Elbasynyń atom bombasyn joıý týraly qujatqa qol qoıǵan sáti - eń úlken erligi dep bilemin - Ákim Tarazı
Mamandyǵym kórkem ádebıet, qarýym kórkemsóz bolǵandyqtan men kóbinese resmı gazetterdiń maqalalaryn muqııat oqymaımyn. Kózben súzip qana ótip, qajetterin ózimshe túsinýge tyrysamyn. Bul maqalany da kózben bir súzip ótken edim. Biraq orta tusyna kelgende qaıtadan basynan bastap muqııat oqýǵa týra keldi. Sebebi, osy maqalada kóterilgen máselege qatysty ómirimde bir qyzyq oqıǵa bar edi.
Respýblıkamyz egemendik deklaratsııasyn qabyldap, biraq ózin egemen elmiz dep jarııalamaǵan kez bolatyn. Ekiushty jaǵdaıda turǵanbyz. Baltyq elderi birden bólinip ketti. Reseı eli saılaýdyń qorytyndysyn kútip júrgen. Biz de dúdamal jaǵdaıda edik. Sol kúnderi men Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq komıtetiniń birinshi hatshysy ári Joǵary Keńestiń tóraǵasy N.Nazarbaevtyń qabyldaýynda boldym. Bul meniń ol kisiniń aldyna ekinshi barýym. Bul jolǵy qabyldaýdyń sebebi - maǵan Japonııadan bir tanys jazýshym habarlasyp, eliniń iri telearnasynyń bir top qyzmetkerimen Qazaqstanǵa kelmek oıyn jetkizdi. Ol telearna kórermeni 150 mıllıonnan asatyn, Japonııanyń ózinde ǵana emes, Tynyq muhıtynyń jaǵalaýyn mekendegen elderdiń kóbisine habar taratatyn. «Barsam,meni Nursultan Nazarbaevqa jolyqtyra alasyń ba?» dedi ol. Men oılanbastan kelisimimdi berdim. Sonymen 3 kúnnen keıin japondar Almatyǵa keldi. Men Nursultan Ábishulynyń qabyldaý bólmesine telefon soǵyp, japondyqtardy alyp barsam degen ótinishimdi bildirdim. 1 saǵattan keıin japon delegatsııasy, umytpasam 5 adam, 6-shysy men - Memleket basshysynyń kabınetinde otyrdyq. Nursultan Ábishuly japondardyń suraǵyna 1 saǵattaı jaýap berdi. Sodan keıin olardy alyp keteıin dep turǵanymda Prezıdent «Ákim, sen qala turshy» dedi. Sol arada bir qyzyq áńgime boldy.
Ekeýimiz ońasha qalǵan soń Nursultan Ábishuly menen: "Ákim, sen qalaı qaraısyń, bizdiń Qazaqstanda 102 shahta bar. Shahta degenim atom bombasyn saqtap turǵan úńgirler. Ár shahtadan atylatyn zymyrannyń 12 oqtumsyǵy bar. ıAǵnı atom jebesi bar. Bárin qosqanda 1224 bola ma?", dep surady menen. Men úndemeı bas ızedim.
- Endeshe, dedi Nursultan Ábishuly, osy zymyrandardan qutylsam dep otyrmyn. Sen qalaı qaraısyń?.
Men, árıne abyrjyp qaldym.
- Qazaqstan basshysy ózińizsiz, siz sheshesiz ǵoı, -dedim.
- Degenmen senen surap otyrmyn.
Men kúmiljip qaldym.
- Men ne aıtaıyn, Nursultan Ábishuly. Biraq Anton Pavlovıchty bilesiz ǵoı... - dep jaqaýrattym. Prezıdent kúlip jiberdi.
- Sen maǵan Anton Pavlovıchtiń bir sózin aıtaıyn dep otyrsyń ǵoı.
- Iá,- dedim men.
- Anton Pavlovıch Chehov aıtqan ǵoı, "Ár qoıylymnyń aldynda myltyq ilýli tursa, spektakldiń sońynda ol myltyq mindetti túrde atylýy kerek".
- Dál solaı,- dep jymıdym.
- Durys aıtasyń, dedi Nursultan Ábishuly, men osy 1224 tajaldan qalaı qutylýdy oılap júrmin.
Men de ózimshe qaljyńdaǵan boldym.
- Durys aıtasyz degenińiz, meniń kóńilime qaraǵanyńyz ǵoı. Biraq máseleniń sheshimin ózińiz dál aıtyp otyrsyz, dedim.
Sonymen biz egemendikti de toıladyq. Kóp keshikpeı Nursultan Ábishuly Býdapesht qalasynda ıadrolyq qarýy bar AQSh, Frantsııa, Anglııa, Reseı, Qytaı basshylarymen ústel basyna otyryp, ıadrolyq qarýdan Qazaqstan bas tartady, dep qol qoıdy. Al, ıadrolyq qarýy bar memleketter: AQSh, Qytaı, Anglııa, Frantsııa jáne Reseı Qazaqstanǵa basqa bir memleket tarapynan qaýip tónetin bolsa, biz ol memlekettiń táýelsizdigin qorǵaımyz, degen shartqa qol qoıdy.
Ótken 2009 jyly Saltanat saraıynda Prezıdent aýyz bekitken qala jurtshylyǵyn dastarqan basyna shaqyrdy. Men de kelgen edim. Meni ózi otyrǵan ústelge shaqyryp, qasyna jaqyn tartty. Qazaqtyń daǵdysy boıynsha sol dastarqan basynda otyrǵan aqsaqaldar Elbasyna kezek-kezek jyly lebizderin bildirdi. Men úndemeı otyryp qalǵan edim.
- Sen nege úndemeısiń Ákim?, - dep kúle surady Nursultan Ábishuly.
Men yńǵaısyzdanyp qaldym. Sasqanym bolar, «tolǵanyp otyrmyn Nursultan Ábishuly,» dedim.
- Nege tolǵanasyń, - dedi Prezıdent.
- Sóıleıin degen oıym bar edi.
- E, sen teledıdardan jaqsy sóıleısiń ǵoı, talaı kórip júrmin, nesine qınalyp otyrsyń?.
- Bul joly aıtpaq oıymnyń bir syry bar edi, - dedim. Sonymen sóz kezegi maǵan 2-shi, álde 3-shi bolyp tıdi.
Men mıkrofonǵa shyǵyp, Nursultan Ábishulyn ózin kýálikke tarta otyryp, osy oqıǵany aıtyp berdim. Elbasy «ras, ras», dep meniń sózimdi quptap otyrdy. Eń sońynda, sózimniń tujyrymynda «Nursultan Ábishuly osy táýelsiz qazaq elin basqarǵanyńyzǵa minekeı 20 jyl boldy. Sol jylda sizdiń talaı-talaı utymdy, bilgir sheshimderińizdi kórip júrmin, quptap júrmin. Biraq solardyń ishinde Býdapesht qalasynda, qasyńyzda sol kezdegi Syrtqy ister mınıstri, qazirgi Senat Tóraǵasy Qasym-Jomart Toqaev ekeýińiz turyp, sol kezdegi dúnıejúziniń azýly memleketteriniń basshylarymen bir ústel basynda otyryp, atom bombasyn joıý týraly qujatqa qol qoıǵan sátińiz - eń úlken erligińiz dep bilemin», dedim.
Ákim Tarazı bizben áńgimesin " qazir de dál solaı oılaımyn", dep qorytty.
