Elimizde qaterli isikke shaldyqqandarǵa kórsetiletin kómek deńgeıi qandaı
Qazaqstandaǵy onkologııalyq kómekti jetildirý Qazaqstan Respýblıkasynyń densaýlyq saqtaý salasyn damytýdyń 2020-2025 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasy men Qazaqstan Respýblıkasydaǵy 2018-2022 jyldarǵa arnalǵan onkologııalyq aýrýlarǵa qarsy is-qımyldyń keshendi josparynyń mindetterin iske asyrý aıasynda júzege asyrylyp jatqanyn atap ótken jón.
Jalpy statıstıka
2020 jyldyń sońynda respýblıkada jańadan paıda bolǵan qaterli isik aýrýlary aýrýy 100 myń turǵynǵa shaqqanda 173,5 boldy. Absolıýtti sandar boıynsha 32 526 jańa aýyrǵan jaǵdaı anyqtaldy. Aýrýdyń tómendeýi 11,4% qurady.
2020 jyly onkologııalyq naýqastardyń kontıngenti 190 159 naýqasqa jetti (2019 j. - 186 326 patsıent).
Qaterli isik aýrýynyń qurylymynda sút bezi qaterli isigi birinshi orynda (13,2%), ekinshi orynda ókpe ragy (10,4%), úshinshi orynda kolorektaldy qaterli isik (9,6%). Naýqastardyń 56,0%-yn eńbekke qabiletti jastaǵy adamdar quraıdy.
Onkologııalyq naýqastardyń elektrondyq tizilimine sáıkes, qaterli isikterden bolatyn ólim-jitim 2020 jylǵa qaraı halyqtyń 100 myńyna shaqqanda 75,5 boldy, bul - 14 150 jaǵdaı. Ólim-jitimniń tómendeýi 0,7% qurady.
Ólim-jitimniń jalpy kórsetkishinde birinshi orynda ókpeniń qaterli isigi (16,4%), ekinshi orynda asqazan ragy (11,5%), úshinshi orynda kolorektaldy qaterli isik (10,7%) jáne sút bezi qaterli isigi (7,8%) tur.
Onkologııalyq aýrýlardyń 0-I satysynyń erte dıagnostıkasynda 2020 jyly qaterli isikterdiń jańa jaǵdaılarynyń jalpy qurylymynda 25,5% qurady. 2020 jyldyń sońynda bes jyldyq ómir súrý deńgeıi 54,0%-ǵa (2019 j. - 52,5%) kóterildi.
Eresek turǵyndarǵa onkologııalyq kómekti respýblıkalyq uıymdar – «Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýty» AQ, «Ulttyq ǵylymı onkologııalyq ortalyq» AQ júzege asyrady, aımaqtarda 15 onkologııalyq dıspanser / ortalyq, 5 onkologııalyq bólim jáne 452 onkologııalyq kabınet bar.
Skrınıngter
2020 jyly koronavırýs ınfektsııasy jáne QR aýmaǵynda epıdemııaǵa baılanysty karantın jáne indetpen kúresýge qatysty basqa da sharalar engizilýine baılanysty alǵashqy medıtsınalyq-sanıtarlyq kómektiń josparly tekseristeri ishinara toqtatyldy. Osyǵan baılanysty 2020 jyly skrınıngtik tekserýlermen jatyr moıny obyry boıynsha - 786 690 áıel tekserilip (jospardyń 83,5% -y), 264 qaterli isik anyqtaldy, onyń 59,1% І satysynda; 744 972 áıel sút bezi qaterli isigine tekserilip, (jospardyń 75,5%), sút bezi qaterli isiginiń 1072 jaǵdaıy belgili boldy. Sút bezi qaterli isiginiń 0-I satysynyń úles salmaǵy 48,6% qurady. 971 450 adam kolorektaldy qaterli isikke tekserildi (jospardyń 86,7%). Tekserý nátıjeleri boıynsha kolonoskopııadan ótkender arasynda ishektiń qaterli isik aldy aýrýlary 19 paıyzy, al kolorektaldy qaterli isiktiń 187 jaǵdaıy anyqtaldy. I kezeńdegi kolorektaldy qaterli isiktiń salystyrmaly úlesi 33,7%-dy qurady.
