Elimizde sozylmaly júrek jetkiliksizdigi dertine qatysty alǵash ret aptalyq ótip jatyr
- Elena Ivanovna, aldymen sozylmaly júrek jetkiliksizdigi aýrýy týraly aıtyp berseńiz, ol qalaı paıda bolady?
- Sozylmaly júrek jetkiliksizdigi – keń taraǵan, údemeli jáne kóbine emdelmeıtin dert. Bul dıagnoz qoıylǵan kezde ádette boıdy úreı bıleıdi. Alaıda dárigerdiń keńesin qaltqysyz oryndaý, keı ádetterden bas tartý sizdiń hal-jaǵdaıyńyzdy jaqsartyp, ómir jasyńyzdy uzartýy múmkin.
«Jetkiliksizdik» termıni júrek jaqyn arada jumysyn toqtatady degendi bildirmeıdi. Bul júrektiń dene qajettilikterin tolyǵymen óteı almaıtyndyǵyn kórsetedi.
Júrek jetkiliksizdigi - bul aýyr dert, júrek óz qyzmetin durys atqara almaıdy. ıAǵnı qan aǵzalar men tinderge qalypty jumys isteýi úshin qajet mólsherde ottegi men qorektik zattardy jetkizbeıdi. Bul, mysaly, bulshyqet álsizdigine ákelýi múmkin. Sonymen qatar, metabolızm ónimderi tolyq joıylmaıdy, bul ókpede, ishte jáne aıaq-qoldarda suıyqtyqtyń jınalýyna ákeledi.
Eger júrek durys jıyrylmasa, ol qarynshalardan jetkilikti mólsherde qan shyǵara almaıdy. Eger júrek qannan tolyǵymen bosatylyp, bosańsı almasa, kelesi joly oǵan az mólsherde qan túsedi. Tıisinshe, jetkiliksiz kólemde shyǵarylady.
Júrektiń ıshemııalyq aýrýy, mıokard ınfarktisi jáne gıpertonııa asqynǵan jaǵdaıda júrek jetkiliksizdigine ákelýi múmkin. Aýrýdyń damýyna taǵy da - júrektiń qan tamyrlaryndaǵy qalyptan tys qysym, koronarlyq arterııa, júrek jáne júrek bulshyqetteriniń klapandary jáne arıtmııa aýrýlary jáne týa bitken júrek aqaýlary jatady.
Júrek jetkiliksizdigi bar naýqastarda basqa da aýyr aýrýlar jıi kezdesedi. Olar: qant dıabeti, ókpe aýrýy, sozylmaly búırek aýrýy, qan azdyq, temir tapshylyǵy, kalıı deńgeıiniń joǵarylaýy, kardıomıopatııa – ınfektsııanyń, alkogoldi nemese esirtkini tutynýdyń shamadan artyq saldarynan júrek bulshyq etiniń zaqymdanýy, qalqansha beziniń buzylýy, semizdik, anoreksııa, depressııa jáne mazasyzdyq.
- Qaı jastan bastap bul aýrýǵa shaldyǵý qaýpi artady?
- Júrek jetkiliksizdigi kez-kelgen jasta damýy múmkin, biraq kóbinese egde jastaǵy adamdarda baıqalady. 65 jasqa deıin adamdardyń shamamen 1% júrek jetkiliksizdigimen aýyrady, 75-84 jasta bul kórsetkish 7%, al 85 jastan asqan adamdar arasynda 15% quraıdy. Júrek jetkiliksizdigi - 65 jastan asqan naýqastardy aýrýhanaǵa jatqyzýdyń eń kóp taraǵan sebebi.
Erte kezeńderde aýrý asımptomatıkalyq bolýy múmkin, biraq ol damı kele adamnyń mazasyn alady.
- Erte kezeńde derttiń belgileri baıqalmaıdy dedińiz, degenmen, qandaı jaǵdaıda birden dárigerge qaralǵan abzal?
- Basty belgileriniń biri – demikpe, jótel jáne ysqyrǵandaı dem alý. Sondaı-aq salmaq ósip, jilinshik mańy, aıaq nemese ish isinse, tez sharshap, bas aınalsa, júrek qatty soqsa, tábet bolmaı, túnde jıi dárethanaǵa barsa – munyń bári dárigerge kórinýge sebep.
Ár naýqastyń júrek jetkiliksizdiginiń ózindik erekshelikteri bar. Sondyqtan belgileri de ózine tán bolady. Osy sebepti dáriger sizdiń júrek jetkiliksizdigińizdi sıpattaıtyn ártúrli termınderdi qoldanýy múmkin. Júrek jetkiliksizdiginiń túri men sebebin anyqtaý óte mańyzdy, óıtkeni soǵan qaraı em qoldanylady. Dál dıagnoz qoıý sımptomdardyń uqsastyǵyna baılanysty qıyn bolýy múmkin. Mysaly, júrek jetkiliksizdiginiń barlyq túrleri entigýdi, sharshaýdy jáne ókpede jáne basqa organdarda: baýyrda, ishekte, búırekte jáne aıaqta suıyqtyqtyń jınalýyn týdyrady.
