Dúnıejúzilik qalalar forýmy: 2030 jylǵa qaraı qala halqy 5 mlrdqa jetedi

ÁBÝ-DABI. QazAqparat – Jeksenbi kúni Birikken Arab Ámirlikteriniń astanasy Ábý-Dabıde Dúnıejúzilik qalalar forýmy resmı túrde ashyldy. Qazir qalalarda 3,5 mlrd adam turady, al 2030 jylǵa deıin bul san 5 mıllıardqa deıin artatyny boljanýda. Bul týraly BUU saıtynda jazyldy, dep habarlaıdy QazAqparat.

Forýmǵa 168 elden 18 myńnan astam adam qatysty. Olardyń arasynda tájirıbelerimen jáne oılarymen bólisip, «bolashaqtyń qalasyn» qalaı qurý kerektigin talqylap jatqan sarapshylar, merler, ǵalymdar men belsendiler bar.

Ýrbanızatsııa protsesin toqtatý múmkin emestigin eske salǵan BUU-nyń Eldi mekender jónindegi («Habıtat») baǵdarlamasynyń atqarýshy dırektory Maımýna Mod Sharıf, forým qatysýshylaryn naqty sheshim qabyldaýǵa shaqyrdy. «Barlyǵymyz qalalarymyzdyń qaýipsiz bolǵanyn jáne turaqty damýyn qalaımyz. Biraq búgin biz alǵa qadam basýymyz kerek», - dedi ol forýmnyń ashylýynda.

Álemdik resýrstar ýnıversıtetinen kelgen Anı Dasgýpta qazirgi kúni «sátti qala» uǵymyna tereń úńilý qajettigin aıtty: «bul jumys oryndary qurylatyn, turǵyndardyń ómir sapasy artatyn, sonymen qatar klımattyq ózgeristerden qorǵaný men jahandyq jylynýdy ustap turý sharalary júzege asatyn qala».

Onyń aıtýynsha, ekstremaldy tabıǵat qubylystary men tabıǵı apattardy týdyratyn klımattyq krızıs qalalardyń basty, biraq jalǵyz máselesi emes. Sarapshy azamattyq soǵystar men basqa da kúrdeli janjaldar adamdardyń jappaı qonys aýdarýyna sebep bolyp otyrǵanyn aıtty.

Qatysýshylar jańa tehnologııalardyń damýyna baılanysty týyndaǵan máselelerge de nazar aýdarady: túrli gadjetter olardyń ıelerin ańdyp otyrady, olar qala bıliginiń qolynda bolǵandyqtan, kóshelerde ne bolyp jatqanyn baqylap otyrýǵa múmkindik beredi.

BUU saıtyndaǵy málimetke súıensek, qazirgi kúni adamzattyń teń jartysy, ıaǵnı 3,5 mıllıard adam qalalarda turady. Boljam boıynsha, 2030 jylǵa deıin 5 mıllıard adam qala turǵynyna aınalady.

Aldaǵy onjyldyqta qalalar ósýiniń 95 paıyzy damýshy elderdiń esebinen bolady.

Qazirgi ýaqytta shalǵaı aımaqtarda 883 mıllıon adam ómir súredi. Olardyń kópshiligi – Shyǵys jáne Ońtústik-Shyǵys Azııa elderiniń turǵyndary.

Álem qalalarynyń aýmaǵy Jerdiń qurǵaq bóliginiń bar bolǵany 3 paıyzyn alyp jatyr, biraq olar energııanyń 60-80 paıyzyn paıdalanady.

Ýrbanızatsııanyń qarqyndylyǵy tuşy sý qoryna, káriz júıeleriniń jumysyna, meken etý ortasy men qoǵamdyq densaýlyq saqtaý júıesine keri áserin tıgizedi.

2016 jyly qala turǵyndarynyń 90 paıyzy DDU qaýipsizdik standartyna saı kelmeıtin aýamen tynys alyp, saldarynan 4,2 mıllıon adam qaza tapty. Qala turǵyndarynyń jartysynan kóbi DDU normalarynan 2,5 ese asyp ketetin aýany jutady.