Elde 705 aýyl men 18 qala taza aýyz sýsyz otyr
ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstandaǵy 705 aýyl men 18 qala osy kúnge deıin taza aýyz sýmen qamtamasyz etilmegen. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev 2025 jylǵa qaraı barlyq eldi mekendi taza aýyz sýmen 100% qamtamasyz etýdi tapsyrǵanyna jáne 3 jylda bıýdjetten 700 mlrd teńgeden astam qarajat bólingenine qaramastan, ondaǵan myń otandasymyz qudyq pen sý tasıtyn kólikterdi paıdalanyp keledi.
Osy jaǵdaı AMANAT-tyń Partııalyq baqylaý komıtetiniń otyrysynda talqylady. Oǵan ortalyq memlekettik organdardyń ókilderi, sondaı-aq beınekonferents-baılanys rejımi arqyly oblys ákimderiniń orynbasarlary qatysty.
2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha, qalalarda ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý júıesine qoljetimdilik — 99,4%, al aýyldarda — 97,8%. Alaıda qalǵan paıyzdar jergilikti atqarýshy organdardyń qyzmetkerleri men olar atqarǵan jumys barysyndaǵy júıeli sátsizdikterge tıesili.
— Biz zań buzýǵa birneshe márte tap bolyp otyrmyz. Jer asty sýynyń esepke alynbaǵan deńgeıi, nemquraıly merdigerler, JSQ túzetýlerin keshiktirý, josparlaý barysyndaǵy qate esep. Osy olqylyqtar 2020 jyly emes, 2025 jyldyń ortasynda, Memleket basshysynyń tapsyrmasy oryndalýy kerek kezde bolyp otyr. Nege Abaı oblysy Glýhovka aýylyndaǵy qurylys jumysy 80% daıyn nysan ıesiz qaldy? Nege áli kúnge deıin balansqa qabyldanbaıdy jáne qorǵalmaıdy? Nege qarajat pen merdiger bola otyryp, Qaraǵandy oblysy Shuńqyrkól aýylyndaǵy sý qubyrynda jumys kestege sáıkes júrgizilmeıdi? Biz nysan qurylysy aıaqtalatyn naqty merzimdi, jaýapty oryndaýshylardy jáne adamdardyń sýǵa qol jetkizýine kepildik berýdi talap etemiz. Qaǵaz júzinde emes, shyn máninde solaı bolýǵa tıis, — dedi «AMANAT» partııasynyń hatshysy Erjan Jylqybaev.
Partııalyq baqylaý komıtetiniń tóraǵasy, Májilis depýtaty Pavel Kazantsevtiń aıtýynsha, tipti resmı joǵary kórsetkishter de munymen toqtap qalýǵa jol bermeıdi.
— Biz 97,8%-dy jaqsy kórsetkish dep estip jatamyz. Alaıda jaǵaǵa bir metr jetpeı qalý, ózendi tolyq júzip óteý degen sóz emes. 6 myńnan astam aýyldyń 705-i áli kúnge deıin sýsyz otyr. 90 qalanyń 18-i tolyq qamtylmaǵan. ıAǵnı, sýmen jabdyqtalmaǵan mektepter, aýrýhanalar, turǵyn úıler bar. Memleket basshysynyń tapsyrmasy oryndalǵan joq, — dedi ol.
Óńirlerdegi problemalarǵa erekshe nazar aýdaryldy. Máselen, Aqmola oblysynda sýdyń mıkrobıologııalyq kórsetkishter boıynsha standarttarǵa sáıkes kelmeýi 6,7%. Bul — respýblıka aýmaǵyndaǵy ortasha deńgeıden segiz ese joǵary. Sanıtarlyq-hımııalyq zattar boıynsha — 17,3%, normadan tórt ese kóp.
— Biz tek sý týraly aıtyp otyrǵan joqpyz. Biz adamdardyń densaýlyǵy týraly aıtyp otyrmyz. Aýylǵa qubyr tartylyp, sý berilmeýi — damýdyń belgisi emes. Aqmola oblysyndaǵy Talapker jáne Qajymuqan aýyldarynda jeliler 2018-2021 jyldary salyndy. Alaıda turǵyndar áli sýǵa qol jetkizgen joq. 13 myńnan astam adam áli kúnge deıin sýmen qamtamasyz etilmeı otyr. Bul jergilikti bıliktiń tikeleı jaýapkershiligi, — dedi Komıtet tóraǵasynyń orynbasary Maıra Aısına.