Jedel júrek jetkiliksizdigi tez damıdy jáne birden aýyr belgileri bolady. Jedel júrek jetkiliksizdigi júrektiń kez-kelgen aımaǵyna zaqym keltirgen ınfarkt nátıjesinde nemese aǵzanyń sozylmaly jetkiliksizdikti óteı almaýyna jaýap retinde paıda bolady. Jedel júrek jetkiliksizdigi bastapqy kezeńde aýyr ótýi múmkin, biraq ol qysqa merzimdi jáne shuǵyl emdeý jáne dári-dármekterdi ınektsııalyq engizý nátıjesinde syrqattyń jaǵdaıy jaqsarady.
Sozylmaly júrek jetkiliksizdigi jıi kezdesedi, onyń belgileri baıaý bilinip, derttiń aýyrlyǵy birtindep artady.
- Júrek jetkiliksizdigi dıagnozy qoıylǵan jaǵdaıda kúndelikti ómir saltyn ózgertýge týra keledi ǵoı?
- Júrek jetkiliksizdigi – qaýipti aýrý. Biraq, dárigerdiń usynymyn eskerip, keı ádetterden bas tarta otyra, hal-jaǵdaıdy jaqsartýǵa, tipti belsendi ómir saltyn ustanýǵa da bolady. Máselen eń qarapaıym – kúndelikti jaıaý serýen, taǵamdaǵy tuzdyń mólsherin qadaǵalaý sııaqty ádetter aýrýdyń ári qaraı damymaýyna, emdik sharalardyń tıimdi bolýyna oń áser etedi.
Syrqat temeki shegý jáne alkogoldi tutynýdan bas tartqany jón. Júrek jetkiliksizdigin emdeýde ómir saltyn ózgertý medıtsınalyq protsedýralardan kem emes. Qarapaıym tilmen aıtqanda, kúndelikti ádetterin sáıkesinshe ózgerte alǵan patsıentterdiń ómir súrý sapasy jáne uzaqtyǵy bul keńesti elemegen adamdarǵa qaraǵanda áldeqaıda joǵary.
Qoldaý tobyna barýǵa keńes beremin. Oǵan júrek jetkiliksizdigimen aýyratyn adamdar kiredi, olar bir-birimen óz tájirıbelerimen bólise alady. Kóbinese bul toptarda tamaqtaný jáne dene jattyǵýy sııaqty júrek jetkiliksizdigin emdeý boıynsha túrli dárister men taqyryptyq kezdesýler ótkiziledi.
Qoldaý tobyna baratyn adamdar kúızeliske urynbaıdy, mundaı máselede jalǵyz emes ekenin túsiný arqyly jubanady. Topta kóbinese ımplantatsııalanǵan qurylǵylardy kıetin nemese tipti júrek transplantatsııasy bar adamdarmen kezdesýge múmkindik bar. Qoldaý toby paıdaly aqparat kózi bola alady. Ádette, mundaı top týraly aqparatty medbıke nemese dárigerden bilýge bolady.
- Dertti asqyndyrmas úshin qandaı aldyn alý sharalaryn qoldanǵan jón?
- Aýrýdyń belgilerin baqylaý qajet. Arterıaldyq qysymnyń deńgeıiniń qalypty bolýyn qadaǵalaǵan jón. Aǵzada suıyqtyq jınalýyn baqylaý úshin salmaqty únemi tekserip turý qajet. Artyq salmaqty tastańyz.
Kúndelikti tutynatyn sýdyń mólsherin, ájethanaǵa barý jıiligin qadaǵalaý kerek. Qantamyrda suıyqtyq kóp bolǵan saıyn aǵzany qanmen qamtamasyz etý úshin júrektiń soǵýy qıyndaıdy. Suıyqtyq ishýdi kúnine eki lıtrge deıin azaıtý júrektiń jumysyn jeńildetýge jáne júrek jetkiliksizdiginiń keıbir belgileriniń aldyn alýǵa kómektesedi.
Tuzdy tutynýdy shekteńiz. Nátıjesinde aǵzada suıyqtyq azyraq jınalady, isiný azaıady, tynys alý jeńildeıdi.
- SQO-da sozylmaly júrek jetkiliksizdigimen aýyratyn syrqattar kóp pe? Aptalyqqa baılanysty qandaı is-sharalar ótpek?
- Óńir júrek-qan tamyrlary aýrýlary boıynsha respýblıka boıynsha aldyńǵy oryndarda keledi. Qazir dıspanserlik esepte 68,5 myńnan astam adam tur, sonyń 4 409-yna sozylmaly júrek jetkiliksizdigi dıagnozy qoıylǵan.
Bıyl elimizde sozylmaly júrek jetkiliksizdigi dertine oraı alǵash ret aptalyq ótip jatqany belgili. Osyǵan oraı oblystyq kardıologııalyq ortalyqta jáne emhanalarda 2-5 mamyr aralyǵynda ashyq esik kúni ótedi. Kardıologtar saǵan 10.00-den saǵat 14.00-ge deıin qabyldaý júrgizedi.
Sozylmaly júrek jetkiliksizdigi bar syrqattarmen kezdesýler ótedi, olarǵa dert jaıynda, asqynýdyń aldyn alý týraly aıtamyz, kitapshalar taratamyz.
- Rahmet!
