Elde aýyl ákimderiniń ókilettigi keńeıtiledi

ALMATY. KAZINFORM — Elimizde aýyldyq okrýg ákimderiniń ókilettigi men mindetteri artady. 

Bul týraly Almatyda ótken Májilis janyndaǵy Qoǵamdyq palata otyrysynda Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri Baýyrjan Omarbekov aıtty. Onyń sózinshe, «Jergilikti memlekettik basqarý jáne ózin-ózi basqarý týraly» zańǵa engiziletin ózgerister aýyl ákimderiniń derbestigin jáne jumys tıimdiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan.

Onyń ishinde mynandaı usynystar bar:

— Ákimge aqysy istelgen jumysy boıynsha tólenetin eńbek sharty arqyly jumysshylardy (mehanızator, dánekerleýshi, santehnık, elektrık, zańger, býhgalter) óz betimen jaldaý quqyǵyn berý;

— Aýyl turǵyndaryna aqyly qyzmet kórsetý múmkindigi bar arnaıy nemese aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn satyp alýǵa ruqsat etý;

— Ákimder men olardyń apparattaryna kóshe saýdasyn, qoǵamdyq aýmaqtardy abattandyrýdy jáne basqa da baǵyttardy baqylaý ókilettigin keńeıtý.

Vıtse-mınıstrdiń aıtýynsha, Májiliste saılaý júıesin jetildirý jumysy jalǵasyp jatyr. Bul baǵytta aýmaqtyq saılaý komıssııalarynyń jumysy qamtylǵan. Biraq sheshilmegen máseleler de bar. Sonyń biri — ákimderdiń saılaýaldy ýádelerin oryndaýǵa naqty tetikter men jaýapkershiliktiń bolmaýy.

— Ákimderdiń saılaýaldy ýádesi olardyń ókilettigi men úshinshi jáne tórtinshi deńgeıdegi bıýdjetterdiń múmkindikterine saı bolýy kerek. Ákim óz quzyretinen tys ýáde berip, ony oryndaı almaıtyn jaǵdaıǵa jol berýge bolmaıdy, — dedi Baýyrjan Omarbekov.

Osyǵan baılanysty saılaýaldy baǵdarlamalardy daıyndaýdyń biryńǵaı tártibin bekitý usynylady. Bul qujatta naqty qarjylyq jáne basqarý múmkindikteri eskerilip, aıqyn jáne qoljetimdi maqsattar kórsetiledi.

Sonymen qatar aýyldyq okrýgtiń damý jospary saılanǵan ákimniń saılaýaldy baǵdarlamasyna negizdeledi. Saılaýdan keıin bul jospar jergilikti qaýymdastyq jınalysynda bekitiledi jáne keı jaǵdaıda aýdannyń damý josparyna ózgeris engizýge múmkindik beredi. Mundaı tásil ákimderdiń jumysynda sabaqtastyq ornatyp, halyqtyń eldegi saılaý júıesine degen senimin arttyrmaq.

Vıtse-mınıstr keı ákimder jumysynyń tym kóptigine shaǵymdanatynyn atap ótti. Aıtýynsha, qaraýsyz qalǵan mal tabylsa, ákim onyń ıesin anyqtap, fotoesep jasap, tekserý júrgizip, hattama toltyrýy kerek — munyń bári 633-bapqa sáıkes, onyń mindetine kiredi. Sondyqtan qazir qandaı fýnktsııalardy qysqartýǵa nemese basqa organdarǵa berýge bolatyny zerttelip jatyr.

Sondaı-aq tórtinshi deńgeıli bıýdjetti kúsheıtý máselesi de qaralyp jatyr. Qazir oǵan segiz túrli salyq túsedi. 2018 jyldan beri mundaı bıýdjet kólemi 3,5 ese ósip, 112,2 mlrd teńgege jetken. Ózin-ózi qamtamasyz etý deńgeıi 29,5% bolǵan.

— Nátıje jaman emes, biraq bul baǵytta jumysty toqtatýǵa bolmaıdy, — dedi Baýyrjan Omarbekov.

Onyń aıtýynsha, Qazaqstanda 2021 jyldan beri aýyl jáne aýyldyq okrýg ákimderi tikeleı saılaý arqyly tańdalyp keledi. Qazir elde 3,5 myńǵa jýyq ákim saılanǵan. Kelesi kezeńde aýdan jáne oblystyq mańyzy bar qala ákimderin saılaý ótti. Búginge deıin 48 aýdannyń jáne 4 qalanyń ákimderi saılanǵan.

Eske salaıyq, byltyr aýyl ákimderiniń saılaýaldy ýádesiniń oryndalýyna monıtorıng júrgiziletini habarlandy.