Ekologııa, jaryq jáne týrıster sanyn shekteý: Kólsaıda týrızmdi retteý qalaı júzege asyp jatyr
QONAEV. KAZINFORM — Byltyr «Kólsaı kólderi» ulttyq tabıǵı parki 395 myńnan astam týrısti qabyldady.
Buǵan deıin redaktsııamyz Kólsaıdyń biregeı tabıǵatyna týrıstik aǵynnyń kóbeıýi qalaı áser etýi múmkin ekendigi týraly maqala jarııalaǵan bolatyn. Mamandar tabıǵatty keler urpaqqa saqtaý úshin der kezinde tıisti sharalar qabyldaýdyń mańyzyn atap ótken edi.
Atalǵan maqala jarııalanǵannan keıin ulttyq park basshylyǵy ekologııany qorǵaý, sanıtarııa men týrıstik aımaqtardy abattandyrý boıynsha qolǵa alynǵan jobalar týraly keńirek málimet berdi.
Týrıster sanyn shekteý
Ulttyq park dırektorynyń orynbasary Hamıt Ahmetovtyń aıtýynsha, týrısterdiń 99 paıyzy Tómengi Kólsaı men Qaıyńdy kólderine barady..
Ótken jyly parkke 395 myńnan astam adam keldi, bul — Kólsaıǵa degen qyzyǵýshylyqtyń artyp kele jatqanyn kórsetedi. Alaıda mundaı tanymaldylyq tabıǵatqa zııan keltirmeýi tıis.
Ekologııalyq tepe-teńdikti saqtaý jáne rekreatsııalyq júktemeni azaıtý maqsatynda aldaǵy 4–5 jyl ishinde týrıster sanyna shekteý qoıylady.
— Maýsym kezinde kelýshiler sany táýligine 7 myń adamǵa deıin jetken kezder boldy. Týrıster aǵynyn birkelki bólý jáne júktemeni azaıtý úshin biz balamaly baǵytty damytýdy qolǵa alamaqpyz. Qazirgi ýaqytta ulttyq park aýmaǵynda toǵyz marshrýt bar, — dedi Hamıt Ahmetov.
Kólsaı men Qaıyńdyǵa túsetin júktemeni azaıtý úshin ǵylymǵa negizdelgen esepteýler qajet.
Bul maqsatta ekolog, geograftar, entomolog sekildi sala mamandary tartylady. Olar kelýshilerge arnalǵan ekologııalyq shekteýler men tabıǵı tepe-teńdikti saqtaýǵa baǵyttalǵan naqty jospar usynady.
— Naqty standarttardy anyqtaıtyn kez keldi: kúnine qansha adam Kólsaı men Qaıyńdyǵa tabıǵatqa zııan keltirmeı kele alady. Bul shekteýler bizdiń ekojúıeni, florany, faýnany jáne búkil tabıǵı tepe-teńdikti saqtaý úshin jasalady. Ulttyq parkterdiń basty maqsaty – adam men tabıǵattyń úılesimdi tirshiligin qamtamasyz etý, — dedi park ókili.
Onyń aıtýynsha, mundaı tájirıbe shetelde burynnan bar. Mysaly, AQSh-taǵy Ielloýstoýn ulttyq parkine týrıster keletin kúnin aldyn ala brondaıdy.
2025 jyldyń alǵashqy toqsanynda parkke 130 myń adam kelip úlgergen. Bul ótken jylmen salystyrǵanda áldeqaıda kóp. Jyl sońyna deıin Kólsaı kólderine 500 myńnan astam týrıst kelýi múmkin degen boljam bar.
Tsıfrlyq baqylaý jáne onlaın tólem
Týrıster aǵynyn retteý sharalary aıasynda bıyl Qazaqstandaǵy tanymal ulttyq parkterde kireberis júıesin tsıfrlandyrý qolǵa alyndy. Avtomattandyrylǵan shlagbaýmdar ornatylyp jatyr, olar ekinshi deńgeıli banktermen ıntegratsııalanady. Týrıster onlaın rejımde aldyn ala tólem jasaý arqyly kezek pen sybaılas jemqorlyq táýekelderinen qutylady.
— Rekreatsııalyq shek naqty belgilengen soń týrıster Kólsaı men Qaıyńdyǵa kelý kúnin aldyn ala tańdap, onlaın tólem jasaı alady. Bul júıe aǵyndy tıimdi retteýge múmkindik beredi, — dep túsindirdi Ahmetov.
