Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteý qaǵıdalary bekitildi
* * *
Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysy №1508
2012 jylǵy 29 qarasha, Astana, Úkimet Úıi
Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteýi qaǵıdalaryn bekitý týraly
«Elektr energetıkasy týraly» 2004 jylǵy 9 shildedegi Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy 4-babynyń 9) tarmaqshasyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti qaýly etedi:
1. Qosa berilip otyrǵan Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteý qaǵıdalary bekitilsin.
2. Osy qaýly alǵashqy resmı jarııalanǵanynan keıin kúntizbelik on kún ótken soń qoldanysqa engiziledi.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri S.AHMETOV.
Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń
2012 jylǵy 29 qarashadaǵy №1508 qaýlysymen bekitilgen
Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteý qaǵıdalary
1. Jalpy erejeler
1. Osy Qaǵıadalar «Elektr energetıkasy týraly» 2004 jylǵy 9 shildedegi Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna (budan ári - Zań) sáıkes ázirlendi jáne Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteý tártibin aıqyndaıdy.
2. Osy Qaǵıdalarda mynadaı negizgi uǵymdar paıdalanylady:
1) elektr energııasyn kommertsııalyq esepke alýdyń avtomattandyrylǵan júıesi - ólsheý quraldarynyń jáne elektr energııasyn esepke alý derekterin ólsheýge, jınaqtaýǵa, óńdeýge, saqtaýǵa jáne berýge arnalǵan apparattyq-baǵdarlamalyq keshen jıyntyǵy;
2) elektr energııasyn óndirýdiń - tutynýdyń teńgerilimin uıymdastyrý jónindegi qyzmetterdi kórsetý sharty - júıelik operator jáne elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri nemese olardyń teńgerim provaıderleri arasynda jasalatyn shart;
3) retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinim - Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesi boıynsha elektr energııasynyń teńgerimsizdigin tabıǵı retteýge qatysý úshin teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshilerdiń satyp alýshylardyń júıelik operatorǵa beretin teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýge satyp alýǵa arnalǵan jazbasha qujat;
4) teńgerimdeý aımaǵy - qýattyń birtutas rezervin paıdalanýǵa, teńgerimdeýshi elektr energııasynyń biryńǵaı baǵasyn qoldanýǵa kedergi keltiretin tehnıkalyq sıpattaǵy shekteý qoıylmaǵan Qazaqstannyń birtutas energetıkalyq júıesiniń bir bóligi;
5) elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń ımıtatsııalyq rejimi (budan ári - ımıtatsııalyq rejım) - elektr energııasynyń teńgerimsizdigin qarjylyq retteýdi júzege asyrmastan elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteýi;
6) teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshi satyp alýshy - retteýge qatysýǵa berilgen ótinimge sáıkes elektr energııasynyń teńgerimsizdigin tabıǵı retteýge qatysatyn elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektisi;
7) teńgerim provaıderi - jasalǵan sharttarǵa sáıkes elektr energııasyn óndirý-tutynýdyń óziniń teńgerimsizdikterin de, elektr energııasy naryǵynyń basqa sýbektileriniń teńgerimsizdikterin de qarjylyq retteý úshin jaýapkershilik qabyldaǵan elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektisi;
8) júkteme beıini - kóterme saýda naryǵy tutynýshysynyń (energııamen jabdyqtaýshy uıym) elektr energııasyn tutynýdyń saǵattyq mánin esepteýdegi (saldo-aǵyny) júıelik operatormen kelisilgen (aıqyndalǵan) esepteý algorıtmi. Júkteme beıini kommertsııalyq esepke alýdyń saǵattyq derekter júıeleri (aspaptary) bolmaǵan jaǵdaıda tutynýdyń naqty saǵattyq shamalaryn esepteý úshin (saldo-aǵyny) paıdalanylady;
9) esep aıyrysý kezeńi - nátıjesinde Qazaqstan Respýblıkasynyń elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynda elektr energııasyn satýdyń ortalyqsyzdandyrylmaǵan jáne ortalyqtandyrylǵan naryqtarynda sharttar boıynsha elektr energııasyn satyp alý-satý kólemderine sońǵy esep aıyrysýlar júrgiziletin kúntizbelik aı;
10) esep aıyrysý ortalyǵy - júıelik operatordyń atynan teńgerimdeýshi naryqta operatsııalardy jáne teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý-satýdy júzege asyratyn júıelik operatordyń enshiles uıymy;
11) suryptalǵan tizim - teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý satýǵa málimdelgen baǵalar boıynsha retteýge qatysý úshin berilgen ótinimderdiń rettelgen tizimi;
12) ósirýge baǵyttalǵan retteý - Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesi boıynsha elektr energııasynyń teńgerimsizdigin óteý maqsatynda júıelik operatordyń óndirýdi arttyrý nemese tutynýdy azaıtý úshin retteýge qatysýǵa berilgen ótinimderdi jandandyrý jónindegi áreketi;
13) tómendeýge baǵyttalǵan retteý - Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesi boıynsha elektr energııasynyń teńgerimsizdigin óteý maqsatynda júıelik operatordyń óndirýdi azaıtý nemese tutynýdy arttyrý úshin retteýge qatysýǵa berilgen ótinimderdi jandandyrý jónindegi áreketi;
14) elektr energııasynyń saldo-aǵyny - elektr berý jelisiniń belgili bir toby (qımasy) arqyly nemese kommertsııalyq esepke alý núkteleri arqyly elektr energııasyn qabyldaý/bosatý mániniń algebralyq somasy;
15) elektr energııasyn kommertsııalyq esepke alý núkteleri - elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynda qarjylyq ózara esep aıyrysý júzege asyrylatyn, elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵy sýbektisiniń elektr energııasyn kommertsııalyq esepke alýdyń avtomattandyrylǵan júıesiniń quramyna kiretin, elektr energııasyn esepteýdegi júıelik operatormen kelisilgen ólsheý keshenderi;
16) elektr energııasyn óndirý-tutyný teńgerimin uıymdastyrý - elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteýin uıymdastyrý jónindegi júıelik operator kórsetetin qyzmet;
17) Qazaqstan Respýblıkasy elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynda elektr energııasyn óndirýdiń-tutynýdyń naqty teńgerimi - júıelik operator jasaǵan ortalyqsyzdandyrylǵan jáne ortalyqtandyrylǵan saýda naryqtarynda, elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynda esepti kezeń ishinde óndirilgen, jetkizilgen jáne tutynylǵan elektr energııasynyń kólemderin ataýly bólýdi belgileıtin qujat. Naqty teńgerim Qazaqstan Respýblıkasy elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri arasynda ózara esep aıyrysýlardy júrgizý úshin negiz bolyp tabylady;
18) elektr energııasynyń teńgerimsizdigi - elektr energııasyn óndirýdiń-tutynýdyń naqty shamasynyń elektr energııasyn óndirý-tutynýdyń saǵattyq táýliktik kestesindegi júıelik operator bekitken shamadan aýytqýy;
19) teńgerimdeýshi elektr energııasy - elektr energııasyn óndirýdiń-tutynýdyń júıelik operator bekitken saǵat saıynǵy táýliktik kestesin iske asyrý kezinde týyndaıtyn teńgerimsizdikti joıý úshin paıdalanylatyn elektr energııasy;
20) elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryq júıesi - júıelik operatorda ornatylǵan jáne teńgerimdeýshi naryqty basqarý, teńgerimdeýshi elektr energııasynyń saǵattyq kólemi men qunyn aıqyndaý, sondaı-aq naryqqa qatysýshylar arasynda esep aıyrysý júrgizý úshin qajetti barlyq aqparatty alý jónindegi ortalyq tetik bolyp tabylatyn apparattyq baǵdarlamalyq keshen.
