Din lıderleriniń keńesi ekstremızm men terrorızmge qarsy kúreske bastama jasaı alady - Elbasy

ASTANA. QazAqparat - Astanada Álemdik jáne dástúrli din­der kóshbasshylarynyń V sezi ótýde. Sezge QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev, BUU Bas hatshysy Pan Gı Mýn, sondaı-aq EQYU, ıÝNESKO basshylary jáne ózge de túrli din ókilderi men bedeldi halyqaralyq uıymdardyń jetekshileri, barlyǵy 12 elden kelgen 80-nen astam delegatsııa músheleri qatysýda.

Elbasynyń bastamasymen qolǵa alynǵan Álemdik jáne dástúrli din kóshbasshylarynyń alǵashqy sezi 2003 jyly ótken bolatyn. Sodan beri ár 3 jylda bir ret turaqty túrde uıymdastyrylyp keledi.

V sezd bastalǵan kúnnen bastap eki ple­narlyq jáne tórt sektsııalyq otyrystar ótkizildi. Alqaly jıynda ultaralyq jáne kon­fessııaaralyq tatýlyq pen kelisimdi qamtamasyz etý tetikteri keńinen talqylandy. Keshe, 10 maýsymda Astana ýaqyty boıynsha saǵat 11.00-de sezdiń «Dinı kóshbasshylar men saıası qaıratkerlerdiń beıbitshilik jáne damý jolyndaǵy dıalogy» taqyrybyndaǵy plenarlyq otyrysy ótip, onda aǵymdaǵy álemdik jaǵdaılardy esepke ala otyryp, dinı jáne saıası kóshbasshylardyń yntymaq­tastyǵyn kúsheıtý, halyqaralyq deńgeıdegi daǵdarys jaǵdaılaryn talqylaý men eńserý máseleleri jan-jaqty sóz boldy. Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń sezi aıasyndaǵy Din lıderleri keńesiniń ІІ otyrysynda sóılegen sózinde QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev eń aldymen Astanada ótip otyrǵan 5-i sezd jumysyna qatysýǵa kelgen barsha delegatsııa basshylaryna alǵysyn jetkizdi. Sondaı-aq, sezd aıasynda onyń jalpyálemdik rýhanı-adamgershilik qundylyqtardy arttyryp, dinder men máde­nıetter arasyndaǵy ózara túsinistik pen keli­simdi nyǵaıtatynyna senim bildirdi. - Búgingi jahandyq damý álemdik konfes­sııaaralyq dıalogtyń osyndaı tetigine sura­nystyń artyp otyrǵanyn kórsetip otyr. Ótken sońǵy sezden bergi úsh jylda álem adamdar arasynda dinı erekshelikter boıynsha alaýyzdyq týdyratyn jańa qaterlermen betpe-bet kelip jatyr, - dedi óz sózinde Elbasy N.Nazarbaev. - Birinshiden, áskerı ishki qaqtyǵystar sany artty. Onda taraptar adam­dardyń dindik aıyrmashylyq faktorla­ryn belsendi túrde qoldanyp jatyr. Osyndaı qaqtyǵystardyń biri - Iemende, musylmandar úshin qasıetti sanalatyn, ıslam áleminiń besigi - Mekke men Mádına mańynda oryn alyp jatqany alańdatpaı qoımaıdy. Birqatar ekstremıstik toptardyń aktsııalary túrli konfessııany ustanýshylar arasynda da janjaldar týdyrýda. Azııa men Afrıkadaǵy qoǵamdardy jikke bólip jatyr. Ýkraına shyǵysyndaǵy qala men aýyldardaǵy atystarda hramdardyń búlinýi týraly habarlar da alańdatpaı qoımaıdy. «Islam memleketi» atalyp júrgen jahandyq terrorızm formasy da qaterin órshitýde. Lańkester Irak pen Sırııadaǵy mádenı qundylyq pen muralardy, myńjyldyq órkenıetter eskertkishterin qı­ra­týda. Olar ınternet arqyly aıýandyq áre­ketterin taratýda. «Álemdik áleýmettik jeliler dinder men din qyzmetkerlerine qarsy tolassyz shabýylǵa tolyp ketkenin kórmeı qalýǵa bolmaıdy. Álemdik dinderdiń barlyǵy da sabyrlylyqqa, shydamdylyq pen ustamdylyqqa shaqyrýda, adamdar arasynda qaqtyǵystardy toqtatyp, beıbitshilik pen kelisimge úndeıdi.

