EAEO elderiniń ózara saýda kólemi $85 mlrd-qa jetti

ASTANA. KAZINFORM - Almatyda Eýrazııalyq úkimetaralyq keńestiń keńeıtilgen quramdaǵy otyrysy ótti, dep habarlaıdy QR Úkimetiniń baspasóz qyzmeti.

Oǵan Armenııanyń Úkimet basshysy Nıkol Pashınıan, Belarýs Premer-Mınıstri Roman Golovchenko, Qazaqstan Premer-Mınıstri Álıhan Smaıylov, Reseıdiń Úkimet basshysy Mıhaıl Mıshýstın, Qyrǵyzstan Mınıstrler Kabıneti tóraǵasynyń birinshi orynbasary Adylbek Qasymalıev jáne EEK Alqasynyń tóraǵasy Baqytjan Saǵyntaev qatysty.

Taraptar EAEO-nyń ıntegratsııalanǵan aqparattyq júıesin damytýdyń jaı-kúıi men perspektıvalaryn, elektrondyq saýdany damytý úshin qolaıly jaǵdaılar jasaý jónindegi is-sharalar josparyn jáne kólik salasyndaǵy basymdyqqa ıe ıntegratsııalyq ınfraqurylymdyq jobalar tizbesine ózgerister engizý máselesin talqylady.

Sonymen qatar qatysýshylar EAEO elderindegi makroekonomıkalyq ahýaldy jáne turaqty ekonomıkalyq damýdy qamtamasyz etý jónindegi usynystardy qarastyrdy.

Álıhan Smaıylov bıyl EAEO týraly shartqa qol qoıylǵanyna 10 jyl tolatynyn eske saldy. Búginde ol – 190 mln halqy bar, eńbek naryǵy 93 mln-nan asatyn, jalpy ishki ónimi $2,7 trln-dy quraıtyn qarqyndy damyp kele jatqan ıntegratsııalyq birlestik. Bul rette múshe memleketterdiń ózara saýdasy 2015 jyldan 2022 jylǵa deıin 2 esege ósip, $85 mlrd-qa jetti.

«Ótken jylǵy mańyzdy oqıǵa «Eýrazııalyq ekonomıkalyq jol» deklaratsııasynyń qabyldanýy boldy. Bul qujat eýrazııalyq keńistiktegi aldaǵy 5 jylǵa arnalǵan ıntegratsııalyq protsesterdiń negizgi baǵyttaryn aıqyndaıdy. Deklaratsııany iske asyrý bizdiń ekonomıkalarymyzdyń damýy úshin jaǵdaı jasaýǵa múmkindik beredi. Naqty ekonomıkalyq jobalardy iske asyrý úshin barynsha kúsh salý qajet», - dedi Premer-Mınıstr.

Úkimet basshysynyń aıtýynsha, EAEO Shyǵys pen Batystyń, Soltústik pen Ońtústiktiń qıylysynda ornalasqan, bul osy aımaqty básekelestikke qabiletti etetin negizgi artyqshylyq.

«Qazaqstan tranzıttik kólik ınfraqurylymyn damytýǵa erekshe mán beredi. Sońǵy 15 jylda bizdiń elimiz osy maqsattarǵa $35 mlrd-tan astam qarajat bóldi. Lıanıýngan qalasynda logıstıkalyq ortalyq, «Qorǵas» qurǵaq porty, «Batys Eýropa – Batys Qytaı» tranzıttik magıstrali, Qytaıdan Iranǵa temirjol dálizi iske qosyldy. Kaspıı teńiziniń «Quryq» jáne «Aqtaý» porttaryna jańǵyrtý júrgizildi», — dedi Álıhan Smaıylov.

Ol sondaı-aq «Baqty – Aıagóz», «Darbaza – Maqtaaral» jańa temirjoldarynyń, «Almaty» stantsııasynyń aınalma jolynyń qurylysy bastalǵanyn jáne «Dostyq – Moıynty» ýchaskesinde ekinshi joldar salynyp jatqanyn aıtty.