Osy Qaǵıdalarda paıdalanylatyn ózge uǵymdar men anyqtamalar Qazaqstan Respýblıkasynyń qoldanystaǵy zańnamasyna sáıkes qoldanylady.
3. Elektr energııasyn óndirý, berý jáne tutyný qatynastaryna qatysýshylar elektr energııasynyń teńgerimsizdigin fızıkalyq retteý nátıjeleri boıynsha júıelik operator usynatyn teńgerimdeýshi elektr energııasy kólemin esepteý negizinde elektr energııasyn óndirýdiń-tutynýdyń sharttyq jáne fızıkalyq shamalary arasyndaǵy teńgermeli elektr energııasy naryǵynda qarjylyq retteý úshin ózara mindettemeler alady.
4. Elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri menshik nysanyna qaramastan elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵyna qatysady.
5. Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynyń jumys isteý jaǵdaıynda teńgerimdeýshi naryq sýbektileriniń ózara is-qımyl jasaý tetigin pysyqtaý, Qazaqstan Respýblıkasynyń biryńǵaı elektr júıesindegi elektr energııasyn óndirý-tutynýdaǵy teńgerimsizdiktiń naqty shamalaryn aıqyndaý, retteýshi qýatqa qajettiligin naqtylaý, teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵalar aýqymyn aıqyndaý maqsatynda teńgerimdeýshi naryqtyń jumysy 2014 jylǵa deıin ımıtatsııalyq rejimde júzege asyrylady.
2. Elektr energııasynyń teńgerimdi naryǵynyń jumys isteý tártibi
1. Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵyna qatysýshylardyń ózara is-qımyly
6. Elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri júıelik operatormen elektr energııasyn óndirýdi-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi júıelik qyzmetterdi kórsetýge jasalǵan sharttar negizinde naqty ýaqyt rejıminde de, ımıtatsııalyq rejımde de jumys isteıtin elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵyna qatysady.
7. Elektr energııasyn óndirýdi-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi júıelik operatordyń qyzmetterine aqy tóleýdi:
1) energııa óndiretin, onyń ishinde ónerkásip keshenderiniń quramyna kiretin uıymdar energııa óndirýshi uıymdardyń shınasynan bosatylǵan elektr energııasynyń naqty kólemi úshin, sondaı-aq bólshek saýda naryǵynyń tutynýshylary (onyń ishinde jeke tulǵalar) osy energııa óndirýshi uıymdardan tikeleı satyp alǵan elektr energııasynyń naqty kólemi úshin;
2) energııa berýshi uıymdar energııa berýshi uıymdardyń jelilerindegi elektr energııasynyń tehnologııalyq shyǵysyn óteý jáne energııa berýshi uıymdardyń sharýashylyq qajettilikteri úshin alynǵan, sondaı-aq bólshek saýda naryǵynyń tutynýshylary tikeleı óńirlik energııa óndirýshi uıymdardan alǵan jáne energııa berýshi uıymdardyń jelileri boıynsha berilgen elektr energııasynyń naqty kólemi úshin;
3) energııamen jabdyqtaýshy uıymdar elektr energııasynyń kóterme saýda jáne bólshek saýda, onyń ishinde Qazaqstan Respýblıkasynan tys naryqtarda energııamen jabdyqtaýshy uıymnyń tutynýshylary úshin alynǵan elektr energııasynyń naqty kólemi úshin;
4) elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń tutynýshylary elektr energııasynyń kóterme saýda, onyń ishinde Qazaqstan Respýblıkasynan tys naryqtarda alynǵan elektr energııasynyń naqty kólemi úshin, sondaı-aq ónerkásip keshenderiniń energııa óndirýshi uıymdarynan osy keshenderdiń quramyna kiretin kásiporyndar men birlestikter tutynǵan elektr energııasynyń naqty kólemi úshin júrgizedi.
8. Júıelik operatormen óz betinshe elektr energııasynyń óndirý-tutynýyn teńgerimdeýdi uıymdastyrý boıynsha qyzmet kórsetýge shart jasasqan elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynda menshikti teńgerimsizdik boıynsha teńgerim provaıderleri bolyp tabylady ne menshikti teńgerimsizdikti tabıǵı jáne qarjylaı retteý jaýapkershiligin basqa teńgerim provaıderine beredi.
9. Elektr energııasy naryǵynyń teńgerim provaıderleri bolyp tabylmaıtyn elektr energııasynyń kóterme naryǵynyń sýbektileri teńgerim provaıderimen elektr energııasyndaǵy teńgerimsizdikti qarjylyq retteý boıynsha qyzmetter kórsetýge shart jasasady.
Elektr óndirýshi uıymdardyń shınalaryna tikeleı nemese óńirlik deńgeıdegi jelilerge qosylǵan jáne eki jaqty shart boıynsha olardan elektr energııasyn alatyn bólshek saýda sýbektileri úshin teńgerim provaıderi energııa óndirýshi uıym bolyp tabylady.
10. Elektr energııasynyń kóterme naryǵynyń sýbektileri - energııa berýshi, energııamen jabdyqtaýshy, energııa óndirýshi uıymdar, elektr energııasyn tutynýshylar, elektr energııasyndaǵy teńgerimsizdik úshin derbes jaýapkershilik alatynyna, ne óz jaýapkershiligin teńgerim provaıderine bergenine qaramastan mynalardy qamtamasyz etedi:
1) teńgerimdik tıesililik shegine keltire otyryp kommertsııalyq esep núkteleriniń tizbesine sáıkes elektr energııasyn saǵat boıynsha esepteý jáne teńgerim provaıderine, sondaı-aq kóterme naryq sýbektisi jelilerine tikeleı qosylǵan energııa berýshi uıymdarǵa júıelik operatordyń elektr energııasyn kommertsııalyq esepteýdiń avtomattandyrylǵan júıesiniń ortalyq derekqoryna kelisilgen hattamalar boıynsha elektr energııasyn kommertsııalyq esepteýdiń avtomattandyrylǵan derekqorynan saǵat boıynsha esepteý derekterin berý;
2) kóterme saýda naryǵynyń sabaqtas sýbektilerine jáne jelilerine tikeleı qosylǵan energııa berýshi uıymdarmen birge elektr energııasy aǵynynyń saǵat boıynsha esebiniń on kúndik aktilerin qalyptastyrý jáne kelisý;
3) táýliktik kesteni jasaý úshin elektr energııasyn óndirý tutynýdyń, satyp alý satýdyń josparlanǵan kólemderi týraly derekterdi ýaqytynda berý jáne túzetý engizý (qajet bolǵan jaǵdaıda);
4) teńgerim provaıderlerimen nemese esep aırysý ortalyǵymen elektr energııasyn saǵattyq teńgerimsizdikterin satyp alý-satý boıynsha ýaqtyly operatsııalar.
