Dýlat Ábildın: Jahandaný dáýirinde otbasylyq qundylyqtardy saqtaı bilýimiz qajet
«Mundaı sheshim shyǵarýǵa ne túrtki boldy?» degen suraqqa ınstıtýtyń negizin qalaýshylardyń biri Dana Ábildına jaýap berdi.
«Bizdiń jumys adamdarmen baılanysty bolǵandyqtan, tis emdeý klınıkasyna ártúrli taǵdyrly adamdar keledi. Kúnderdiń bir kúninde klınıkamyzǵa turaqty túrde kelip júretin áıeldiń kózinde oty sónip qalǵanyn, ómirge degen qyzyǵýshylyǵy joǵalyp ketkenin baıqadym. Ony áńgimege tarttym. Ol joldasymen ursysyp júrgenin, ólgisi keletinin aıtty. Dóńgeletip otyrǵan kásibi júrmeı qalypty jáne densaýlyǵy da syr bere bastaǵan. Men oǵan «Balalaryńyzdyń kózin jáýdiretip kimge tastap ketpeksiz? Ózińizge kerek emes bala Siz ómirden ótken soń kimge kerek bolady? Ómirde ártúrli jaǵdaı bolady, myqty bolýyńyz kerek» dedim de, oǵan tanys psıhologtyń nómirin berdim. Bir aıdan keıin ol taǵy da klınıkaǵa keldi. Psıhologpen jumys istegennen keıin ómirinde ońdy ózgeris kóp ekenin aıtty. Osyndaı jaǵdaı jıilep ketti. Men jáne joldasym ártúrli kómekti qajet etken klıentterimizge kásibı mamandardyń nómirin berip júrdik», - deıdi ol.
Taǵy bir kúni klınıkaǵa kelgen klıentterdiń biri sózimen de, isimen de óziniń baqytsyz ekenin kórsetken.
«Ol áıel kúıgelek kúıge túsken, sóz kótere almaıtyn, ashýshań adam boldy. Onymen áńgimelesý barysynda uly múgedek bolyp qalǵanyn, joldasymen ajyrasý protsesi júrip jatqanyn túsindim. Bıznesi de júrmeı qalypty. Ol da ómir súrgisi kelmeıtinin aıtty. Men oǵan psıhologııalyq baǵyttaǵy kitaptar oqýǵa keńes berdim jáne tanys psıhologtyń nómirin berdim. Ol da bir aıdan keıin habarlasyp, menimen kezdesti. Joldasymen til tabysqanyn, ortaq sheshimge kelgenin, tipti balasynyń densaýlyǵy ońalyp kele jatqanyn aıtty. Osy jaǵdaıdan keıin úıge barǵan kezde joldasyma «Otbasylyq qundylyqtardy damytý ınstıtýtyn biz ashpaǵanda – kim ashýy kerek? Az da bolsa tájirıbemiz bar, myqty mamandardy tegin túrde kómek kórsetýge kóndirip, osy máseleni qolǵa alaıyqshy» dedim. Joldasym meni qoldady», - deıdi Dana Ábildına.
Osylaısha erli-zaıypty Dýlat pen Dana aıaq asty sheshim qabyldap, memlekettiń qoldaýynsyz, grantqa qatyspastan, sýbsıdııa almastan, óz qarajattary esebinen otbasylyq qundylyqtardy damytý ınstıtýtyn ashqan.