Aımaqtardaǵy jańa onkologııalyq ortalyqtardyń qurylysy
Qazaqstanda joǵary mamandandyrylǵan onkologııalyq kómekti joǵary tehnologııalyq ortalyqtar kórsetedi: Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýty (Almaty q.), «ÝMІT» Tomoterapııa ortalyǵy (Nur-Sultan), Ulttyq ǵylymı onkologııa ortalyǵy (Nur-Sultan), ıAdrolyq medıtsına jáne onkologııa ortalyǵy (Semeı q.), Qaraǵandy onkologııalyq ortalyǵy, Ospanov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik medıtsına ýnıversıteti (Aqtóbe) jáne Almaty onokologııa ortalyǵy.
2019 jyly Pavlodar qalasynda joǵary tehnologııalyq syzyqtyq údetkishi bar jańa onkologııalyq ortalyq paıdalanýǵa berildi, ony ornatý jalǵasýda. Jańa údetkishtiń iske qosylýy sáýlelik emdeýmen qamtýdy arttyrady.
Qazirgi ýaqytta Mańǵystaý oblysynda (Aqtaý) onkologııalyq ortalyqtyń qurylysy aıaqtaldy, nysan 2020 jyldyń qyrkúıeginen bastap paıdalanýǵa berildi. Qazirgi ýaqytta syzyqtyq údetkishti, KT-sımýlıatoryn jáne basqa emdeý-dıagnostıkalyq jabdyqty ornatý protsesi júrip jatyr.
Qurylystyń aıaqtalý satysynda Jambyl oblysynda (Taraz q.) jańa onkologııalyq ortalyqty zamanaýı emdeý-dıagnostıkalyq jabdyqtarmen (syzyqtyq údetkish, KT-sımýlıator, MRT apparaty, endoskopııalyq jabdyq jáne t.b.) jabdyqtaý josparlanýda.
Sondaı-aq, 2020 jyly Óskemen qalasyndaǵy aımaqtyq onkologııa jáne hırýrgııa ortalyǵynda jańa joǵary tehnologııalyq syzyqtyq údetkish satyp alyndy. Qazirgi ýaqytta jabdyqty ornatý protsesi júrip jatyr.
Onkologııalyq aýrýlarǵa dıagnostıka jasaý jáne emdeý
Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýty men Joǵary tehnologııalyq sáýlelik onkologııalyq ortalyqtar damyp kele jatyr. Bul jerlerde naqastarǵa qashyqtan joǵary tehnologııalyq sáýlelený terapııasyn (tomoterapııa, stereotaksıs, IMRT, IGRT), operatsııa ishindegi sáýlelik terapııany, aǵzalar men tinderdiń bıotransplantatsııasyn, mınımaldy ınvazııalyq hırýrgııany usynady. Klınıkalyq tájirıbede ártúrli bıologııalyq markerlerdi (ımmýnogıstohımııa, molekýlıarlyq-genetıkalyq zertteýler) anyqtaý úshin qyzmetter usynylady. Bul – qaterli isik aýrýlaryn molekýlalyq bıologııalyq sıpattamalaryn neǵurlym egjeı-tegjeıli zertteý múmkindigin keńeıtedi.
Keshendi jospar sheńberinde onkologııalyq aýrýlarǵa kúdikti naýqastar KT jáne MRT tekserýlerinen ótedi. 2020 jyldan bastap bul qyzmetter mindetti medıtsınalyq saqtandyrý júıesi boıynsha usynylyp keledi.
Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń 2020 jylǵy ǵylymı qyzmeti
2020 jyly onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýty Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń bes granty boıynsha zertteýler júrgizdi: genetıkalyq, ımmýnogıstohımııalyq, kolorektaldy qaterli isiktiń bıologııalyq markerlerin, ókpe men sút bezi qaterli isigin, qalqansha beziniń qaterli isigin zertteý. Qazaqstandaǵy Hodjkın emes V-jasýshaly lımfomalardyń molekýlalyq topshalaryn anyqtaý úshin gen ekspressııasynyń profılin zertteıdi.
Sondaı-aq, bul ınstıtýt negizinde klınıkalyq zertteýler, sonyń ishinde sút bezi qaterli isigi men ókpe ragyn emdeýge arnalǵan dárilerdi halyqaralyq negizde klınıkalyq zertteý júrgiziledi.
Qorshaǵan ortanyń kantserogendik faktorlaryn zertteý, sonymen qatar ártúrli lokalızatsııanyń onkologııalyq aýrýlarynyń bıologııalyq markerlerin zertteý iske asyyrylady.