11. Elektr energııasynyń ortalyqsyzdandyrylǵan jáne ortalyqtandyrylǵan saýda naryǵynda ımıtatsııalyq rejım kezeńinde naryqtyń sýbektileri arasyndaǵy ózara esep aıyrysý paıdalanylǵan elektr energııasynyń naqty kólemi úshin jasalady, elektr energııasynyń teńgerimsizdigine qarjylyq retteý júrgizilmeıdi. Bir kúndik kestemen berilgen energııa kóleminen kóterme saýda naryǵyndaǵy sýbektilerdiń elektr energııasyn óndirý-tutyný kólemderinen aýytqýy tek júıelik operatormen elektr energııasyn óndirý-tutyný teńgerimdiligin uıymdastyrý boıynsha qyzmet kórsetýge shart bolǵan jaǵdaıda ruqsat etiledi.
12. Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynda óz qyzmetin júzege asyrý kezinde júıelik operator:
1) Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesiniń turaqty jáne senimdi jumysyna, tutynýshylardy energııamen úzdiksiz qamtamasyz etýge qajetti qýat rezervterin daıyndyqta ustaý boıynsha qyzmetterdi satyp alady;
2) Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesi boıynsha elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin tabıǵı retteý kezinde olardyń dıspetcherlendirý rettiligin aıqyndaıtyn teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýge satyp alýǵa arnalǵan ótinimderdiń suryptalǵan tizimin jasaıdy;
3) Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin tabıǵı retteýdi júzege asyrady;
4) teńgerim provaıderlerimen qarjylyq mindettemelerdi retteýdi júrgizedi, onyń ishinde teńgerim provaıderleri elektr energııasynyń saǵattyq teńgerimsizdikteriniń baǵalary men kólemderin aıqyndaýdy júzege asyrady;
5) osy Qaǵıdalardyń 35, 36, 37-tarmaqtaryna sáıkes iske qosylǵan teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵalary men kólemderin aıqyndaýdy júzege asyrady;
6) jasalǵan sharttarǵa sáıkes elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń barlyq sýbektilerinen menshik nysanyna qaramastan aqparat alady;
7) tabıǵı teńgerimsizdikterdi retteýge jáne elektr energııasyn teńgerimdeýshi jetkizýshilermen satyp alýshylarmen qarjylyq ózara esep aıyrysýlardy júzege asyrýǵa qatysýǵa ótinimder berý reglamentin ázirleıdi.
13. Júıelik operator táýliktik kesteni qurastyrý kezinde oǵan júıelik operatormen ne teńgerim provaıderimen teńgerimdeýdi uıymdastyrý boıynsha qyzmetterdi kórsetýge sharttar jasasqan elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektilerin ǵana qosady. Teńgerim provaıderleri teńgerimdeýshi naryqta jasasqan sharttarynyń talaptaryn buzǵan jaǵdaıda júıelik operator kóterme saýda naryǵynyń sýbektileriniń aýytqýlarǵa jol bermeı, táýliktik kesteni jáne elektr energııasyn jetkizý-tutynýdyń aılyq kólemin oryndaýyn qamtamasyz etedi.
14. Teńgerim provaıderi bir teńgerim aımaǵynda ornalasqan kóterme saýda naryǵynyń sýbektilerimen elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteýge arnalǵan sharttar jasasady.
15. Teńgerim provaıderi sharttyq negizde elektr energııasynyń teńgerimsizdikteri úshin júıelik operatordyń aldyndaǵy jaýapkershiligin teńgerim provaıderine bergen elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektilerine teńgerimsizdikterdi qarjylyq retteý boıynsha qyzmet kórsetedi.
16. Kóterme saýda naryǵy sýbektisiniń basqa teńgerim provaıderine aýysýy keminde bir aı buryn teńgerim provaıderi men júıelik operatordy qyzmetterden bas tartý jáne sharttyń qoldanysyn toqtatý týraly aldyn ala habardar etkennen keıin ǵana júzege asyrylady. Bul rette teńgerim provaıderi habarlamany alǵannan keıin 3 táýlikten keshiktirmeı, elektr energııasynyń teńgerimi úshin ózine jaýapkershilik qabyldaǵan elektr energııasy kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri quramynyń aldaǵy bolatyn ózgeristeri týraly júıelik operatordy habardar etedi. Elektr energııasy kóterme saýda naryǵy sýbektisi kelesi aıdyń birinshi kúninen bastap qana basqa teńgerim provaıderine aýysa alady.
17. Teńgerim provaıderi elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynda óz qyzmetin júzege asyrý kezinde:
1) elektr energııasynyń teńgerimi úshin jaýapkershilik qabyldaǵan jáne elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteý jóninde qyzmet kórsetýge olarmen sharttar jasasqan elektr energııasy kóterme saýda naryǵy sýbektileriniń quramy men kommertsııalyq esepke alý núktelerin júıelik operatormen kelisedi;
2) elektr energııasyn óndirý-tutyný, berý-qabyldaý, satyp alý-satýdyń josparlanǵan saǵattyq mánderi týraly derekterdi qalyptastyrady jáne júıelik operatorǵa beredi;
3) bekitilgen táýliktik kesteniń múmkin bolatyn túzetýlerin júıelik operatormen kelisedi;
4) kelisilgen hattamalar boıynsha elektr energııasyn berý-qabyldaýdyń naqty saǵattyq mánderin qalyptastyrady jáne júıelik operatorǵa beredi;
5) júkteme profılin júıelik operatormen kelisedi;
6) elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektilerinen, júıelik operatordan osy Qaǵıdalarmen aıqyndalǵan fýnktsııalardy júzege asyrý úshin qajetti aqparat alady;
7) júıelik operatormen elektr energııasynyń saǵattyq teńgerimsizdikterin qarjylyq retteýdi, onyń ishinde júıelik operatordyń esep aırysý ortalyǵymen teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý-satý jónindegi operatsııalardy júzege asyrady;
8) júıelik operator aldyndaǵy elektr energııasy teńgerimsizdigi úshin jaýapkershilikti teńgerim provaıderine bergen elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektilerimen elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteýdi júzege asyrady.