«2019 jyldyń qazany men 2020 jyldyń naýryzyna deıin 100-den astam offlaın is-shara ótkizdik. Oǵan 3500 adam, 40-tan astam sarapshy bizben seriktestik ornatty. Otbasylyq qundylyqtardy damytý – óte ózekti másele ekenine kózimiz jete bastady. Karantın kezinde biz onlaın formatta is-sharalar ótkizip, kómek kórsetý aıamyz keńeıe tústi. Pandemııa órship turǵan kezde kún saıyn psıhologtarmen onlaın túrde kezdesý ótkizip, oǵan Reseı, Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Germanııa, Birikken Arab Ámirlikteri men Amerıka jáne basqa da elderden de adamdar qatysa bastady. Onlaın ótken sharalarǵa 20 myńnan astam adam qatysty. Bul – Qazaqstandaǵy ǵana emes, álemdik deńgeıdegi másele ekenin túsindik. Rýhanı damyǵysy keletin, otbasylyq qundylyqtardy damytýǵa daıyn adamdar kóp ekenine kózimiz jete tústi», - deıdi Dana Ábildına.
Onyń aıtýynsha, atalǵan ınstıtýt arqyly kómek alǵan otbasylar shańyraqtaryn saqtap qana qoımaı, balaly-shaǵaly bolyp jatyr.
«Shańyraqtary jas náresteniń únimen tolyqqan otbasylar qanshama?! Olar ómirlik qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan kezde bizdiń ınstıtýtqa kelip, kómek alǵandary úshin qýanady. Instıtýttaǵy sarapshylar, volonterler ár shańyraqpen jekeleı jumys istemeıdi. Olar kómek kerek adamdardy toptarǵa bólip jumys isteıdi. Pandemııa bastalǵanǵa deıin biz jalǵa alyp otyrǵan kabınetke áıelder kele bastady. Olar keıin joldastarymen birge kele bastady, odan keıin bala-shaǵasymen, tipti ata-ene, quda-qudaǵılaryn ertip kelgender boldy. Instıtýt ashylǵaly 3-4 aı ótkende zalda olar otyratyn oryn jetpeı qaldy. Mamandardy jartysy otyryp, jartysy turyp turyp tyńdaıtyn boldy. Pandemııa bastalǵannan keıin is-sharalardy onlaın túrde ótkizýge kóshtik», - deıdi ol.
Instıtýttyń negizin qalaýshylardyń biri Dýlat Ábildın 2019 jyly elimizde ajyrasqandar sany 50 myńnan asqanyn aıtty.
«Bul san bizdi tań qaldyrdy! Sýıtsıd 5,5%-ǵa artsa, nekesiz týǵan sábıler sany 51 583-ke jetipti. Bizdiń elimizdiń negizi otbasy men salt-tástúrimiz emes pe edi?! Osy jaǵdaıdy eskere otyryp ınstıtýttyń basty mindeti – rýhanı baı, adamgershilik qasıeti joǵary, ulttyq qundylyqtardy qurmetteıtin, ata-babamyzdan kele jatqan dástúrli dáripteıtin urpaqtyń ósýine úles qosý dep sheshtik. Osy baǵyttarda jumys isteıtin 12 mektep ashtyq. Bul mektepter jas otbasyn damytý, jas ata-analardy qoldaý, ajyrasqan ata-analarǵa baǵyt berý, balalardyń densaýlyǵyn nyǵaıtý men talantyn ashý jáne basqa da baǵyttarda jumys isteıdi. Munyń bári otbasylyq qundylyqtardyń damýyna negizdelgen», - deıdi ol.
Erli-zaıypty Dýlat pen Dana bolashaqtaǵy josparlarymen de bólisti.
«Biz áńgimelesý alańyna aınalatyn tsıfrlyq platforma qurǵymyz keledi. Ol jerde otbasyǵa qatysty máseleler talqylanyp, statıstıka kórsetilip, saraptama jasalatyn bolady. Munyń bári ómirlik qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan otbasylarǵa durys sheshim qabyldaýǵa kómektesedi. Jahandaný zamanynda otbasylyq qundylyqtar jutylyp bara jatyr. Osy oraıda árkim ózine «Osyny men qolǵa almasam – kim qolǵa alady? Qazir qolǵa almasaq – qashan qolǵa alamyz?» degen suraqty qoıýy kerek», - deıdi Dýlat Ábildın.