Memlekettik aýdıt nátıjesinde ondaǵan buzýshylyq anyqtaldy. Abaı oblysynda 55 jobanyń tek 14-i ǵana paıdalanýǵa berildi. Qalǵandary toqtatyldy nemese júzege asyrý merzimi shegerildi. Pavlodar oblysy Aqtoǵaı aýylynda sý qubyry jelilerin tartý jumysy 2023 jyly aıaqtalýǵa tıis edi. Alaıda jumys merzimi bes ret uzartyldy, al merdiger eshqandaı jaýapkershilikke tartylmady. Jezqazǵan qalasynda Keńgir sý qoımasynyń túbi 1996 jyldan beri tazalanǵan joq. Bul sý sapasyna tikeleı áser etedi.
— Jobalyq qujattar daıyndaý jáne tender ótkizý kezinde jıi kezdesetin zań buzý baıqaldy. Jaýapsyz merdigerler únemi kezdesedi. Keıin is qozǵalady. Kelisimsharttar buzylady. Al tenderge qatysýshylar sotqa shaǵym túsiredi. Munyń bári qarastyrylyp jatqan kezde, eki jylǵa jýyq ýaqyt ótedi. Tender qorytyndysyn qaraý jumysy Joǵary sotqa deıin jetken faktiler bar. Osy ýaqyt aralyǵynda jumys toqtap turady. Jobalar, tehnıkalyq saraptama, smeta, bári eskiredi, túzetýler engiziledi, qymbattaıdy. Al adamdar sý tartylǵanyn kútip otyra beredi, — dedi Komıtet múshesi Ánýar Іlııasova.
Abaı oblysy Besqaraǵaı aýdany Glýhovka aýylyndaǵy nysan — nemquraılyqtyń aıqyn mysaly. Onda 2021 jyly 586 mıllıon teńgeden astam somaǵa sý tartý qurylystary men jelilerin salýǵa kelisimshart jasaldy. 2022 jyldyń sońyna qaraı jumystyń 80%-y támamdalǵanymen, sol qalpy tolyq aıaqtalǵan joq.
— Merdiger jaýapsyz dep tanylyp, shart buzyldy. Nysan paıdalanýǵa berilmegen, ákimdik balansyna qabyldanbaǵan. Sonyń saldarynan, nysan — tolyq baqylaýsyz jaǵdaıda. Sorǵy stanasy tonalyp, qymbat jabdyqtar urlandy. Esikter synyp, temir adapterler qoldy boldy. Bul — nemquraılyq, qylmystyq áreketsizdik. Sondyqtan osy jáne ózge de jaǵdaılar boıynsha barlyq materıal quqyq qorǵaý organdaryna beriledi. Kináli tulǵalar qylmystyq jaýapkershilikke tartylýy kerek, — dedi Ánýar Іlııasova.
Otyrysta Qaraǵandy oblysyndaǵy jaǵdaıǵa erekshe nazar aýdaryldy. Májilis depýtaty, «AMANAT» partııasy fraktsııasynyń múshesi Arman Qalyqovtyń aıtýynsha, aldaǵy ýaqytta qyzmetkerler jalaqysy tómen bolǵandyqtan Q.Sátbaev atyndaǵy kanal mamandarsyz qalýy múmkin. Sonymen qatar, jabdyqtyń tozýyna qatysty máseleler de bar.
— Qazir kanal apatty jaǵdaıda. Biz ol jaqqa jıi baramyz. Onda ortasha jalaqy mólsheri 180 myń teńge. Alyp sorǵyny, bıiktigi toǵyz metr bolatyn bilikti jáne bir jarym metrlik dóńgelekti kózge elestetip kórińizdershi. Onyń bárin retteý de ońaı emes. Al bul adamdar ynta-jigerimen jumys isteıdi. Eger kanal toqtasa, Temirtaý, Qaraǵandy, Ekibastuz jáne Astana qalalary sýsyz qalady, — dedi ol.