18. Teńgerimdeýshi naryqtaǵy teńgerimdeýshi elektr energııasynyń jetkizýshileri satyp alýshylary:
1) júıelik operator belgilegen reglamentke sáıkes tabıǵı teńgerimsizdikterdi retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi júıelik operatorǵa berýdi;
2) berilgen ótinimge sáıkes elektr energııasyn óndirý nemese tutyný rejımin jedel ózgertýge arnalǵan júıelik operatordyń tapsyrmasyn oryndaýdy;
3) júıelik operatordyń esep aırysý ortalyǵymen teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý-satý jónindegi operatsııalardy;
4) osy Qaǵıdalarda aıqyndalǵan fýnktsııalardy júzege asyrý úshin qajetti aqparatty júıelik operatorǵa berýdi;
5) kelisilgen hattama boıynsha elektr energııasyn berýdiń naqty saǵattyq mánderin jasaý men júıelik operatorǵa berýdi júzege asyrady.
19. Elektr energııasyn esepteýdiń ólsheýshi keshenine ıe nemese ony sharttyq negizde paıdalanýshy elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵyna qatysýshysy júıelik operatordyń elektr energııasyn kommertsııalyq esepteýdiń avtomattandyrylǵan júıesimen elektr energııasynyń kommertsııalyq esepteýdiń derekterimen almasýdy qamtamasyz etedi.
20. Elektr energııasyn kommertsııalyq esepteýdiń avtomattandyrylǵan júıeleriniń aqparat almasý hattamasynyń reglamenti jáne qurylymy júıelik operator qoldanatyn júıemen birizdendirilgen. Júıelik operator taraptarmen kelise otyryp, kommertsııalyq aqparat almasý hattamasyn aýystyrady.
21. Júıelik operator teńgerim provaıderi elektr energııasynyń menshikti teńgerimsizdikterin esepteýge qajetti kommertsııalyq esepke alý derekqorynan alynǵan elektr energııasynyń kóterme naryǵy sýbektileri týraly derekterdi kelisilgen merzimde jáne kelisilgen hattamaǵa sáıkes teńgerim provaıderlerine usynady.
2. Elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin tabıǵı retteý
22. Kóterme naryq sýbektileri - teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshiler satyp alýshylar júıelik operatorǵa kelesi operatsııalyq táýlikterge arnalǵan retteýge qatysý jónindegi ótinimderin jiberedi.
23. Aldaǵy operatsııalyq táýlikterdiń árbir saǵaty úshin qatysýǵa arnalǵan ótinim mynadaı aqparatty qamtıdy:
1) energııa óndirýshi uıymnyń nemese elektr energııasyn tutynýshynyń ataýy;
2) energııa óndirýshi uıym nemese elektr energııasyn tutynýshy ornalasqan óńir;
3) usynylatyn retteýdiń baǵyty - energııa óndirýshi uıymdar úshin tıisinshe elektr energııasyn óndirýdi ósirýdi nemese azaıtýdy, sondaı-aq tutynýshylar úshin elektr energııasyn tutynýdy azaıtýdy nemese ulǵaıtýdy bildiretin ósirýge nemese azaıtýǵa baǵyttalǵan retteý;
4) operatsııalyq táýlikterdiń árbir saǵatyna arnalǵan retteýdiń árbir baǵyty úshin usynylyp otyrǵan retteýdiń shamasy;
5) ósirýge arnalǵan retteý kezinde teńgerimdeýshi elektr energııasynyń bir kVts baǵasy;
6) azaıtýǵa arnalǵan retteý kezinde teńgerimdeýshi elektr energııasynyń bir kVts baǵasy;
7) usynylyp otyrǵan tolyq kólemdegi shamanyń jınalýy/túsýi ýaqyty (mın);
8) operatsııalyq táýlikter ishinde retteý úshin usynylyp otyrǵan elektr energııasynyń teńgerimdeýshi kólemi.
Usynylyp otyrǵan retteýdiń shamasy 10 MVt ese bolýy tıis. Júktemeniń tolyq jınalýynyń túsýiniń barynsha kóp ýaqyty 1 saǵattan aspaýy tıis.
24. Júıelik operator retteýge qatysýǵa túsken ótinimderge tehnıkalyq saraptama júrgizedi. Ótinim teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshiniń kelisimi boıynsha túzetilýi nemese ótinimdi retteý úshin qabyldaýǵa múmkindik bermeıtin kelesi tehnıkalyq sebepterdi kórsete otyryp, keıinge qaldyrylýy múmkin:
elektr qýatyn berý jelileriniń ótkizý qabiletiniń shekteýliligi;
teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizý satyp alý jónindegi teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshiniń ótinimde kórsetilgen múmkindikterimen is júzindegi múmkindikteriniń sáıkes kelmeýi.
25. Qýat rezervterin ázirlikte ustaý jóninde qyzmet kórsetýge arnalǵan sharttardyń negizinde retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimder sharttyń talaptaryna sáıkes avtomatty túrde jasalady jáne suryptaý tizimine engiziledi. Teńgerimdi elektr energııasyn jetkizýshi retteýdi arttyrý kezinde teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵasyn tómendetýge, ne bolmasa azaıtýǵa retteý kezinde teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵasyn arttyrýǵa arnalǵan ótinim bere alady.
26. Retteýge qatysýǵa qabyldanǵan ótinimder:
1) teńgerimdeýshi elektr energııasynyń málimdelgen baǵasynyń ósý retimen arttyrý boıynsha;
2) teńgerimdeýshi elektr energııasynyń málimdelgen baǵasynyń kemý retimen kemý boıynsha suryptalady.
27. Suryptaý tizimine engizilgen retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimder júıelik operatordyń tapsyrmasy boıynsha oryndaý úshin mindetti.
28. Qýat rezervi jetispegen jaǵdaıda, júıelik operator retteýge qatysýǵa arnalǵan qosymsha ótinimderdi qabyldaýdy jarııalaıdy.
29. Júıelik operator myna jaǵdaılarda suryptalǵan tizimge sáıkes retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi jandandyrady:
1) jıiliktiń Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi jumysynyń oqshaýlandyrylǵan rejıminde nomınaldyq mánderinen aýytqýy;
2) irgeles memleketterdiń energııa júıelerimen Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi memleketaralyq elektr energııasynyń saldo-aǵyndarynyń naqty mánderiniń kelisilgen táýliktik kestedegi mánderinen aýytqýlary;
3) qımalardaǵy júktemeler;
4) tehnologııalyq buzýshylyqtar men avarııalardyń aldyn alý, oqshaýlandyrý jáne joıý.
30. Júıelik operator Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi elektr energııasynyń saldo-aǵyny teńgerimsizdiginiń máni oń bolǵan jaǵdaıda, arttyrýdy retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi jandandyrady. Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesinde elektr energııasy teńgerimsizdiginiń máni teris bolǵan jaǵdaıda, júıelik operator azaıtýdy retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi jandandyrady.
31. Júıelik operator birinshi kezekte 15 mınýttan aspaıtyn tolyq málimdelgen júktemeni birtindep jınaı tastaı otyryp, retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi jandandyrady.