Sanıtarlyq jaǵdaı: jańa deńgeı
Ulttyq park aýmaǵynda bes sanıtarlyq torap ornatylǵan. Olar ınvestorlar esebinen tolyq jańartyldy. Arnaıy kabınalar múgedektigi bar adamdarǵa arnalǵan, ystyq jáne sýyq sý jelisi tartylǵan.
Barlyq sanıtarlyq torap jeke kompanııanyń basqarýyna berilgen. Qyzmet quny — adam basyna 100 teńge. Ár torapta septık ornatylǵan, olardyń ishindegisi arnaıy tehnıkanyń kómegimen turaqty túrde shyǵarylyp, park aýmaǵynan tys ornalasqan arnaıy polıgonǵa jetkiziledi.
Kazinform tilshileri atalǵan polıgonǵa baryp, qaldyqtardyń qalaı jınalyp, óńdeletinin óz kózderimen kórdi. Ol taýda, parkke kireberis mańynda ornalasqan. Aýmaǵy úlken, qorshalǵan.
Munda arnaıy sýaǵar men qaldyqtardy jınaý júıesi bar.
Kegen aýdanynyń ákimi Nurbaqyt Teńizbaev buryn bul óńirde qaldyqtardy joıý máselesi ózekti bolǵanyn, qazir bul jaǵdaı baqylaýǵa alynǵanyn jetikzdi.
— Qaldyqtardy joıýǵa arnalǵan nysandy salý úshin Saty aýylynyń joǵary jaǵynan arnaıy oryn bóldik. Bul jobanyń quny 900 mln teńgeden asady. Merdiger joba boıynsha jumysty bastap ketti. Kúzge deıin jol salyp, jaryq tartý josparda. Bul jer tek Kólsaı kólderiniń aýmaǵynan ǵana emes, sonymen qatar jaqyn mańdaǵy búkil eldi mekenniń aǵyndy sýlaryn aǵyzatyn birtutas polıgonǵa aınalady. Sonymen qatar, munda aýyldardan shalǵaı polıgon salý kózdelgen. Jobany ázirleýge jáne kelisýge bir jarym jyl ýaqyt ketti, barlyq qajetti qujattar zańǵa sáıkes rásimdeldi, — dep atap ótti Nurbaqty Teńizbaev.
Qaıyńdyǵa baratyn jol men jaryq máselesi
Sondaı-aq Nurbaqtyt Teńizbaev Qaıyńdy kóline jol salý jobasynyń búgingi jaı-kúıimen bólisti.
Aýdan ákiminiń aıtýynsha, qazir Qaıyńdy kóline deıingi 12 shaqyrym jol qurylysynyń jobalyq-smetalyq qujattamasy aıaqtaldy.
— 12 shaqyrym joldyń 10 shaqyrymyna joba ázirledikdaıyndadyq. Sondaı-aq jeke ınvestor basqaratyn avtoturaq salý josparda. Qujattar máslıhattyń qaraýyna jiberildi. Oblys ákimi ózi qoldap otyr. Qurylystyń jalpy quny —2,5 mlrd teńgege baǵalanyp otyr, — dedi Nurbaqyt Teńizbaev.
Kólsaı kólderinde jaryq máselesi de áli ózekti kúıinde qalyp otyr. Kóp jaǵdaıda elektr qýaty óship, mobıldi baılanys úziledi. Bul týrıster men jergilikti turǵyndarǵa qolaısyzdyq týdyrady.
Ákim bul másele baqylaýda ekenin jetkizdi. Oblystyq bıýdjetten jańa elektr jelilerin tartýǵa qarajat bólingen. Jobaǵa sáıkes, uzyndyǵy 46 shaqyrym — Jalaǵash aýylynan Kólsaıǵa deıin elektr jelisin tartý qarastyrylǵan. Qazir jobalyq-smetalyq qujat ázirlenip jatyr.
Osyǵan deıin Almaty oblysynda ornalasqan tanymal týrıstik aýylda jer daýy týyndaǵan edi.
Eske salaıyq, 2023 jyly Almaty oblysynyń Saty aýyly halyqaralyq deńgeıde eń úzdik týrıstik aýyl retinde tanylyp, bedeldi «Best Tourism Villages by UNWTO» syılyǵymen marapattaldy.
Sondaı-aq týrısterdiń qaýipsizdigin kúsheıtý maqsatynda qandaı jobalar qolǵa alynǵany týraly jazǵan edik.