Álemniń basqa dinderi sekildi eń tolerantty dinniń biri - bul ıslam. Islamdy terrorızm men ekstremızmniń kez-kelgen formasyn aqtap alý úshin paıdalanýǵa umtylý kórinisteri de oryn alyp otyr. Bul - dindi qorlaýshylyq. Men búgingideı kúrdeli zamanda barlyq din qaıratkerlerin ózderiniń ýaǵyzdarynda beıbitshilikke, toleranttylyq pen keshirimge shaqyrýdy eseleýge úndeımin. Birlikti saqtap, ony baǵalaıtyn kez-kelgen halyq ólmeıdi, ol uly halyq», - dedi N.Nazarbaev. Bul rette Elbasy Qazaqstan halqy da óziniń birligi arqasynda damyp otyrǵanyn, bul álemniń ozyq otyz eliniń eń joǵary qundylyǵy ekenin atap ótti. «Biz qazir syn-qaterli kezeńde ómir súrip jatyrmyz. Sondyqtan dinderdiń qarym-qatynasynda kemeńgerlikti aıryqsha nazarda ustaýymyz kerek. Qoǵamdaǵy árbir adamnyń dinı jáne mádenı ustanymyna qaramastan, syılastyqpen qaraý kerek. Búgingi otyrys beıbitshilik pen baýyrlastyq jolyndaǵy nıettestigimizdi bildiredi. Osy jyldary damyp kelgen bizdiń dostyq pen yntymaqtastyq, sondaı-aq Astanada turaqty ótip kele jatqan Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń dıalogy áralýandyq adamzat qoǵamynyń baılyǵy bola alatyndyǵyn kórsetip otyr», - dedi dinaralyq dıalog jónindegi Papa keńesiniń prezıdenti kardınal Jan-Lýı Toran Din lıderleriniń keńesi HHІ ǵasyrdaǵy adamzattyń rýhanı qaıta túleý avtoryna aınala ala ma? Bul týraly Elbasy Nursultan Nazarbaev Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń sezi aıasyndaǵy Din lıderleri keńesiniń ekinshi otyrysynda sóılegen sózinde: «Bul úshin biz qazaqstandyq memlekettik jáne halyqtyq dıplomatııanyń áleýetin paıdalanýǵa nıettimiz. Biz Sizderdiń Qazaqstanǵa osynshama senim kórsetip otyrǵandaryńyzǵa rızashylyq bildiremiz. Rýhanı ózek retindegi dinniń adam sanasyna áser etetin róli sheksiz. Sondyqtan da, Din lıderleriniń keńesi HHІ ǵasyrdaǵy adamzattyń rýhanı qaıta túleý avtoryna aınalady dep senemin. Keńes óz jumysynyń ózekti baǵyttarynyń biri retinde dinı ekstremızm men terrorızmge qarsy kúreske bastama jasaı alady dep oılaımyn», - dedi. Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń 5-shi sezine qatysýshylarǵa Qazaqstannyń shaqyrýyn qabyl alyp kelgenderi úshin rzashylyǵyn bildirgen Elbasy: «Osy kúnderdiń ishinde sizderdiń tilekterińiz, ár dinderdiń Qazaqstanǵa aıtyp jatqan tilekteri Allanyń aldynda qabyl bolsyn deımiz, kóńilderińiz úshin de rahmet aıtamyz. Biz jańa memleket retinde kóp sharýany bitirip, ıadrolyq qarýdan azat memleket quryp, kópultty, kópdindi memlekettiń basyn qurap, jańa qoǵam quryp jatqan elmiz», - dedi. Sondyqtan Memleket basshysy Qazaqstanǵa degen senim dinderdiń arasynan, halyqtardyń arasynan óte kóp ekendigine rızashylyq tanytty. «Osy mıssııany kóterip júrgenimiz ózimizge qýanysh dep sanaımyz. Dúnıejúzindegi birlikke, beıbitshilikke, dinaralyq tatýlyqqa Qazaqstan óz úlesin qosyp keledi. Qosa beredi de. Sizderdiń bizge kórsetken senimderińizge men rızamyn. Sezd jumysyna tabys tileımin», - dedi QR Prezıdenti. Astanada ótip jatqan Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń V sezi barysynda sóz sóılegen QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev barlyq BAQ-ty konfessııaaralyq arazdyq týdyrmaýǵa shaqyrdy. «Internetti qosa alǵanda, buqaralyq aqparat qural­darynyń barlyq túrleri adamdar arasyndaǵy