Ekstremızm, terrorızm, separatızm - dinge jat uǵym

ALMATY. QazAqparat- Adamzattyń órkenıet keńistigine qaryshtap qadam basýy úshin ózindik kózqarasyn qalyptastyrýdyń eń negizgi qaınar kózi-dinı nanym-senim ekeni aqıqat. Baǵzy zamannan bastaǵan tylsym dúnıeni tanýǵa degen talpynysy ata- babalarymyzdyń tanym kókjıegine iz tastaǵan dúmpý bolǵany shyndyq. Kúlli jaratylys qaýashaǵyna sıyp turǵan dúnıetaný men tylsym qudiretke tabyný qanshama ǵasyr, myńjyldyqtardy artqa qaldyrǵanymen, qudaıǵa degen qulshylyǵymyz álsiregen emes.

Allaǵa degen senim kúlli musylman boıynda bar qasıet. Jańa dáýirge, 21-ǵasyrǵa aıaq basqan sátten bastap din jik-jikke bóline bastady. Kirshiksiz taza dinı-senimge syzat tústi. Dástúrli dinimizdi burmalaý arqyly adamzatty adastyrýdy kózdegen dinı separatızm degen uǵym paıda boldy.

Ekstremızm qyspaqqa aldy.Terrorızm tórimizge shyqty. Terror janymyzǵa jaıǵasty. Olardyń maqsaty ne? Jalpy bul ataýlar neni bildiredi. Soǵan toqatalyp ótteıik.

«Ekstremızm» termıni sózbe-sóz tárjimalaǵanda (lat. Extremus - shekti) shekten tys kózqarastar men áreketterdi ustaný, qoǵamdaǵy tártip pen normalardy joqqa shyǵarý dep anyqtama berilipti. Ekstremızm – árýaqytta ár qalaı kórinis beretin óte kúrdeli qubylys. Al terror sóziniń sınonımi latynshadan aýdarǵanda ( terror –qorqynysh,úreı) «zorlyq-zombylyq», «úreı týǵyzý», «qorqynysh uıalatý» degendi bildiredi. Separatızm - jikshildik, jeke otaý qurýǵa degen «tábettiń» ashylýy. Halyqtyń memleketten bóliný áreketi separatızm dep túsindiriledi.

Separatızm terrıtorııalyq qaqtyǵys týdyratyn birden bir faktor bolǵandyqtan, qandaıda bir memleket onymen kúresti qatań baqylaýǵa alyp, ýysynan shyǵarmaı ustaýǵa tyrysady. Separatıster belgili bir saıası toptardy ózderi ómir súrip otyrǵan memleketten jeke memleket retinde bólinip shyǵýǵa nemese sol elge tıesili jerdi basqa bir memleketke qosýǵa umtylady.

Іshten shyqqan jaý jaman. Jat aǵymnyń jeteginde ketken otandastarymyz syrtqy kúshtiń yqpalymen óz eline úreı týdyryp, aıtqanymyzǵa kóndiremiz degen oımen birneshe shabýyl jasady. 2000 jylǵy Shyǵys Túrkistandy azat etýshi «Uıǵyr ozatlıq toshlaqtı» uıǵyr separatıstik tobynyń ókilderi men sýffıstik aǵym jetekshileriniń tóbe kórsetýi, 2012 jylǵy Aqtóbedegi salafıttik dinı-aǵym ókilderiniń Shubarshı oqıǵasy, 2015 jylǵy Aqtóbedegi dinı-separtıstik uıym músheleriniń memlekettik mekemelerge shabýyly men

2013 jylǵy ahmadıshildik top ókilderiniń polıtsııa qyzmetkerlerine tutqıyldan shabýyly, 2016 jylǵy qaraqshy-salafıttik din ókiliniń jalǵyz ózi bir top polıtsııa ókilderiniń ómirin qasaqana qııýy dálel.

Ektremızm men terrorızm búginde álemdik dertke aınaldy. Ony joıý nemese aldyn alý úshin ár memleket ózinshe shara qoldana bastady. Sonyń ishinde Qazaqstanda bar.

Eń úlken jetistigimiz, ol «Jýsan» operatsııasynyń paıda bolýy. Osy aýqymdy sharanyń arqasynda Sırııa jerine ótip, maqsatsyz teris aǵym arbaýymen qolyna qarý alǵan azamattar men olardyń otbasy elge qaıtarylýda. Halyq arasynda aqparattyq túsindirý toby jumys istep jatyr. Qolǵa alynǵan jaýapty is aqyryndap oń nátıjıesin berýde.