32. Júktemeni jınaý tastaý jyldamdyǵyn esepke ala otyryp, elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin tabıǵı retteý úshin júıelik operatordyń tapsyrmasy boıynsha iske qosylǵan retteý kólemi bekitilgen táýliktik kesteniń túzetilimi retinde tirkeýge alynady. Túzetilgen táýliktik kesteden aýytqý elektr energııasynyń teńgerimsizdikteri retinde qaralady jáne qarjylyq retteýge jatady.
33. Retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi iske qosý nátıjeleri boıynsha teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý-satý mámileleri jasalady.
Júıelik operator teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý-satý boıynsha ótkizilgen saýda-sattyq nátıjeleri týraly habarlamaǵa qol qoıady jáne ony teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshige satyp alýshyǵa jiberedi, onda mynalar kórsetiledi: teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshiniń satyp alýshynyń ataýy, onyń poshtalyq jáne banktik derektemeleri, qyzmet kórsetý kezeńi, teńgerimdeýshi elektr energııasyn satý satyp alý kólemi, suryptalǵan tizim boıynsha qalyptasqan baǵa, teńgerimdeýshi elektr energııasynyń quny.
Júıelik operator táýliktik kestede teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshilerdiń/satyp alýshylardyń elektr energııany óndirý-tutyný kólemderine túzetýler engizýdi júzege asyrady.
34. Teńgerimdeýshi elektr energııasynyń kólemin esepteý retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi jandandyrý týraly júıelik operatordyń derekteri boıynsha esep aıyrysý kezeńindegi operatsııalyq táýlikteriniń árbir saǵaty úshin júzege asyrylady.
35. Esep aıyrysý kezeńindegi operatsııalyq táýlikterdiń árbir saǵaty osy saǵatta Júıelik operator júrgizgen retteýdiń barynsha kóp kóleminiń ólshemderi boıynsha tómendegideı aıqyndalady:
1) arttyrýǵa arnalǵan retteý saǵaty;
2) azaıtýǵa arnalǵan retteý saǵaty;
3) retteýsiz saǵat.
36. Esep aıyrysý kezeńindegi operatsııalyq táýlikterdiń árbir saǵaty úshin teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵasy suryptaý tiziminen túsken osy saǵatta sońǵy iske qosylǵan usynystardyń baǵasymen aıqyndalady.
37. Ulttyq elektr jelisinde tehnologııalyq buzýshylyqtar men avarııalardyń aldyn alý, oqshaýlandyrý jáne joıý jóninde (qolmen nemese júıelik avarııaǵa qarsy avtomatıkanyń is-qımylymen) operatsııa júrgizilgen ýaqyt kezeńinde tehnologııalyq buzýshylyqtar men avarııalardyń aldyn alý, olardy oqshaýlaý jáne joıý kezinde júıelik operator azaıtýǵa ne bolmasa arttyrýǵa arnalǵan retteý júrgizilgenine qaramastan, retteýsiz saǵat retinde aıqyndaıdy. Teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshilermen barlyq ózara esep aıyrysýlardy retteýsiz saǵat úshin aıqyndalatyn (osy Qaǵıdalardyń 46-tarmaǵy) elektr energııasy teńgerimdsizdiginiń baǵasy boıynsha júıelik operator júrgizedi.
38. Elektr jelileri ýchaskeleriniń qımalary shekten tys júktelgen jaǵdaılarda, retteýge qatysýǵa arnalǵan ótinimderdi iske qosýdyń rettiligi shekten tys júktelgen qımaǵa qatysty teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýshiniń ornalasqan ornyna qaraı aıqyndalady:
1) júıelik operator qımanyń shekten tys júktemesin tirkeıdi;
2) Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesininiń bir bóligin teńgerimdeýdiń jekelegen aımaǵyna bólý týraly sheshim qabyldaıdy;
3) suryptalǵan tizimdi bólingen aımaqtarǵa sáıkes bóledi;
4) árbir aımaq boıynsha jeke elektr energııasy teńgerimsizdikterin tabıǵı retteý jónindegi barlyq operatsııalardy júrgizedi.
39. Qımalar shekten tys júktelgen jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesi teńgerimdeýdiń túrli aımaqtaryna bólingen jaǵdaıda, teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵasy árbir aımaq boıynsha jeke aıqyndalady.
40. Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesi jekelegen bólikteriniń jeke jumysy kezinde, onyń ishinde josparly jáne avarııaly jóndeýler kezinde qýattardyń rezervterin daıyndyqta ustaý jónindegi barlyq operatsııalar, teńgerimdeýshi elektr energııasyn jetkizýge/satyp alýǵa arnalǵan ótinimderdiń suryptalǵan tizimin jasaý, elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin tabıǵı jáne sodan keıin qarjylyq retteý árbir aımaq boıynsha bólek júrgiziledi.
41. Imıtatsııalyq rejımde júıelik operator teńgerimsizdikterdi tabıǵı retteý maqsatynda elektr energııasyn satyp alý-satýdy, sondaı-aq qýattylyqty retteý jónindegi qyzmetterdi satyp alýdy júzege asyrady. Qýattardy retteý jónindegi qyzmetterdi kórsetý sharttarynda qyzmetter kólemi men olardy paıdalaný talaptary aıtylady.
42. Imıtatsııalyq rejımde teńgerimsizdikterdi tabıǵı retteý mynadaı túrde júzege asyrylady:
1) júıelik operator elektr energııasyn satyp alý/satý kólemderin, sondaı-aq Qazaqstannyń birtutas elektr energetıkalyq júıesinde elektr energııany óndirýdiń jáne tutynýdyń boljamdy teńgerimderi negizinde qýattylyqtardy retteý jónindegi satyp alynatyn qyzmetter kólemin aıqyndaıdy jáne elektr energııany satyp alýdy/satýdy jáne qýattylyqty retteý jónindegi qyzmetterdi satyp alýdy júzege asyrady;
2) júıelik operator elektr energııany satyp alý-satýǵa jáne qýattylyqty retteý jónindegi qyzmetterdi satyp alýǵa jasalǵan sharttardy mynadaı jaǵdaılarda iske qosady:
jıiliktiń Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi jumysynyń oqshaýlandyrylǵan rejıminde nomınaldyq mánderinen aýytqýy;
irgeles memleketterdiń energııa júıelerimen Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi memleketaralyq elektr energııasynyń saldo-aǵyndarynyń naqty mánderiniń kelisilgen táýliktik kestedegi mánderinen aýytqýy;
qımalardaǵy júktemeler;
tehnologııalyq buzýshylyqtar men avarııalardyń aldyn alý, oqshaýlandyrý jáne joıý;
3) júıelik operator men naryq sýbektisiniń arasyndaǵy kelisim boıynsha elektr energııasyn óndirýdi-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan shartta atalǵan naryq sýbektisiniń yqtımal teńgerimsizdikteriniń dıapazony belgilenedi;
4) elektr energııasyn óndirý-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan sharttarda kózdelgen yqtımal teńgerimsizdikter dıapazonynyń sheginde ǵana teńgerimsizdikterge jol beriledi. Bul rette, táýlik jáne esep aıyrysý kezeńi boıynsha teńgerimsizdikterdiń algebralyq somasy (saldo) nólge teń bolýy tıis;
5) júıelik operator naryq sýbektileriniń yqtımal teńgerimsizdikter dıapazonyn jáne teńgerimsizdikterdiń nóldik saldosyn saqtaýyna monıtorıngti júzege asyrady jáne naryq sýbektisi osyndaı sharttardy buzǵan jaǵdaıda elektr energııasyn óndirý-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan shekteýlerdi engizedi.
3. Elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteý
43. Elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteýdi júıelik operator teńgerim provaıderlerimen teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi qyzmet kórsetýge arnalǵan shart boıynsha júzege asyrady, bul rette esep aıyrysý ortalyǵy teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý-satý operatsııalaryn teńgerim provaıderlerimen teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alý-satý sharty boıynsha júzege asyrady.
44. Júıelik operator elektr energııasynyń saǵattyq teńgerimsizdikterin esepteýdi tómendegideı júzege asyrady:
1) elektr energııasyn saǵattyq kommertsııalyq esepke alý júıeleriniń (aspaptardyń) derekteri negizinde teńgerim provaıderi qabyldaǵan bosatqan elektr energııasynyń is júzindegi kólemi anyqtalady. Bul rette, teńgerim provaıderiniń elektr energııasyn qabyldaýy «+» belgisimen aıqyndalady, elektr energııasyn bosatýy «-» belgisimen aıqyndalady;
2) teńgerim provaıderi úshin elektr energııasynyń teńgerimsizdigi júıelik operator bekitken táýliktik kestedegi (kelisilgen túzetýlerdi esepke ala otyryp) osy saǵat úshin kórsetilgen kólemnen bir saǵat ishinde qabyldanǵan bosatylǵan elektr energııasynyń is júzindegi kóleminiń algebralyq aıyrmasy retinde esepteledi;
3) teńgerim provaıderiniń elektr energııasynyń oń teńgerimsizdigi táýliktik kestede kórsetilgen kólemnen artyq elektr energııasyn tutynýdy nemese elektr energııasynyń is júzinde jetkiliksiz berilýin bildiredi. Teńgerim provaıderiniń elektr energııasynyń teris teńgerimsizdigi shartta kórsetilgen tómen elektr energııasynyń is júzindegi tutynylýyn nemese elektr energııasynyń artyq berilýin bildiredi;
4) derekterdi avtomatty túrde berýdiń tehnıkalyq múmkindikteri joq elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri kún saıyn Júıelik operatorǵa kelisilgen hattama boıynsha tutynýdyń jetkizýdiń saǵattyq esebiniń, kóterme saýda naryǵynyń aralas sýbektilerimen jáne jelilerine tikeleı qosylǵan energııa berýshi uıymdarmen elektr energııasy saldo-aǵynynyń derekterin jiberedi. Kelisilgen derekter elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin aldyn ala esepteý jáne bul rette týyndaıtyn qarjylyq mindettemeler úshin negiz bolyp tabylady;
5) teńgerim provaıderiniń elektr energııasynyń saǵattyq kommertsııalyq esepke alý júıeleriniń (aspaptarynyń) derekteri joq bolǵan jaǵdaıda, elektr energııasynyń saǵattyq teńgerimsizdigi osy Qaǵıdalardyń 19, 20, 21-tarmaqtaryna sáıkes esep aıyrysý jolymen aıqyndalady;
6) esep aıyrysý kezeńiniń nátıjeleri boıynsha elektr energııasyn esepke alý derekterin rastaý aktisi resimdeledi. Teńgerim provaıderiqabyldaǵan bosatqan elektr energııasynyń is júzindegi kólemi eseptik kezeńdegi saǵattyq mánderiniń somasynan aýytqyǵan jaǵdaıda, saǵattyq mánderge túzetýler engiziledi jáne teńgerim provaıderiniń elektr energııasynyń saǵattyq teńgerimsizdikteri qaıta esepteledi;
7) júıelik operatorǵa kelisilgen aktilerdi usynbaý elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵy sýbektisiniń, teńgerim provaıderiniń júıelik operatordyń osy Qaǵıdalardyń 2-bóliminiń 5-kishi bólimine sáıkes esep aıyrysý ádisin paıdalanýǵa kelisim bergenin bildiredi.
45. Elektr energııasyn esepke alýdyń avtomattandyrylǵan júıeleri joq elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri kommertsııalyq esepke alý aspaptarynyń kórsetkishterin alý aktisin resimdeıdi, onyń negizinde teńgerim provaıderi qabyldaǵan/bergen elektr energııasynyń is júzindegi kólemi aıqyndalady.
46. Júıelik operator árbir teńgerim provaıderi úshin táýliktiń árbir saǵatyna elektr energııasynyń teńgerimsizdigi úshin tólemderdi esepteýdi júzege asyrady:
1) arttyrýǵa arnalǵan retteý saǵaty úshin teńgerim provaıderleri oń teńgerimsizdikter úshin debetke jazylady jáne teris teńgerimsizdikterge arttyrýǵa arnalǵan suryptaý tiziminde sońǵy iske qosylǵan teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵasy boıynsha kredıtteledi;
2) azaıtýǵa arnalǵan retteý saǵaty úshin teńgerim provaıderleri oń teńgerimsizdikter úshin debetke jazylady jáne teris teńgerimsizdikter úshin azaıtýǵa arnalǵan suryptaý tiziminde sońǵy iske qosylǵan teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵasy boıynsha kredıtteledi;
3) retteýsiz saǵat úshin teńgerim provaıderleri oń teńgerimsizdikter úshin debetke jazylady jáne teris teńgerimsizdikter úshin spot-saýda-sattyǵyndaǵy osy saǵatta elektr energııasynyń klırıngtik baǵasymen aıqyndalatyn elektr energııasynyń baǵasy boıynsha kredıtteledi. Esep aıyrysý saǵatynda spot-saýda-sattyǵy bolmaǵan jaǵdaıda, elektr energııasy teńgerimsizdiginiń baǵasy ortalyqtandyrylǵan saýda-sattyqta uqsas kezeńdegi klırıngtik baǵa retinde aıqyndalady;
4) esep aıyrysý kezeńiniń nátıjeleri boıynsha shektes memleketterdiń uıymdarymen jáne sharýashylyq júrgizýshi sýbektilerimen jasalǵan sharttar men ózara qarym-qatynastardyń ózge talaptarymen negizdelgen esep aıyrysý debeti men esep aıyrysý kredıtiniń kólemderi sáıkes kelmegen jaǵdaıda, elektr energııasy oń teńgerimsizdiginiń saǵattyq baǵalary túzetýshi koeffıtsıentti esepke ala otyryp, qaıta esepteledi;
5) arttyrýǵa baǵyttalǵan retteý saǵaty jáne retteýsiz saǵat úshin.
