Elde sırek kezdesetin ańdar sany qanshalyqty artty
ASTANA. KAZINFORM — Kıik sany shamamen 5 mln basqa jetti. Bul týraly Senattyń Agrarlyq máseleler, tabıǵatty paıdalaný jáne aýyldyq aýmaqtardy damytý komıtetiniń otyrysynda depýtat Álı Bektaev málim etti.
- Janýarlar dúnıesin saqtaý tabıǵat tepe-teńdigin qamtamasyz etýdiń negizgi tetigi. Árbir janýar túri ekojúıeniń bir bólshegi retinde bıologııalyq ártúrlilikti saqtaýǵa jáne tabıǵı protsesterdiń turaqty damýyna yqpal etedi. Janýarlarlardyń azaıýy tek tabıǵatqa ǵana emes, adamzattyń da ómir sapasyna tikeleı áser etedi. Sonymen qatar, janýarlar dúnıesin utymdy paıdalaný eldiń azyq-túlik qaýipsizdigine, ekonomıkalyq damýyna jáne ekotýrızmniń órkendeýine múmkindik beredi.
Qazaqstanda 2005-2024 jyldar aralyǵynda birqatar janýardyń sany aıtarlyqtaı artty. Mysaly, toǵaı buǵysy 350-den 1 210-ǵa, qulan 1 112-den 4 614-ke, arqar 8 835-ten 21 182-ge, qaraquıryq 12 500-den 15 585-ke deıin kóbeıdi. Kıik sany da búginde shamamen 5 mln basqa jetti. Álemde kıik popýlıatsııasynyń 99%-y Qazaqstanda mekendeıdi, - dedi Á. Bektaev.
Onyń aıtýynsha, bul ıgilikti saqtap qalý baǵytynda qoryqtar men ulttyq parkter, zańsyz ańshylyqqa qarsy kúres mańyzdy ról atqarady. Osy baǵytta bıologııalyq alýan túrlilikti saqtaý jónindegi halyqaralyq kelisim bar. Osy kelisim aıasynda «Qazaqstan Respýblıkasynda bıoártúrlilikti saqtaý kontseptsııasy» ázirlenip jatyr. Sondaı-aq, QR Parlamenti depýtattarynyń bastamashylyǵymen «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine ańshylyq salasy jáne janýarlar dúnıesin saqtaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasy Májiliske engizildi.
- Halyqaralyq tájirıbeni eskere otyryp, janýarlar dúnıesin tıimdi basqarý úshin «Іs-qımyl josparyn» zańnamaǵa engizý máselesin qarastyrý qajet. Basqarý júıesine tek sırek kezdesetin ǵana emes, bizdiń dalamyz úshin erekshe mańyzy bar qasqyr, kıik sııaqty janýarlar da engizilýi tıis. Janýarlardy qalpyna keltirý jobalaryn iske asyrýǵa kásipkerler men ǵalymdardy tartý boıynsha tıimdi tetikterdi ázirleý mańyzdy. Jańa «Qyzyl kitap» basylymy memlekettik portalmen (tabigat.gov.kz) ıntegratsııalanyp, ony azamattardyń barlyǵy ashyq kórýi tıis. Sonymen birge kıikti basqarýdyń ǵylymı zertteýlerge negizdelgen tıimdi júıesin ázirlep, sanyn birqalypty ustaý, jaıylymdaryn retteý sııaqty máselelerdi sheshý kezinde sharýalardyń da múddelerin eskerý qajet. Sırek kezdesetin janýar túrleriniń tirshilik etý aımaqtary, mıgratsııalyq joldary jáne ekologııalyq qaýipti jerlerdi beıneleıtin tsıfrlyq monıtorıng jáne taldaý jasaıtyn quraldardy engizý kerek, - dedi senator.
Budan buryn habarlanǵandaı, shilde aıynyń basynan Qazaqstanda kıikterdiń sanyn retteý maqsatynda atý jumystary júrgizilip keledi.