Egindi taptap jatyr: fermerler kıiktiń sanyn retteýdi talap etti
ORAL. KAZINFORM – Batys Qazaqstan oblysynda QR Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev óńirdiń fermerlik jáne sharýa qojalyqtarymen kezdesti. Іs-shara barysynda mınıstr aýyl sharýashylyǵy alqaptaryna kıikten keltirgen zalal týraly ótinishterdi tyńdady, dep habarlaıdy Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń baspasóz qyzmeti.
Batys Qazaqstan oblysynyń fermerleri dabyl qaǵýda – egistikter taptalyp, mal jaıylymdaryn joǵaltýda, kıikterdiń ósip kele jatqan popýlıatsııasy agrarlyq qyzmetti toqtatýy múmkin. Fermerlerdiń aıtýynsha, bul jaı ǵana tabıǵı faktor emes, bul júıelik daǵdarys. Jekelegen aýdandarda egin men jaıylymnyń taptalýynan keltirilgen zalal júzdegen mıllıon teńgeni quraıdy. Fermerler ınvestıtsııalardy, jemshópti, maldy jáne aımaqtyń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý qabiletin joǵaltady.
– Biz ár maýsymda eginnen aıyrylyp, orasan zor shyǵynǵa ushyraýdamyz. Bul jaı ǵana janýarlar máselesi emes-bul azyq-túlik qaýipsizdigi, shaǵyn fermerlerdiń ómir súrýi jáne turaqtylyq qaýpi. Eger sharalar qabyldanbasa, biz búkil sharýashylyqty joǵaltamyz, - dedi «Jebe» sharýa qojalyǵynyń basshysy Qaırat Zýlkashev.
«ECO Club» JShS dırektory Bekjan Sabanov sheshimdi keıinge qaldyrýǵa bolmaıtyna toqtaldy.
– Kıik sany aýyl sharýashylyǵyna qaýip tóndiretin deńgeıge jetti. Jabaıy tabıǵat pen ekonomıkalyq qyzmet arasyndaǵy qaqtyǵysty boldyrmaý úshin popýlıatsııalar sany búkil álemde retteledi. Mysaly, Avstralııada kengýrý sany baqylanady. Al, bizge talqylaý qajet emes – bizge naqty sharalar qajet, - deıdi ol.
Óziniń ǵylymı ustanymyn bıologııa ǵylymdarynyń doktory, Jáńgir han atyndaǵy BQATÝ prorektory Áljan Shámshidin jaǵdaıdyń ǵylymı dálelderge negizdelgen aralasýdy qajet etetinin atap ótti.
– Biz sannyń artýyn tirkeımiz, mundaı tyǵyzdyqta janýarlar da, adamdar da zardap shegedi. Jabaıy janýar sanyn retteý-órkenıetti elderde qoldanylatyn ǵylymı negizdelgen qural. Bul túrdiń qysqarýy emes, onyń turaqtylyǵy úshin ekojúıeni basqarý, - dep atap ótti Á.Shámshidin.
2025 jylǵy esep derekteri boıynsha Qazaqstanda kıik sany 3,9 mln basqa jetti. Bul 1974 jyly tirkelgen tarıhı maksımýmnan úsh ese kóp (1,2 mıllıon). Tek Batys Qazaqstan oblysyndaǵy bul tuıaqty sany 2,3 mln bastan asady.
Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev talqylaý qorytyndysy boıynsha kıik sanyn retteý týraly sheshim qabyldady. Ol QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń Zoologııa ınstıtýtynyń ǵalymdary daıyndaǵan bıonegizdeme, sondaı-aq Avstralııa, Fınlıandııa, Kanada, AQSh, Ońtústik Afrıka jáne t.b. elderdiń jabaıy janýarlar popýlıatsııasyn turaqty basqarý salasyndaǵy halyqaralyq tájirıbeni taldaýdan týyndaǵan sheshim.
– Ǵylymı tujyrymdarǵa, fermerlerdiń usynystaryna jáne álemde qoldanylatyn jekelegen túrlerdi retteý tájirıbesine súıene otyryp, kıik sanyn retteý týraly sheshim qabyldandy, - deıdi mınıstr.
Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi «Ohotzooprom» ÓB RMQK kúshimen jáne quraldarymen janýarlardy iriktep retteýdi júrgizedi. Janýarlardy irikteý Halyqaralyq tabıǵat qorǵaý kelisimderine sáıkes ǵylymı negizdemege súıenip jasalady.
Zardap shekken óńirlerdiń ákimdikteri aýyl sharýashylyǵy jáne ekologııa mınıstrlikterimen birlesip epızootııalyq monıtorıngti, qabyldaý jáne qaıta óńdeý pýnktteriniń daıyndyǵyn, ekologııalyq zańnamaǵa sáıkes barlyq veterınarııalyq-sanıtarııalyq jáne ózge de talaptardy saqtaı otyryp, qosymsha sharalardy qamtamasyz etedi.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Ekologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev eldegi kıik sanyn retteýge qansha kıik jiberiletinin aıtqan bolatyn.