Buǵan jaýap retinde Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligi Sý sharýashylyǵy komıtetiniń tóraǵasy Arsen Jaqanbaev bıyl jańa sorǵy qondyrǵylaryna tapsyrys jarııalanǵanyn, al kanal 2028 jylǵa deıin qaıta jańǵyrtylatynyn jetkizdi. «QazSýShar» RMK qyzmetkerleriniń, sonyń ishinde Q.Sátbaev atyndaǵy kanal personalynyń jalaqysy bıyl 30%-ǵa kóteriledi.
Bul rette, partııalyq baqylaý komıteti 2022 jyldan beri sýmen jabdyqtaý máselesimen júıeli túrde aınalysady. Máselen, partııalastardyń kúshimen 2024 jyly shildede Nura toptyq sýaǵary ýchaskesin qaıta jańǵyrtý jumysy aıaqtaldy. Aqmola oblysy Egindikól aýdanynyń 30 myńnan astam turǵyny alǵash ret ortalyqtandyrylǵan sýmen jabdyqtaý júıesine qol jetkizdi.
Otyrys qorytyndysy boıynsha partııalyq baqylaý komıteti barlyq artta qalǵan nysan boıynsha JSQ ázirleý jáne bekitý jumysyn kúsheıtýdi; konkýrstyq rásimderdi aıaqtaýdy jáne ákimshilik kidiristerdi joıýdy; qarajattyń ıgerilmeýine kináli tulǵalardy jaýapkershilikke tartýdy; sanıtarlyq táýekeli joǵary óńirlerde sý sapasyn qadaǵalaýdy qamtamasyz etýdi; partııalyq baqylaý sheńberinde máslıhat depýtattarynyń jumysyn kúsheıtýdi usyndy.
— Memlekettik organdarmen, ákimderdiń sýmen jabdyqtaý salasyna tikeleı jetekshilik etetin orynbasarlarymen jan-jaqty áńgimelestik. Óz okrýgterinde eldi mekenderdi aýyz sýmen qamtamasyz etý jumysyn baqylaýǵa tıis máslıhat depýtattaryna, partııamyzdyń múshelerine de qoıar suraǵymyz bar. Eger olar ózderine júktelgen jumysty júıeli júrgizbese, jaýapkershilikpen qaramaıtyn bolsa, mandatty qaıtaryp alýǵa deıin másele kóteremiz. Sý — artyqshylyq emes, qajettilik. Ár otandasymyz sýǵa qol jetkizýge quqyly. «AMANAT» partııasy osy quqyqtyń ár úıde, ár aýylda, ár qalada saqtalýyna qol jetkizedi, — dep qorytyndylady Pavel Kazantsev.
Sonymen qatar, partııalyq baqylaý komıtetiniń sheshimimen alty sheneýnikke sógis jarııalandy. Abaı oblysynda: Besqaraǵaı aýdanynyń ákimi Nurbek Qoshqarbaev — Glýhovka aýylynda sýmen jabdyqtaý nysanynyń saqtalýyna baqylaý júrgizilmegeni úshin; Semeı qalasynyń ákimi Talǵat Muratov — Talıtsa aýylynda sý qubyry jelilerin tartýdyń konkýrstyq rásimin keshiktirgeni úshin; Borodýlıha aýdanynyń ákimi Aıdar Ibraev — Peremenovka jáne Remkı aýyldarynda sý qubyry jelilerin tartý merzimin jyljytqany úshin; Úrjar aýdanynyń ákimi Aqylbek Bashımbaev — Barqytbel, Eginsý jáne Úrjar aýyldarynda sýmen jabdyqtaý nysandaryn salý merzimin buzǵany úshin partııalyq jaýapkershilikke tartyldy. Qaraǵandy oblysynda Shet aýdanynyń ákimi Muhıt Muhtarov sýmen qamtamasyz etý nysandaryn elektr jelilerine qosýdy kelispegeni jáne birqatar nysandaǵy jumysty keshiktirgeni úshin sógis aldy.
Aıta ketsek, Qyzylorda oblysynda sý únemdeý úshin 60 myń gektarǵa jýyq kúrish alqaby lazermen tegisteldi.