Elimizde balalar arasyndaǵy artyq salmaq máselesi qanshalyqty ózekti
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstanda balalar arasyndaǵy artyq salmaq máselesi qanshalyqty ózekti? Keıingi jyldary jetkinshekter arasyndaǵy semizdik kórsetkishi artty ma? Bul suraqqa QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi jaýap berdi.
- Qazaqstanda balalar arasynda artyq salmaq pen semizdik máselesi ózekti jáne osy jaǵdaı dárigerlerdi alańdatyp otyr. Semizdik balalar úshin qaýipti, sebebi ol qant dıabeti, júrek aýrýlary, joǵary qan qysymy, tynys alýdyń qıyndaýy sııaqty aýrýlarǵa ákeledi. Sonymen qatar, balada ózin-ózi baǵalaý tómendep, depressııa, jalǵyzdyq, býllıngke ushyraý qaýpi artady. Bul jaǵdaı eresek ómirde de sozylmaly aýrýlarǵa sebep bolýy múmkin.
2020 jylǵy Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń COSI zertteýine sáıkes, elimizdegi 6–9 jas aralyǵyndaǵy balalardyń 20,6 paıyzynda artyq salmaq bar, al 6,6 paıyzy semizdikke shaldyqqan. Bul kórsetkish er balalar arasynda anaǵurlym joǵary – artyq salmaǵy bar uldar úlesi 23,6% bolsa, qyzdarda – 17,6%, sondaı-aq semizdikke shaldyqqan uldardyń úlesi 8,7%, qyzdar 4,6% deńgeıinde. Atalǵan zertteý aıasynda shekten tys semizdik te tirkelip otyr, - delingen mınıstrliktiń Kazinform agenttigine bergen jaýabynda.
Artyq salmaq pen semizdiktiń taralýy turǵylyqty jerge de baılanysty. Qalalyq jerlerde bul kórsetkishter aýylǵa qaraǵanda edáýir joǵary, ıaǵnı qalada – 23,1%, al aýylda 17,5% shamasynda. Ásirese, qaladaǵy ul balalar arasynda semizdik pen artyq salmaqtyń taralýy joǵary – 26,8%.
- Sońǵy jyldary jetkinshekter arasynda da bul másele ýshyǵyp keledi. HBSC halyqaralyq zertteýiniń 2017-2018 jáne 2021-2022 jyldardaǵy derekterin salystyrǵanda, 11–15 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimder arasynda artyq salmaq pen semizdik kórsetkishi 1,6 esege óskeni anyqtalǵan. Bul – ómir saltynyń ózgerýi, fızıkalyq belsendiliktiń tómendeýi jáne durys tamaqtanýdyń bolmaýyna baılanysty. Jalpy, atalǵan derekter elimizde balalar men jetkinshekterdiń densaýlyǵyna qaýip tóndirip turǵan artyq salmaq pen semizdik máselesine ýaqytyly áreket etý qajet ekenin baıqatyp otyr.
Bul baǵytta profılaktıkalyq sharalar, tamaqtaný mádenıetin qalyptastyrý jáne fızıkalyq belsendilikti arttyrý boıynsha júıeli jumystar atqarylyp keledi. Bıyl bilim berý uıymdarynda tamaqtaný standarty men as máziri bekitildi. Ol óz kezeginde mekteptegi balalardyń durys tamaqtanýyna múmkindikter beredi. Áıtese de, balalar men jetkinshekter arasyndaǵy artyq salmaq pen semizdiktiń aldyn alý maqsatynda aqparattyq-túsindirý jumystary júrgizilip, durys tamaqtaný mádenıetin qalyptastyrý, bul baǵytta ata-analar men pedagogterdiń bilimin kóterý, skrınıng jáne erte dıagnostıka júrgizý sekildi tıisti usynymdar berildi, - dep atalyp ótken vedomstvo aqparatynda.
Byltyr Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarova árbir besinshi bala artyq salmaqtan zardap shegetinin aıtqan edi.