Sonymen qatar Qytaıdyń Sıan qalasynda qazaqstandyq termınaldyń qurylysy bastaldy. Reseı, Túrikmenstan, Úndistan jáne Iran taraptarymen birlesip, Soltústik-Ońtústik dáliziniń shyǵys baǵytyn sınhrondy damytý boıynsha jumystar júrgizilip keledi.

«Biz elderimizdiń halyqaralyq dálizderiniń, logıstıkalyq termınaldary men ótkizý pýnktteriniń ótkizý qabiletin odan ári arttyrý mańyzdy dep sanaımyz. EAEO-nyń barlyq elderin tranzıttik-kóliktik ınfraqurylymdy damytý jónindegi birlesken jobalardy iske asyrýǵa shaqyramyn», — dedi Premer-Mınıstr.

Sonymen qatar ol ónerkásiptik kooperatsııadaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý maqsatynda bıyldan bastap birlesken jobalarǵa qarjylaı kómek kórsetý tetigi iske qosylatynyn aıtty. Bul strategııalyq jobalardy iske asyrýǵa, bıznes bastamalaryn tıimdi ilgeriletýge, ózara ınvestıtsııalardy arttyrýǵa jáne jańa jumys oryndaryn ashýǵa múmkindik beredi.

«Іri ónerkásiptik kooperatsııalyq jobalardy iske asyrý EAEO-ǵa múshe memleketterdiń tehnologııalyq áleýetin damytýdy qamtamasyz etedi. Birlesken bastamalardy qarjylyq qoldaý quraldaryn odan ári keńeıtý mańyzdy dep sanaımyn», — dedi Álıhan Smaıylov.

Úkimet basshysy «tórt bostandyqty» jáne EAEO týraly sharttyń bazalyq qaǵıdattaryn iske asyrý ıntegratsııalyq birlestiktiń irgetasy bolyp qala beretinin atap ótti.

«Bizdiń eksporttaýshylar kóbinese jasyryn shekteýlerge tap bolady. Sondyqtan biz úshin tórt bostandyqtyń biri – taýarlardyń qozǵalys erkindigin iske asyrý máselesi ózekti bolyp qala beredi. Jalpy kedergisiz naryqty qalyptastyryp, úshinshi elderge taýarlardyń kedergisiz tranzıtin qamtamasyz etý qajet. Buǵan barlyq negizgi protsesterdi tsıfrlandyrý septign tıgizýi tıis», — dep atap ótti Úkimet basshysy.

Premer-Mınıstrdiń aıtýynsha, ótkizý naryqtaryn keńeıtý turǵysynan halyqaralyq kún tártibi mańyzdy bolyp tabylady. Sondyqtan ózara ekonomıkalyq qyzyǵýshylyq týdyratyn úshinshi eldermen jáne halyqaralyq uıymdarmen dıalogty jandandyrý mańyzdy.

«Seriktester bizdiń artyqshylyqtarymyzdy bilýi kerek. EAEO-nyń jekelegen ınfraqurylymdyq jobalaryna qatysýǵa úshinshi elderdi tartý mańyzdy bolyp tabylady. Komıssııa múddeli elderdi tarta alatyn jobalar tizimimen jumys isteýi kerek», — dedi Álıhan Smaıylov.

Qorytyndylaı kele, ol Dúnıejúzilik banktiń boljamyna sáıkes, 2024 jyly álemdik ekonomıkanyń ósý qarqyny baıaýlap, 2,4%-ǵa deıin tómendeýi jalǵasatynyn atap ótti.

«Ulttyq deńgeıde de, EAEO aýqymynda da syn-qaterlerge beıimdele bilý búgingi tańda bizdiń uıymymyzdyń tabysty jumysynyń mańyzdy faktory bolyp tabylady», —dep atap ótti Premer-Mınıstr.

Otyrys qorytyndysy boıynsha qatysýshylar birqatar tıisti qujattarǵa qol qoıdy.