Depýtat Baıqońyrdan zymyran ushyrýdyń saldaryna zertteý júrgizýdi usyndy
«1994 jylǵy 10 jeltoqsandaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Reseı Federatsııasynyń Úkimeti arasyndaǵy «Baıqońyr» keshenin jalǵa berý shartyna ózgeris engizý týraly hattamany ratıfıkatsııalaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń jobasyn talqylaý kezinde senator Aqylbek Kúrishbaev usynylyp otyrǵan zań jobasy biz úshin ekonomıkalyq turǵydan tıimdi ekenin atady.
«Sonymen qatar, kóptegen ǵylymı zertteýler zymyran-ǵarysh tehnıkasy ony paıdalanýdyń shtattyq rejıminde, ásirese avarııalyq jaǵdaılarda qorshaǵan ortanyń barlyq obektilerine – topyraqqa, sýǵa, atmosferalyq aýaǵa, ósimdikter men janýarlar álemine teris áser etetinin aıqyn rastaıdy.
Mamandardyń málimetinshe, qazir bizde ǵaryshtyq zymyran tehnıkasymen lastanǵan topyraq kontýrlary jáne olardy túrlendirý ónimderi bar tabıǵı keshender qalyptasqan. Buryn zymyran otyny retinde keńinen qoldanylǵan geptıl qaýiptiliktiń birinshi sanatyna, ıaǵnı zattardyń eń qaýipti tobyna jatady.
Mamandardyń pikirinshe, geptıldiń ózi uzaqqa jatpaıdy, biraq odan ydyraǵan ónimder topyraqta, qorshaǵan ortada ondaǵan jyldar boıy saqtalýy múmkin. Keıbir málimetter boıynsha 30-40 jylǵa deıin», - dedi A.Kúrishbaev.
Onyń aıtýynsha, qazaqstandyq ǵalymdar zymyran-tasyǵyshtardyń bólikteriniń qulaý aýdanynda ekologııalyq zertteýler júrgizý, jetkizý kezeńinde irgeles aýmaqtardaǵy halyqtyń densaýlyq jaǵdaıyn baǵalaý boıynsha ádistemelik usynymdar ázirlegen.
Senatordyń dereginshe, tıisti aımaqtarda zymyran tehnıkasyn paıdalanýdyń qorshaǵan ortaǵa, janýarlar álemine, adamdardyń densaýlyǵyna tıgizetin zardaptary týraly tolyq aqparat joq.
«Eń aldymen, ushýdyń barlyq traektorııasy boıynsha jáne zymyran tasyǵyshtardyń bólikteri qulaǵan aýdandarda qorshaǵan ortadaǵy geptıl metabolıtterin túgendeý qajet.
Ekinshiden, Qazaqstannyń klımattyq jaǵdaıyndaǵy qorshaǵan ortadaǵy, bıologııalyq júıelerdegi geptıl ónimderiniń turaqtylyq kezeńi men transformatsııa erekshelikterin aıqyndaý kerek.
Úshinshiden, geptılden ydyraǵan ónimderdi topyraqtan ósimdikterge translokatsııalaý joldary men mehanızmderin, ıaǵnı olardyń taǵamǵa ený joldaryn zertteýdiń mańyzy zor.
Tórtinshiden, Qazaqstan jaǵdaıynda geptıldiń ydyraý ónimderine gıgıenalyq normatıvter ázirleý qajet», - ded Aqylbek Kúrishbaev.
Senat ókili eń bastysy – zymyran tasyǵyshtardyń bólinetin bólshekteri qulaǵan aýdandar aýmaǵynda jáne zymyran otyny tógilgen aýdandarda turatyn halyqtyń syrqattanýshylyq qurylymyn egjeı-tegjeıli zertteý ekenin eske saldy.
Senator óńdelmegen zymyran otyny lastanǵan aýmaqtardyń ekologııalyq júıesin zertteý aıtarlyqtaı ýaqyt pen resýrstardy talap etetinin atap ótti. Osyndaı aýqymdy zertteýler júrgizý úshin eki el arasyndaǵy jekelegen kelisimder sheńberinde osy saladaǵy ǵalymdardyń, dárigerler men ekologtardyń zertteýlerin baǵdarlamalyq-maqsatty jáne granttyq qarjylandyrýǵa bıýdjet qarajatyn bólý qajettigin atady.
