov.
Elimizde bilikti bapkerler joq dep aıta almaıdy. Toqsanynshy jyldardan beri bir ǵana Taraz fýtbolynan Baýyrjan Islamhan, Erkebulan Seıdahmet, Baqtıer Zaınýtdınov sekildi juldyzdardyń shyǵýy kóp jaıdy aıǵaqtaıdy. Sondaı-aq Pavlodar, Semeı, Qyzylorda, Shymkent, Aqtóbe fýtboly jaıynda osyndaı oń pikir bildirýge ábden bolady. Dese de olardyń biliktiligin arttyrý máselesin nazarda ustaǵanymyz oryndy bolady.
Talanttar týrnırde shyńdalady
Qazaqstan fýtbol federatsııasy balalar-jasóspirimder fýtboly departamentiniń dırektory Sergeı Kenetaev elimizde sporttyń atalǵan túrinen jas órenderdi daıyndaý boıynsha kóptegen ádisteme keńinen qoldanylatynyn aıtady. Federatsııa fýtbol ortalyqtary men akademııalar úshin biryńǵaı daıyndyq baǵdarlamasyn ázirlep shyǵardy. Ol jas órenderdiń úılestirý qabiletin, qımyl belsendiligin, oıyn motıvatsııasyn, tehnıkalyq-taktıkalyq jáne fızıkalyq daıyndyǵyn damytýǵa negizdelgen. Sondaı-aq baǵdarlama UEFA talaptaryn jáne lıtsenzııalanǵan ádistemelik usynymdardy eskeredi.
– Elimizde jeke fýtbol mektepteri balalardy 3-4 jastan qabyldaıdy. Al fýtbol ortalyqtary men akademııalarda ol 6-7 jastan bastalady. Aıta ketsek, elimizde bul is turaqty túrde oń damý qarqynyn kórsetip otyr. El aýmaǵynda 300-den astam jeke fýtbol mektebi bar. Federatsııanyń Balalar-jasóspirimder fýtboly departamenti (BJFD QFF) uıymdastyratyn jarystarǵa kásibı 19 fýtbol ortalyǵy, 2 fýtbol akademııasy jáne quramynda daıyndyq toptarynyń komandalary bar 9 fýtbol klýby qatysady. Mundaı is-sharalarda jyl saıyn shamamen 9 000 oıynshy baq synaıdy. Jasóspirimder arasynda respýblıkalyq birneshe týrnır ótkizý dástúri qalyptasqan. Atap aıtqanda, «Arman», «Jastar», «Daryn», «Jalyn» sekildi týrnırler bar. Byltyr fýtbol ortalyqtary men akademııalardyń tárbıelenýshileri, sondaı-aq Birinshi jáne Ekinshi lıga klýbtarynyń 12-18 jasqa deıingi jasóspirimder komandalary arasynda alty jas sanaty boıynsha Qazaqstan chempıonaty boldy, - deıdi S.Kenetaev.
Al QFF buqaralyq fýtboly departamentiniń dırektory Nıkıta Mozgovoıdyń aıtýynsha, Ulttyq ǵylymı-praktıkalyq dene tárbıesi ortalyǵy men QFF buqaralyq fýtbol departamenti birlesip uıymdastyratyn «Ulttyq mektep lıgasy» jobasy aıasynda 5-6, 7-8, 9-11 synyptarda oqıtyn uldar men qyzdar arasynda jarystar ótkizilgen. Oǵan byltyr jalpy 855 734 oqýshy qatysty.
Bıznestiń kózi dep baǵalaıyq
Kezinde qyzylordalyq «Qaısar» klýbynda oınaǵan Nurlan Ábýov órkenıetti elderde fýtbol bıznes kózi ekenin aıtady. Fýtbol ortalyqtarynda qyzmet jasaıtyn mamandar myqty oıynshy shyǵarsa, óziniń eńbegine laıyqty aqsha alady
– Talap boıynsha elimizde ár komanda janynda balalar fýtbolyna arnalǵan ortalyq bar. Sol ortalyqta tálim alǵan shákirtter keıinnen kásibı turǵyda qaıta shyńdalady. Ókinishtisi, barlyǵy biz oılaǵandaı emes. Onyń birneshe sebebi bar. Aldymen bapkerlerdiń biliktilik deńgeıine nazar aýdarylýy tıis. Álemde joǵary deńgeıde damyǵan balalar fýtboly ortalyqtary bar. Olar talaı talantty jasqa jol ashty. Máselen, Balqan túbegindegi Serbııa, Horvatııa, Chernogorııa órenderi qazir azýly klýbtarda oıyn kórsetedi. Osylaısha ıgi is óz deńgeıinde júzege asty. Aldymen bapkerlerdiń biliktiligine nazar aýdaryp, fýtboldyń damýy boıynsha ozyq elderge tájirıbe almasýǵa jiberdi. Osylaısha olar qyrýar qarjy taýyp otyr. Áıtpese, bizde de talantty jastar bar. Olarǵa qamqorlyq qajet. Eldiń arasynan olardy izdep tabýymyz tıis. Bul bir-eki kúndik sharýa emes. Atalǵan jobalar uzaq merzimderge belgilenýi qajet. Degenmen bizde áli kúnge deıin osy jaǵy kemshin túsip tur. Fýtboldy damytamyz desek, osyndaı máselelerge kóńil bólingeni oryndy, - deıdi ol.
Onyń aıtýynsha, elimiz talanttan kende emes. Olardy izdep tabýymyz qajet. Barlyq oblysta fýtbol úıirmesi bar. Onda qanshama bala tárbıelenýde. Arasynan talanttysy shyǵady. Mundaı shákirtter tasada qalyp qoımaǵany jón.
Aıta ketsek, budan buryn «Qazaq fýtboly: Keshegi kúnnen keleshekke deıin» degen taqyrypta oı qozǵaǵan edik.