konfes­sııaaralyq arazdyqty týdyrý praktıkasyn toqtatýǵa shaqyramyn. Adamdardyń sanasyn kóterý kerek. Bul baǵytta ózderin tórtinshi bılik dep sanaıtyn bar­lyq baspalar men buqaralyq aqparat quraldary qojaıyn­dar­ynyń moraldyq jaýapkershiligin kóterý qajet dep sanaımyn», - dep atap ótti Memleket basshysy. «Álemde áskerı jáne ishki qaqtyǵystar kúrt artyp otyr. Ýkraınanyń shyǵysyndaǵy soǵys eýropalyq jahandyq qaýipsizdiktiń deńgeıin aıtarlyqtaı tómende­týde. Batys Afrıkadan Aýǵanstanǵa deıingi aralyq qa­rýly qarsylastyqpen basyp alynǵan», - dep atap ótti Prezıdent. Elbasy «Islam memleketi» jahandyq jelimen jasaq jınaý arqyly óziniń qataryna álemniń túrli elderinen jastar tartyp otyrǵandyǵyn, onyń quramyndaǵy sodyrlar jantúrshigerlik jappaı ólim jazasyn oryndap jatqandyǵyn synǵa aldy. «Meniń oıymsha, biz barshamyz birigip, osyndaı qadamǵa jáne dindi jamylyp mundaı zulymdyqtardy jasaýǵa qarsy ortaq pikirdi aıtýymyz kerek. Olar Irak pen Sırııadaǵy kóp ǵasyrlyq mádenı murany qasaqana buzyp jatyr. Osy áreketterdiń barlyǵy adamgershilikke qarsy aktiler», - dedi N.Nazarbaev. «Memleket pen qoǵamǵa kedeıshilik, ashtyq, epıdemııa men jumyssyzdyq, tabıǵat apattary, tehnogendik katastrofalar problemalaryn sheshýge kúsh-jigerin biriktirý asa ózekti. Munyń barlyǵy búgingi álem úshin qaýipsizdiktiń jańa arhıtektýrasynyń bir bóligine aınalýy shart. Búgingi zamanaýı dáýirdegi oqıǵalar Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń sezin jahandyq rýhanı dıplomatııanyń mańyzdy elementine aınaldyryp otyr», - dep atap ótti Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev. Sonymen qatar, Elbasy delegatsııalar basshylaryna, óz dinderin ustanýshy barsha qaýymǵa konfessııaaralyq dıalogty damytýǵa úndeýge shaqyrdy. «Men barlyq saıasatkerler men qoǵam qaıratkerlerine ózderiniń kúsh-jigerlerin, múmkindikterin soǵystar men janjaldardy toqtatýǵa, jahandyq saıasatta ózara senimdi qalpyna keltirýge shaqyramyn. Sezd jumysy mádenıetter, dinder arasyndaǵy dıalog tájirıbesin baıyta túsetinine senimdimin», - dedi N. Nazarbaev. Elbasy óz sózinde álemdegi barlyq din ustamdylyqqa, shydamdylyqqa, zorlyq-zombylyqqa boı aldyrmaýǵa, kelisimge shaqyratyndyǵyn atap ótti. «Qasıetti Quranda: «Qandaı da bir adamdy óltirmegen, jer betinde buzaqylyq jasamaǵan jandy naqaq óltirgen adam, barsha adam balasyn óltirgenmen teń» degen sóz bar. Mundaı úndeý hrıstıandyq jańa Іnjilde de aıtylady», - dedi ol. Sonymen qatar Memleket basshysy kóne úndistandyq­tardyń ýpanıshadynda da adamdy adamgershilikke sha­qy­ra­tyndyǵyn atap ótti. «Onda «shópti julǵanda, ǵalamshar titirkenedi» delingen. Adamnyń súıispenshiligin, raqym­shylyǵyn, qaıyrymdylyǵyn oıatar bolsa, naǵyz din sol», - dedi N.Nazarbaev. Astana dinaralyq sammıti 12 jyl ishinde qazirgi zamannyń irgeli máseleleri keńinen talqylanatyn biregeı jahandyq dıalog alańyna aınaldy. Bul pikirdi búgin Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń 5-shi seziniń jalpy otyrysynda QR Parlamenti Senatynyń tóraǵasy Qasym-Jomart Toqaev bildirdi. «12 jyldyń ishinde Astana dinaralyq sammıti shyn máninde qazirgi zamannyń irgeli máseleleri keńinen jáne jan-jaqty talqylanatyn, adamzattyń turaqty damýynyń ońtaıly modeli qarastyrylatyn biregeı jahandyq dıalog alańyna aınaldy», - dep atap ótti ol.