Eldigimizdiń eń eńseli eskertkishi Elordada boı kóterdi
Biraқ bүgingi saltanatty ashylý rәsimi өtkizilgen «Қazaқ eli» monýmentiniң әr қazaқtyң jүreginen tereң oryn alatynyna, halyқtyң birligi men tұtastyғyna әrdaıym үndeıtin, sondaı қasıetterdi ұrpaқtan-ұrpaққa jalғastyra jetkizetin eskertkish bolatynyna senim kүshti. Saltanatty ashylý barysynda Senat Tөraғasy Қasym-Jomart Toқaevtyң osy eskertkish týraly : «Bұl - ata-babalarymyzdyң rýhyna taғzym etip, jas ұrpaқty izgilikke, otansүıgishtikke bastaıtyn kıeli oryn», dep ataýy da beker emes. Өıtkeni, bұl eskertkish endigi kүni Қazaқ eliniң basty monýmenti retinde ұrpaқtar baılanysyn, ýaқyt үndestigin beıneleıtin bolady.
Erkindikti aңsaғan Қazaқ eliniң basynan talaı aýmaly-tөkpeli zaman өtti. Kөptegen қyrғynnan aman қalyp, taғdyrdyң үlken syıy - Tәýelsizdikke bөlengen Қazaқstannyң endigi mұrat, maқsaty da sol taғdyr syıyn mәңgilik ұrpaққa baıandy, amanatty etý ғana. Al ondaı baıandylyқtyң negizgi tүıini өtkendi eske alyp, bүgingige shүkirshilik қylý, jastardyң sanasyna ұlttyқ mұrattardy siңirýden bastalady emes pe?! Қaımana қazaғymyzdyң basynan өtkergenderin ұmytpaý da osynyң bir kөrinisi. Tәýelsizdik demekshi, sol tәýelsizdikke қol jetkizý eshқandaı jұrtқa oңaı bolғan emes, bolmaıdy da! Al қazaқ үshin bұl қasıetti ұғymnyң orny қashanda erekshe! Arғysyn aıtpaғanda, Abylaı hannan keıingi Kenesary tұsynan beri қazaқ dalasynda 350-ge tarta ұlt-azattyқ kөterilisteri oryn alғan eken. Abaı tұsynda otarshyldyқ bұғaý shyn kүrmeı tүsse, «Oıan, қazaқ!» tұsynda қanshama қazaқtyң maңdaıaldy marқasқalary, ұlt zııalylary құrbandyққa shalyndy. Al Jeltoқsan tұsynda salynғan jarany қalaı ұmytpaқpyz! Minekı, tәýelsizdik tarıhynyң tamyry osylaısha tereңnen өrbıdi.
Osydan bir jyl bұryn alty alashtyң kıeli ordasy - Astananyң onjyldyқ mereıtoıy қarsaңynda Memleket basshysy «Қazaқ eli» monýmentin saltanatty tүrde ashyp edi. Tөl tarıhymyzdyң jarқyn joly, jasampaz kýәsiniң beınesindeı bolғan osy «Қazaқ eli» monýmentiniң aldynda sөz sөılegen Elbasy da tolғana otyryp, қazaқtyң basyna tүsken қaraly kүnderine oı jүgirtip өtken bolatyn. «Mұnyң bәri - ұmytýғa bolmaıtyn tөl tarıhymyzdyң қasterli betteri, halқymyzdyң қasiretti taғdyry. Bүgingi ұrpaқ bұlardy jaқsy bilýi tıis. Sol sebepti, Astananyң 10 jyldyғyn merekeleı otyryp, «Қazaқ eli» monýmentiniң aldynda өtkenimizge salaýat, bүginimizge tәýbe deıik, aғaıyn! El үshin, jer үshin құrban bolғan erlerdiң rýhynyң aldynda taғzym eteıik. Astananyң tөrinen қazaқ eliniң baıandy bolashaғyna baғdar silteıtin eңseli eskertkish tұrғyzylýynyң өzi zaңdy құbylys. Қazaқ memleketiniң basty eskertkishi osy monýment bolady. Astana tөrinen ashylyp otyrғan «Қazaқ eli» monýmenti halқymyzdyң өtkeni men bүginin baılanystyryp tұratyn mәңgilik belgi. Bұl monýment bizdiң ata-baba amanatyna adaldyғymyzdyң, tereң tamyrly salt-dәstүr men ұrpaқ jalғastyғynyң jarқyn kөrinisi», dep atap өtken bolatyn.
Sodan keıingi bir jyldan sәl astam ýaқyt barysynda Astana қalasy mәslıhaty depýtattarynyң bastamashylyғymen «Қazaқ eli» monýmentiniң nyshandyқ mazmұny men mәnin tereңdete tүsetin birshama өzgerister қamtý sharasy jүzege asқan bolatyn. Bүgingi kүni elordanyң bas alaңyna jınalғan 70 myңғa tarta jұrtshylyқ, «Қazaқ eli» monýmentiniң қosymsha kompozıtsııalarymen kөmkerilgen sәýlettik-mүsindik kesheniniң ashylý saltanatyn tamashalady.
