Dinı dıalog – dostyq kepili
***
Asa qamqor erekshe meıirimdi Allanyń atymen bastaımyn!
Elbasy Nursultan Nazarbaev ǵalamdaǵy turaqtylyq pen beıbitshilikti saqtap qalý maqsatynda 2003 jyly Qazaqstannyń astanasynda Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń quryltaıyn ótkizdi. Igi basqosý óziniń ómirsheń platforma bolǵanyn dáleldedi. Elordamyzda din kóshbasshylarynyń qatarynan 6 ret sezi ótti.
Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev pen Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń terrorızmge qarsy kúres bastamasyn qoldaı otyryp, búkil halyqty, musylman qaýymyn ózgege qyldaı qııanat jasamaýǵa shaqyramyz.
Óıtkeni, paıǵambarymyz (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) bir hadısinde:
الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ
«Musylman basqa bir musylmanǵa tilimen de, qolymen de zııan keltirmeıdi», – degen. Bul – naǵyz musylmandyqtyń aıqyn kórinisi.
Islam dininde dinı-senim bostandyǵyna erkindik berilgeni jaıly Quran-Kárimde: لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ «Dinde zorlyq joq» («Baqara» súresi, 256-aıat) dep jazylǵan. Haq dinge ózge dinı senimdi telýge bolmaıtyndyǵy da Quran-Kárimde:لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ «Senderdiń dinderiń ózderińe, meniń dinim ózime tán» de» («Kafırýn» súresi, 6-aıat) dep eskertilgen. Al, ózge din ókilderimen bir memlekettiń qaramaǵynda ómir súrýge bolatyndyǵy jaıly qasıetti kitabymyzda:عَسَى اللَّهُ أَن يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ الَّذِينَ عَادَيْتُم مِّنْهُم مَّوَدَّةً وَاللَّهُ قَدِيرٌ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ «Din týrasynda sendermen soǵyspaǵan ári senderdi óz otandaryńnan qýyp shyǵarmaǵan adamdarǵa jaqsylyq jasaýlaryńa jáne olarǵa ádiletti bolýlaryńa Alla Taǵala qarsy emes. Óıtkeni, Alla Taǵala ádilettilik jasaǵandardy jaqsy kóredi» («Mýmtahına» súresi, 7-aıat) dep baıandalǵan. ıAǵnı, ádilettilik qaǵıdasynyń negizinde musylmandardyń ózge din ókilderimen bir shańyraqtyń astynda ǵumyr keshýine ruqsat etilgen.
Alla Elshisi (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) Iasrıbqa qonys aýdaryp, onda jańa saıası birlestiktiń negizin qalaý kezinde «Mádına konstıtýtsııasyn» (Ýasıqatý ál-Mádına) qabyldady. Ol (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) osy qujatta ıahýdı qaýymymen kelisimshart jasap: «ıAhýdılerdiń dini – ózderine tán, musylmandardyń da dini – ózderine tán» (25 bap) degen quqyqtyq norma bekitken edi. Sonymen birge, Haq-Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) Iemendegi Najran jáne Sırııamen shekaralas aımaqtaǵy Áıla, Jarba, Ázrýh eldimekenderindegi hrıstıan dini ókilderimen de «dár al-aqd» (bir memlekette ómir súrý týraly kelisim) jasaǵan bolatyn.
Islam dininde dinı-senim bostandyǵy ǵana emes, ult pen ulystardyń da teńdigi pash etilgen. Bul jóninde Alla Elshisiniń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Arab ulty ózge ulttarǵa ústemdik ete almaıdy, ózge ulttar da arab ultynan ústem emes», – dep taıǵa tańba basqandaı naq aıtylǵan (Buqarı, Haj, 132). ıAǵnı, Haq dinniń negizderi boıynsha musylman qaýymy ózge din ókilderimen, sondaı-aq, Islam dinin qabyldaǵan ulttar ózge ulystarmen adamgershilik qundylyqtar men tózimdilik qaǵıdattaryn basshylyqqa ala otyryp, ortaq platformada ómir súrýine tolyq ruqsat etiledi.
Halqymyzda: «Jumyla kótergen júk jeńil», – degen naqyl bar. Ortaq maqsatqa jetý úshin bárimiz birigip, bir-birimizge kómekshi bolýymyz tıis.
Din – búkil álemde adamdardyń rýhanı dúnıetanymyn baıyta otyryp, jer betindegi adamzat qaýymynyń ómir súrý ıgiligine óz úlesin qosatyn qýatty kúsh.
Sondyqtan sol kúshti adamdar arasyndaǵy dostyq pen yntymaqqa jáne memleketimizdiń damýyna jumsaýymyz qajet. Al ózara kelisim men jarasymdylyqqa Islam dininiń qosar úlesi ólsheýsiz.
Alla Taǵala Qasıetti Quranda «Maıda» súresiniń 2-aıatynda adamzat balasyna:
﴿وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلا تَعَاوَنُوا عَلَى الإثْمِ وَالْعُدْوَانِ﴾
«Іzgi isterge, taqýalyqqa kómektesińder. Kúná jasaýǵa, dushpandyqqa járdemshi bolmańdar...» dep buıyrǵan.
Biz halyqtardy birlikke, izgilikke, qaıyrymdylyqqa shaqyrýda dinı tulǵalardyń aıryqsha rólin eskerip, ımamdardyń áleýetin, qabileti men tájirıbesin arttyrýǵa basa nazar aýdaryp kelemiz.
Allaǵa shúkir, memleketimizde dinge senýshilerdiń dinı qajettilikterin oryndaý úshin barlyq jaǵdaılar jasaldy. Orta Azııa boıynsha qulshylyq úıleriniń sany jaǵynan bizdiń el birinshi orynda. Dástúrli dinderdiń ǵıbadathanalary teń dárejede qyzmet etýde.
Ardaqty paıǵambarymyz Muhammed (Allanyń oǵan salaýaty men sálemi bolsyn) musylmandyqtyń irgetasyn birlikpen bekitken. Alla Elshisiniń taıpalar men rýlardy bir maqsatqa biriktirýi – kez kelgen basshyǵa basqarý isinde úlken baǵdar bolary haq.
Alla Taǵala adamzat balasyn birlikte ómir súrýin násip etkeı! Ámın!
