Depýtattar samokat máselesin nege jıi kóterip ketti
ASTANA. KAZINFORM - 2023 jyly Məjilis «Jol erejesi týraly» zańǵa elektrosamokattardy alǵash ret júıeli túrde retteıtin ózgeristerdi maquldady. Ol kezde talqylaý jaıaý júrginshiler qaýipsizdigi men mıkromobıldiń damýyn teń ustaý talpynysy retinde kórsetilgen.
Zań jobasy avtorlarynyń biri, depýtat Ekaterına Smyshlıaeva sol ýaqytta bul «kompromıss» ekenin atap ótken edi.
«Trotýarda jyldamdyqty shekteý jaıaý júrginshilerdiń qaýipsizdigi úshin kerek. Bul jyldamdyq jaıaý júrginshilerdiń jalpy qozǵalys jyldamdyǵyna sáıkes keledi», – degen bolatyn ol sol kezde.
Alaıda 2025 jylǵa qaraı rıtorıka ózgerdi. Endi depýtat trotýarda samokat aıdaýǵa tolyq tyıym salýdy, qoldanýshylarǵa júrgizýshi kýáligin, saqtandyrý polısin, shlem men jaryq shaǵylystyrǵysh kıim mindetteýdi usynady. Sonymen qatar jalǵa beriletin samokattardy nómirleý jáne buzýshylyqtardy beınebaqylaý arqyly tirkeý máseleleri de talqylanyp jatyr.
Smyshlıaevanyń aıtýynsha, sherıngilik kompanııalar buǵan deıin samokattardyń jyldamdyǵyn 6 km/saǵatqa deıin shekteýge daıyn bolǵan. Dál osy málimdeme mamandar arasynda úlken pikirtalas týdyrdy, sebebi mundaı lımıttiń tehnıkalyq múmkindigi samokattardyń qoldaný sapasyna da áser etedi.
2023 jyly bergen suhbatynda depýtattyń ózi qalada elektrosamokattardy jolǵa shyǵarý úshin qajetti ınfraqurylym joq ekenin aıtqan edi.
«Bizdiń basty jumysymyz — qalalarda velojoldar men balama kólik úshin jaǵdaı jasaý. Bul tek jaıaý júrginshiler joldary esebinen emes, avtokólik keńistigi esebinen de qaralýy múmkin», – degen bolatyn ol.
Samokattardyń tehnıkalyq shekteýlerin jumys tobynyń múshesi, mobıldilik jónindegi sarapshy Ánýar Júsipov túsindirdi. Onyń aıtýynsha, 6 km/saǵ jyldamdyq — tehnıkalyq turǵydan múmkin emes:
«Samokat motory adamdy bastapqy qozǵalyssyz ornynan jyljytýǵa qabiletsiz. Adamnyń ózi berýi tıis bastapqy serpinniń jyldamdyǵy 6 km/saǵattan joǵary. ıAǵnı, 6 km/saǵatpen júrý is júzinde múmkin emes», – deıdi sarapshy.
Sondaı-aq GPS dálsizdigine baılanysty trotýarlar úshin jyldamdyqty naqty shekteý tehnıkalyq turǵydan oryndalmaıdy. GPS-tiń ortasha qateligi – 10 metr, al trotýardyń eni – 2-3 metr.
«Trotýardy GPS arqyly bólý múmkin emes. Skver, park – ıá, trotýar – joq. Sondyqtan 15-16 km/saǵat — qazirgi álemdik tájirıbede qoldanylatyn eń shynaıy qural. Al 6 km/saǵat is júzinde tolyq tyıym salýmen teń», – deıdi Júsippov.
Sarapshy pikirinshe, talqylaý tek naqty tehnıkalyq múmkindikter men saraptamalyq taldaý arqyly júrgizilýi tıis. Ol sondaı-aq, júrgizýshilerde lıtsenzııa, jas mólsheri men talaptar bola tura, sońǵy 3 jylda avtomobıl júrgizýshileriniń qatysýymen bolǵan jol-kólik oqıǵalary úsh esege artqanyn atap ótti.
Depýtat Oljas Quspekov te bul usynystarǵa qarsy pikir bildirdi. Onyń aıtýynsha, negizgi problema — ınfraqurylymnyń joqtyǵy.
«Biz jańa qurylys normalaryn bekittik, ákimdikterge ınfraqurylym jasaýdy tapsyrdyq. Bul — 3 jyldyq jumys. Qazir asyǵys sheshim qabyldap, Memleket basshysynyń tapsyrmasyn syltaý etip, samokattardy jolǵa shyǵarý — halyqty ólimge ıtermeleý», – dedi depýtat.
Quspekovtiń aıtýynsha, reforma keshendi bolýy tıis: ınfraqurylym, normalar men tehnologııalar qatar júrýi kerek, tek tyıym máseleniń sheshimi emes.
Ol keltirgen resmı statıstıkaǵa sáıkes, 2025 jyldyń 9 aıynda jaraqat alǵandar sany:
• Avtokólikter — 28 646
• Avtobýstar — 1 145
• Mopedter men skýterler — 897
• Velosıpedter — 238
• Elektrosamokattar — 123
ıAǵnı, samokattar - eń qaýipti emes kólik túrleriniń biri.
ІІM de óz ustanymyn bildirdi, buzýshylyqtar, ásirese kámeletke tolmaǵandar arasynda bar, biraq vedomstvo tolyq tyıym salýdy qoldamaıdy.
ІІM vıtse-mınıstri Igor Lepeha jaýapkershilik úsh tarapqa bólinýi tıis ekenin aıtqan: qoldanýshylar, sherıngilik kompanııalar jáne ákimdikter. Kompanııalar — parkıng, salmaq, jyldamdyq, marshrýtty baqylaý júıesin engizýi tıis; ákimdikter — shekteý nemese tyıym aımaqtaryn belgileýi kerek.
Qoǵam talqysy kórsetkendeı, samokattar qalalyq mobıldiliktiń mańyzdy elementine aınaldy. Infraqurylym, qaýipsiz baǵyttar jáne naqty normalar jasalmaıynsha, kez kelgen tyıym jańa táýekelder týdyrady.
Samokattar — qoljetimdi, ekologııalyq taza, qysqa qashyqtyqqa tıimdi kólik. Olar joldaǵy júktemeni azaıtady, avtokólikpen jasalatyn qysqa sapar sanyn tómendetedi. Biraq olardy saqtaý úshin tyıym emes, ınfraqurylym + tehnologııa + durys normatıvter kerek.
Búgingi talqylaý dál ınfraqurylymnyń joqtyǵy negizgi problema ekenin kórsetti. Al qazir qabyldanatyn sheshim mıkromobıldiliktiń bolashaǵyn anyqtaıdy, ol qalalyq saıasattyń bóligine aınala ma, álde qalalardan yǵystyryla ma, ýaqyt kórsetedi.
Aıta keteıik, buǵan deıin samokatqa qatysty jańa shekteýler adamdardyń ómirine qater tóndirýi múmkin ekenin jazdyq.