Bұdan bұryn da jazylғandaı, «Қazaқ eli» monýmentiniң negizgi өzgeristeri tұғyr granıttiң tөrt қabyrғasyna jasalғan. Olardyң әrқaısysyna kөlemi 3,7h6,9 metrlik қoladan құıylғan bederbeınelerdi (barelef) қamtıdy. Қazaқstan tәýelsizdik alyp, egemen el bolғanyna 20 jylғa jýyқtaғan jas memleket, sondyқtan barlyқ kompozıtsııa adam beınesin bederleý arқyly jasalypty. Mәselen, bederbeıneniң alғashқysy «Halyқ jәne Prezıdent» dep atalyp, onda Қazaқstannyң Tұңғysh Prezıdenti Nұrsұltan Nazarbaevtyң Konstıtýtsııanyң үstine қolyn қoıyp, ant berip tұrғan sәti bederlengen. «Қazaқstannyң dәl bүgingi memleket retinde қalyptastyrý maқsaty jolynda tarıhtyң talaı қatal synaғyn taısalmaı eңserip, taıynbaı tәýekelge minetin tabandy kүresker, asa talantty saıasatshy, tarlan kөshbasshy N. Nazarbaevқa aıtar alғysymyz, әrıne aıryқsha bolmaқshy. Қaһarmandyққa toly өtkenimizdi, jasampazdyққa toly bүginimizdi batyl bastamashyldyққa toly erteңimizdi beıneleıtin aқ mәrmәr monýmenttiң ortalyқ tұlғasy - Tәýelsiz Қazaқstannyң Tұңғysh Prezıdenti N. Nazarbaevtyң bolýy әbden zaңdy. Tәýelsizdiktiң қýanyshymen kelgen shat-shadyman aғaıynnyң asқaқ kөңili alyp samұryқtaı aspanғa samғaıdy. Әlem sahnasynda өz Konstıtýtsııamyzdy қabyldap kөtergen kүnimizdi eske tүsiredi. Bұl nar jolynda jүk қaldyrmas erlikke barabar eskertkish. Bұl abzal armandar men asyl mұrattarғa қanat bitire alatyn darhan eldikke eskertkish. Babalar amanatyn oryndaғan, ardaқty ұlyn aıalaғan halyқtyқ mahabbattyң eskertkishi. Jasampaz halyқ, jaңashyl қaýym ekenimizge, el jolyndaғy eңbekti әdil әspetteı biletinimizben sendiremiz. Namysyna bekem, mұratyna adal Қazaқ eli құlpyryp kөrkeıe bergeı», dedi saltanatty jıyndy ashyp sөz sөılegen Қazaқstannyң halyқ jazýshysy, senator Әbish Kekilbaı. Shyndyғynda, Elbasy bүgingi kүni әlem elderiniң bedeldi basshylary moıyndaғan үlken tұlғa. Taғy sol Ә. Kekilbaı aıtpaқshy «Tұңғysh Prezıdent - Erekshe Prezıdent» bolyp tabylady. Al Elbasynyң ұlttyғymyz үshin, tәýelsizdigimiz үshin siңirgen eңbegi barsha қazaқstandyқtarғa maғlұm.
Al monýmenttiң oң jaғyndaғy kelesi bederbeıne - «Қaһarmandyқ» dep atalady. Onda Otan қorғaý қazaқ ұltynyң ejelden basty jәne қasıetti құndylyқtarynyң biri bolғanyn kөrsetetin obrazdar shoғyrlanғan. Al monýmenttiң batys jaқ betinde ornalastyrylғan «Jasampazdyқ» bederbeınesinde halқymyzdyң kөshpeli dәýirden ғaryshқa ұshқanғa deıingi joly kөrsetilgen. Osy bөlikte joba avtorlary metallýrg pen mұnaıshy, ınjener men dıқan, құrylysshy men ғaryshker bet-beınesi arқyly negizgi leıtmotıv bolyp tabylatyn jasampaz adamdar arқyly memleket қýatyn kөrsetýge ұmtylғan. Monýmenttiң shyғys jaғyndaғy soңғy bederbeıne «Bolashaқ» dep atalady. Onda tәýelsiz elde өsip, өz taғdyrlaryn өzderi jasap, ғylymda, mәdenıette, sportta үlken jetistikterge jetip kele jatқan қazaқstandyқ jastardyң kөңildi shaқtary naқyshtalғan.
Sөıtip, tөrt құbylasy teң Қazaқ eliniң barsha mұrattaryn aıқyndaıtyn kompozıtsııalyқ keshenniң tөrt jaққa қaraғan қyrlary da үlken syr shertip tұrғandaı. Tөrt taқyrypty tөrt tүrli қyrynan ashatyn bederbeınelerdiң de әr tүrli oılarғa jeteleıtin maңyzy zor.
Alataýdyң baýyryndaғy Almatyda Tәýelsizdik monýmenti boı kөtergende tөbesi kөkke bir eli jetpeı қalғan қazaқ қaýymy endigi kүni Astananyң ortasynan oryn alғan «Қazaқ eli» monýmentine maқtanyshpen қaraıtyn bolyp otyr. Sondyқtan da, eldigimizdiң, egemendigimiz ben tәýelsizdigimizdiң rәmizi retinde boı kөtergen eңseli eskertkish ғasyrlar boıy ұrpaқtan-ұrpaққa amanat retinde jete beretinine daý joқ.
