DSU men Dúnıejúzilik meteorologııalyq uıym jumysshylardy ystyqtan qorǵaý boıynsha baıandama jarııalady
ASTANA.KAZINFORM — Joǵary temperatýranyń teris saldarymen álem halqynyń shamamen jartysy betpe-bet kelýde. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy men Dúnıejúzilik meteorologııalyq uıym jumysshylar densaýlyǵyna tótenshe ystyqtyń ósip kele jatqan qaýpine arnalǵan birlesken baıandama men nusqaýlyqty jarııalady, dep habarlaıdy BUU jańalyqtary.
DMU derekterine sáıkes, 2024 jyl tarıhtaǵy eń ystyq jyl boldy. Kúndizgi temperatýranyń 40, tipti 50 gradýs Tselsııden asýy barǵan saıyn jıilep barady. Bul búkil álem boıynsha jumysshylardy ósip kele jatqan jylý júktemesinen qorǵaý úshin shuǵyl sharalar qabyldaý qajettigin kórsetedi.
Klımattyń ózgerýi anomaldi ystyq kezeńderiniń jıiligi men qarqyndylyǵyn arttyrýda, al temperatýranyń kóterilý saldaryn qaýipti jaǵdaılarda únemi jumys isteıtin kóptegen adamdar qazirdiń ózinde sezinip otyr.
Ásirese aýyl sharýashylyǵy, qurylys jáne balyq sharýashylyǵy sııaqty salalardaǵy aýyr dene eńbegi týraly sóz bolyp otyr. Ystyq tolqyndarynyń kóbeıýi balalar, qarttar jáne az qamtylǵandar sııaqty osal toptar arasynda aýrý-syrqaýdyń artýyna da ákelýde, ásirese damýshy elderde.
Bul tek medıtsınalyq talap emes, ekonomıkalyq qajettilik
— Jylý stressi qazirdiń ózinde mıllıardtaǵan jumysshylardyń densaýlyǵy men ekonomıkalyq ál-aýqatyna zııan tıgizip otyr, ásirese eń osal toptar arasynda. Jańa nusqaýlyqta adamdardyń ómirin qorǵaýǵa kómektesetin ǵylymı negizdelgen praktıkalyq sheshimder usynylady... jahandyq jylyný dáýirinde teris faktorlarǵa qarsy turý úshin, — dedi DSU halyq densaýlyǵyn nyǵaıtý, aldyn alý jáne aýrýlardy baqylaý jónindegi bas dırektordyń kómekshisi Djeremı Farrar.
Jańa baıandama men «Klımattyń ózgerýi jáne óndiristegi jylý stressi» atty tehnıkalyq nusqaýlyq sońǵy elý jylda alynǵan ǵylymı zertteýler men dálelderge súıenip daıyndalǵan. Barlyq derekter temperatýranyń kóterilýi densaýlyqqa jáne eńbek ónimdiligine asa keri áser etetinin aıqyn kórsetip otyr.
— Jumys ornyndaǵy jylý stressi jahandyq qoǵamdyq máselege aınaldy. Jaqynda Eýropadaǵy anomaldi ystyqtyń mysaly bul problema tek ekvatorǵa jaqyn elder úshin emes ekenin dáleldedi. Jumysshylardy jylý júktemesinen qorǵaý — tek medıtsınalyq talap qana emes, sonymen birge ekonomıkalyq qajettilik, — dep atap ótti DMU Bas hatshysynyń orynbasary Ko Barrett.
Negizgi qorytyndylar
Óte ystyq kúnderdiń jıiligi men qarqyndylyǵy kúrt artty, bul ashyq aýada da, ǵımarat ishinde de jumys isteıtinderge qosymsha qaýip tóndirýde. Árbir 20 gradýstan joǵary ár gradýsqa eńbek ónimdiligi 2–3 paıyzǵa tómendeıdi. Jylýdyń adam aǵzasyna qaýipti saldaryna kún ótý, sýsyzdaný, búırek fýnktsııasynyń buzylýy jáne júıke júıesiniń aýytqýlary jatady — munyń bári halyq densaýlyǵyna jáne ekonomıkalyq qaýipsizdikke qater tóndiredi.
Nusqaýlyqta memlekettik organdarǵa, jumys berýshilerge jáne densaýlyq saqtaý mekemelerine jumysshylardy tótenshe ystyqtyń qaýipterinen qorǵaý úshin naqty algorıtm usynylǵan. Ásirese, arnaıy is-qımyl josparlaryn ázirleý, halyqty habardar etý shemalaryn jasaý, jergilikti aýa raıy jaǵdaılaryn, ártúrli kásipterdiń erekshelikterin jáne qaýipti óndiristik faktorlardy eskerý usynylady.
Sonymen qatar, orta jáne egde jastaǵy qyzmetkerlerge, sozylmaly aýrýlary bar adamdarǵa jáne fızıkalyq tózimdiligi tómen azamattarǵa erekshe kóńil bólý qajettigi atap ótilgen.
DSU men DMU baıandamasy Halyqaralyq eńbek uıymy (HEU) jaqynda jarııalaǵan qujattardy tolyqtyrady. Oǵan sáıkes, jyl saıyn óndiristegi shamadan tys ystyqpen 2,4 mıllıardqa jýyq jumysshy betpe-bet keledi, al sonyń saldarynan bolatyn óndiristik jaraqattar sany jylyna 22,85 mıllıonnan asady.
Klımattyq daǵdarystyń údeýi jaǵdaıynda bul nusqaýlyq elderge halyqtyń ómiri men ál-aýqatyn, sondaı-aq ulttyq ekonomıkany tótenshe ystyqtyń ósip kele jatqan qaýpinen qorǵaý úshin tıimdi sharalar qabyldaýǵa kómektesetin mańyzdy quralǵa aınalmaq.