Júıelik operatordyń esep aıyrysý debeti men júıelik operatordyń esep aıyrysý kredıti sáıkes kelmegen jaǵdaıda, teńgerimdeýshi elektr energııasyn satýǵa saǵattyq baǵalar túzetýshi koeffıtsıentti esepke ala otyryp, qaıta esepteledi.
Túzetýshi koeffıtsent esep aıyrysý debetiniń esep aıyrysý kredıtine qatynasy retinde aıqyndalady;
6) azaıtýǵa arnalǵan retteý saǵaty úshin.
Júıelik operatordyń esep aıyrysý debeti men júıelik operatordyń esep aıyrysý kredıti sáıkes kelmegen jaǵdaıda, teńgerimdeýshi elektr energııasyn satyp alýǵa saǵattyq baǵalar túzetýshi koeffıtsıentti esepke ala otyryp, qaıta esepteledi.
Túzetýshi koeffıtsent esep aıyrysý debetiniń esep aıyrysý kredıtine qatynasy retinde aıqyndalady.
47. Elektr energııasynyń anyqtalǵan teńgerimsizdikterin teńgerim provaıderlerimen qarjylyq retteý:
1) on kún saıyn júıelik operator árbir teńgerim provaıderine teńgerimsizdikter boıynsha ózara esep aıyrysýlar vedomosin jasaıdy, onda árbir saǵat boıynsha teńgerimsizdiktiń kólemi men belgisi, árbir saǵat boıynsha teńgerimdeýshi elektr energııasynyń baǵasy, esep aıyrysý on kúndigi úshin debet pen kredıttiń jıyntyq kólemi kórsetiledi;
2) jasalǵan vedomost teńgerim provaıderi men júıelik operatordyń esep aıyrysý ortalyǵy arasyndaǵy ózara esep aıyrysýlar úshin negiz bolyp tabylady;
3) esep aıyrysý kezeńiniń nátıjeleri boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵyndaǵy elektr energııasyn óndirý-tutynýdyń naqty teńgerimi men teńgerimsizdikter boıynsha aılyq ózara esep aıyrysý vedomostar negizinde júıelik operatordyń esep aıyrysý ortalyǵy men teńgerim provaıderleri arasynda túpkilikti ózara esep aıyrysý júzege asyrylady.
4. Júıelik operatordyń basqa memleketterdiń uıymdarymen jáne
sharýashylyq júrgizýshi sýbektilerimen ózara is-qımyly
48. Júıelik operator elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynda shektes memleketterdiń energııa júıelerimen Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi elektr energııasynyń naqty saldo-aǵyndarynyń jasalǵan sharttarǵa sáıkes bekitilgen táýliktik kestede kelisilgen sharttyq saldo-aǵyndarynan aýytqýlaryn tabıǵı jáne qarjylyq retteýdi júzege asyrady.
49. Júıelik operator Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesinde elektr energııasyn óndirý-tutynýdy teńgerý, elektr energııasynyń sharttyq saldo-aǵyndarynyń saqtalýy boıynsha fýnktsııalardy júzege asyra otyryp:
1) basqa memleketterdiń uıymdarymen jáne sharýashylyq júrgizýshi sýbektilerimen elektr energııasynyń teńgerimin ustap turýǵa baǵyttalǵan qyzmetterdi kórsetýge jáne/nemese alýǵa arnalǵan sharttardy jasasady;
2) esep aıyrysý kezeńiniń nátıjeleri boıynsha basqa memleketterdiń uıymdarymen jáne sharýashylyq júrgizýshi sýbektilerimen elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteýdi júzege asyrady.
5. Júkteme profılin aıqyndaý, júkteme profıli boıynsha elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin esepteýdi júrgizý
50. Kóterme saýda naryǵynyń árbir sýbektisi - elektr energııasyn tutynýshy nemese energııamen jabdyqtaýshy uıym úshin teńgerimdeýdi uıymdastyrý boıynsha qyzmetter kórsetýge arnalǵan shartta júkteme profıli - elektr energııasy kóterme saýda naryǵy tutynýshysynyń (energııamen jabdyqtaýshy uıymynyń) elektr energııany tutynýynyń (saldo-aǵyn) saǵattyq mánderi esebiniń algorıtmi kórsetilýi kerek.
51. Júkteme profıli elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵy sýbektisiniń tutynýyn saǵat saıynǵy ólsheý (saldo-aǵyn) bolmaǵan jaǵdaıda, tutynýdyń saǵat saıynǵy mánin anyqtaý úshin paıdalanylady.
52. Júkteme profıli telemetrııanyń derekteri negizinde qalyptasady. Telemetrııanyń derekteri bolmaǵan jaǵdaıda, júkteme profıli maýsymdyq ótkiziletin saǵat saıynǵy baqylaý ólsheýler, elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵy sýbektileriniń jumys rejıminiń basqa ólshemderiniń statıstıkalyq aqparatynyń negizinde qalyptasady jáne júıelik operatormen kelisiledi. Kelisilgen profıldiń qoldanylý merzimi jáne ony ózgertý men kelisý talaptary teńgerimdi uıymdastyrý boıynsha qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan shartta kelisiledi.
53. Elektr energııasyn tutynýshyda (energııamen jabdyqtaýshy uıymda) kelisilgen júkteme profıli bolmaǵan jaǵdaıda, júıelik operator tutynýdyń saǵat saıynǵy mánderin anyqtaý úshin tutynýdyń uqsas qurylymymen nemese atalǵan tutynýshynyń jyl saıyn júrgiziletin saǵat saıynǵy baqylaý ólshemderiniń derekteri boıynsha tutynýshynyń júktemesiniń úlgilik beıinin anyqtaıdy jáne paıdalanady.
