«Elimizde jumys jasaıtyn janǵa jaǵdaı bar» - baspasózge sholý
***
« Egemen Qazaqstan » gazetinde «Samuryq-Qazyna» aktsıonerlik qoǵamynyń táýelsiz dırektory ser Rıchard Evanspen aradaǵy suhbat « Básekege qabiletti bolǵymyz kelse, túbegeıli ózgerýge tıispiz » degen taqyryppen berilgen. Basylymnyń barlyq saýalyna tuşymdy jaýap bergen ol: ««Samuryq-Qazyna» qoryn transformatsııalaý baǵdarlamasy bir retki shara emes. Osy úrdistiń basynda Qordyń Dırektorlar keńesi tur. Osy keńes baǵdarlamany júzege asyrý barysynda aktsıoner men enshiles kompanııalar arasyndaǵy altyn kópirge aınalýy tıis.
Búgingi tańda álemdik, halyqaralyq iri kompanııalardyń barlyǵy da transformatsııalyq jańarý men jańǵyrýdy basynan keshirip otyr. Sebebi, álemdik ekonomıkadaǵy, qarjy naryǵyndaǵy zor ózgerister olardyń aldyna da jańa basymdyqtar men mindetter qoıdy. Halyqaralyq ozyq tájirıbeni meńgergen, álemdik naryqtaǵy básekege qabiletti holdıngke aınalý úshin bizge de osyndaı ózgerister qajet» deıdi.
«Týmaq bar da ólmek bar deımiz. Biraq erte ólý - qasiret. Sol erte ólýge bir sebep - soǵys. Al qasireti odan on ese kúshti kesapat bar. Ol - temeki. Mysal keltireıik pe? Soltústigimizdegi Reseı deıtin tatý kórshimiz bar. Halqy aıtarlyqtaı kóp. Biraq azaıyp keledi. Sonyń bir sebebin sarapshylar temekiden kóredi. Jyl saıyn munda temeki tartý zardabynan 500 myń adam óledi eken. Jarty mıllıon! Búkil dúnıejúzinde temekiden óletinderdiń (5 mıllıon) 10 paıyzy osy elde», dep jazady « Egemen Qazaqstan » gazeti búgingi nómirindegi « Qasireti soǵystan da kúshti kesapat » degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, ózimizdegi jaǵdaı da ońyp turǵan joq. «Birden kórshimizdi mysalǵa alýymyz - olardyń kórsetkishteri «kórnektileý» jáne esebi durys júrgiziletin sııaqty. Olardyń jyǵylǵanyna kúlgendeı bolsaq, ózimizdiń de súrinip jatqanymyz anyq. Bizde bir derekte 5 mıllıondaı, bir derekte 4 mıllıondaı adam temeki tartyp, sodan aýrýǵa shaldyǵyp, aqyry ólim qushatyndar sany jyl saıyn 25 myńǵa jetip otyr. Aıdyn-kúnniń amanynda, soǵys joq kezde ózderi surap alǵan kesapattan kóz jumady», deıdi avtor.
***
Besikten beli shyqpaı jatyp výnderkınd atanyp, esimi adamzat tarıhynda altyn áriptermen máńgilikke jazylǵan álemdik deńgeıdegi tulǵalar az emes. Máselen, úsh jasynda kontsert qoıǵan Motsart pen tili shyqpaı jatyp qolyna qylqalam alyp, kórgen jandy esten tandyrarlyq sýretter salǵan Pıkassony aıtýǵa bolady. Álemge áıgili ǵulama Blez Paskal tórt jasynda hat tanyp, onymen qoımaı móldiretip kórkem shyǵarma jaza da bilgen adam. Toǵyzǵa tolǵanda «Mýzyka týraly» traktat jazady. Al on úsh jasqa tolǵanda frantsýzdyń eń ozyq matematıkteriniń ózi izdep kelip sálem beretin dárejege jetken. Sondaı-aq osy syndy aıryqsha daryndy balalar sońǵy kezderi Qazaqstanda da kezdesip jatyr. Bul jaıynda « Aıqyn » gazetiniń senbilik sanyndaǵy « Qazaq qoǵamy výnderkınd balalardyń qadirin qashan túsinedi? » degen taqyryptaǵy maqalada keńinen tarqata jazylǵan. Basylymnyń jazýynsha, jaqynda otandyq basylymdar betinde Erhan Islambek atty bes jasar qyzylordalyq daryndy bala týraly aqparat jarııalandy. Bar bolǵany bes jasynda elge tanylǵan Erhan esep shyǵarýǵa kelgende aldyna jan salmaıtyn bolyp shyǵady. Bir sany men mıllıonnyń arasyndaǵy kez kelgen sandy esh oılanbastan qosyp, azaıta alatyn erekshe qasıeti balabaqshada júrgende baıqalypty. «Shymkenttik Aıdyn esimdi qyz bala da 4 jasynda-aq oqý, jazýdy, esepteýdi shemishkeshe shaǵyp, muǵalimderdi tańǵaldyrǵan bolatyn. Amal ne, kóbeıtý kestesin jatqa soǵatyn Aıdyndy ata-anasy qansha júgirse de mektepke qabyldata almaǵan. Balanyń darynyn kórip tursa da bilim basqarmasyndaǵylar bilim týraly zańnan attaı almaıdy. Ol zańda orta bilim oshaqtaryna 6 jastan bastap qabyldaý kerektigi shegelenip jazylyp qoıylǵan», dep jazady maqala avtory.
Osy basylymda Májilis depýtaty Nurtaı Sabılıanovpen aradaǵy suhbat Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq tóńireginde órbigen. Basylym tilshisiniń balyq saýalyna tuşymdy jaýap bergen halyq qalaýlysy: «Qazirgi almaǵaıyp zamanda bólingendi «bóri jeıdi», «jalǵyz júrgen» jol tappaıdy. Sosyn uıym saıası emes, ekonomıkalyq ıntegratsııa bolyp otyr. Ol egemendikke eshqandaı nuqsan keltirmeıdi. Odaq aıasynda saıası qurylymdar qurylmaıdy. «Ortaq Parlament», «ortaq azamattyq» bolmaıdy. Onyń ústine ulttyq múddeler aıaqasty bolmaýǵa tıis: EEO organdary «1 el- 1 daýys» qaǵıdatymen jumys jasaıdy. ıAǵnı, sheshimder barlyq memleketter jaqtap, daýys bergende ǵana ómirge jol¬dama alady. Eger bireýi qarsy bolsa, sheshim qabyldanbaıdy. Bir de bir elge artyqshylyq berilmeıdi. Buǵan qosa, Eýrazııalyq odaqqa kirý degen basqa uıymdarǵa múshe bolmaısyń degen sóz emes. Qazaqstan bıyl dál sol sııaqty DSU-ǵa da engeli otyr», deıdi. Suhbat « Elimizde jumys jasaıtyn janǵa jaǵdaı bar » degen taqyryppen jarııalanǵan.