54. Profıldik tutynýshy (energııamen jabdyqtaýshy uıym) úshin elektr energııasynyń saǵat saıynǵy teńgerimsizdikterin esepteý mynadaı túrde júrgiziledi:
1) kelisilgen (belgilengen) júkteme profıli negizinde júkteme profılin toltyrýdyń saǵat saıynǵy koeffıtsıenti - júktemeniń saǵat saıynǵy mániniń táýliktik mánine qatynasy anyqtalady. Júktemeni toltyrýdyń saǵat saıynǵy koeffıtsıentteriniń somasy birlikke teń;
2) eger elektr energııasyn naqty tutynýyna (saldo-aǵyn) táýligine bir ret ólsheý júrgiziletin bolsa - táýliktik tutynýdyń (saldo-aǵyn) naqty kólemi júkteme profılin toltyrýdyń saǵat saıynǵy koeffıtsıentine kóbeıtiledi. Naqty tutynýdyń (saldo-aǵyn) alynǵan saǵat saıynǵy esepteý kólemi bekitilgen táýliktik kestede kórsetilgen saǵat saıynǵy sharttyq mándermen salystyrylady. Elektr energııasynyń aıqyndalǵan saǵat saıynǵy teńgerimsizdikteri teńgerim provaıderiniń júıelik operatormen ózara esep aıyrysýdy júrgizý úshin negiz bolyp tabylady;
3) kóterme saýda naryǵynyń sýbektisi óńiraralyq deńgeıdegi elektr jelilerine energııa berýshi uıymdardyń nemese óńirlik elektr jelilik kompanııanyń jelileri arqyly qosylǵan bolsa, táýliktik tutynýdyń naqty kólemin anyqtaý (ólsheý) elektr energııasyn kommertsııalyq esepke alý núktelerinde ornatylǵan aspaptardyń derekteri boıynsha, elektr energııasyn kommertsııalyq esepke alýdyń avtomattandyrylǵan júıesiniń derekqorynda saqtalǵan derekter jáne tıisti energııa berýshi uıymmen nemese óńirlik elektr jelilik kompanııamen kelisilgen formýlalar boıynsha júrgiziledi. Eger elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵy sýbektisiniń jáne energııa berýshi uıymnyń nemese óńirlik elektr jelilik kompanııanyń elektr energııasyn táýliktik tutynýynyń naqty kólemi týraly derekterinde alshaqtyq bolǵan jaǵdaıda eseptesýge júıelik operatorǵa energııa berýshi uıym nemese óńirlik elektr jelilik kompanııa bergen derekter qabyldanady. Óńiraralyq deńgeıdegi elektr jelilerine energııa berýshi uıymnyń nemese óńirlik elektr jelilik kompanııanyń jelileri arqyly qosylǵan elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri úshin elektr energııasy teńgerimsizdiginiń shamalaryn esepteýge túzetý engizý esep aıyrysý kezeńiniń nátıjeleri boıynsha kommertsııalyq esepke alý aspaptarynyń kórsetkishterin túsirý aktisiniń negizinde júrgiziledi;
4) eger naqty tutynýdy (saldo-aǵyn) ólsheý táýligine bir retten az júrgiziletin bolsa, aldymen ortasha táýliktik naqty tutyný (saldo-aǵyn) esebi aıqyndalady, sodan keıin saǵat saıynǵy teńgerimsizdik esebi júrgiziledi (osy tarmaqtyń 2) tarmaqshasyna sáıkes);
5) esep aıyrysý kezeńiniń nátıjeleri boıynsha profıldik tutynýshynyń (energııamen jabdyqtaýshy uıym) kommertsııalyq esepke alý aspaptarynyń kórsetkishterin túsirý aktisi resimdeledi, onyń negizinde teńgerim provaıderi qabyldaǵan bosatqan elektr energııasynyń naqty kólemin aıqyndaıdy. Eger elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri qabyldaǵan/bosatqan naqty kólemdi esepteý kezeńindegi saǵat saıynǵy mánderdiń somasynan aýytqý oryndalǵan jaǵdaıda, saǵat saıynǵy mánderge túzetý jáne teńgerim provaıderiniń elektr energııasynyń saǵat saıynǵy teńgerimsizdikterin qaıta esepteý júrgiziledi.
55. Elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektileri - energııa óndirýshi uıymdar úshin júktemeni saǵat saıynǵy ólshemi bolmaǵan jaǵdaıda, júkteme profıli telemetrııanyń derekteri boıynsha, telemetrııanyń derekteri bolmaǵan jaǵdaıda - táýlik ishindegi ortasha saǵattyq shama retinde aıqyndalady.
6. Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵyndaǵy sharttar
56. Elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵynda mynadaı sharttar jasalady:
1) júıelik operatordyń elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektisimen nemese onyń teńgerim provaıderimen jasalatyn Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi elektr energııasyn óndirýdi-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan shart;
2) esep aırysý ortalyǵynyń teńgerim provaıderlerimen jasalatyn Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi elektr energııasyn satyp alý satýǵa arnalǵan shart;
3) júıelik operatordyń elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektisimen jasalatyn qýat rezervin ázirlikte ustaý jónindegi qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan shart;
4) teńgerim provaıderleriniń elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynda teńgerim provaıderi bolyp tabylmaıtyn elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektisimen jasalatyn elektr energııanyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteý jónindegi qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan shart.
57. Júıelik operatordyń elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektisimen nemese onyń teńgerim provaıderimen jasalatyn Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi elektr energııasyn óndirýdi-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrý jónindegi qyzmetter kórsetýge arnalǵan sharttyń talaptary mynalar bolyp tabylady:
1) Qazaqstan Respýblıkasynyń birtutas elektr energetıkalyq júıesindegi elektr energııasyn óndirýdi-tutynýdy teńgerimdeýdi uıymdastyrýdy qamtamasyz etý;
2) elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵy sýbektisiniń - elektr energııasyn tutynýshynyń nemese energııamen jabdyqtaýshy uıymnyń júkteme profılin aıqyndaý;
3) elektr energııasyn esepke alý;
4) elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin esepteý;
5) aqy tóleý tártibi.
58. Esep aırysý ortalyǵy teńgerim provaıderimen jasasatyn Qazaqstan Respýblıkasynyń elektr energııasynyń teńgerimdeýshi naryǵyndaǵy elektr energııasyn satyp alý-satýǵa arnalǵan sharttyń talaptary mynalar bolyp tabylady:
1) elektr energııasy teńgerimsizdikteriniń shamasyn aıqyndaý;
2) elektr energııasyn esepke alý;
3) aqy tóleý tártibi.
59. Júıelik operator elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektisimen jasasatyn qýat rezervin ázirlikte ustaý jónindegi qyzmetterdi kórsetýge arnalǵan sharttyń talaptary mynalar bolyp tabylady:
1) qoldanylatyn qýat rezerviniń shamasy men qunyn aıqyndaý;
2) qýat rezervin paıdalaný tártibi, júktemeniń jınalýy/tastalý jyldamdyǵy, júıelik operator elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin tabıǵı retteý kezinde iske qosqan teńgerimdeýshi elektr energııasyn arttyrýǵa jáne tómendetýge arnalǵan retteý kezindegi shekti baǵalardy anyqtaý;
3) júıelik operatordyń tapsyrmalaryn oryndaıtyn qyzmetter jetkizýshiniń mindettemeleri;
4) teńgerimsizdikterdi tabıǵı retteý kezinde iske qosylǵan teńgerimdeýshi elektr energııasyn kommertsııalyq esepke alý;
5) júıelik operator men qyzmetterdi jetkizýshiniń qarjylyq mindettemelerin aıqyndaý.
60. Teńgerim provaıderleri teńgerim provaıderleri bolyp tabylmaıtyn elektr energııasynyń kóterme saýda naryǵynyń sýbektilerimen jasasatyn elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteý boıynsha qyzmetter kórsetýge arnalǵan sharttardyń talaptary mynalar bolyp tabylady:
1) elektr energııasynyń teńgerimsizdikterin qarjylyq retteý boıynsha teńgerim provaıderleriniń mindettemeleri;
2) qarjylyq mindettemelerdi esepteý;
3) tólemder júrgizý;
4) elektr energııasynyń esepke alynǵan teńgerimsizdikterine aqy tóleýge kepildikteri.
