Depýtat Aral teńizin qalpyna keltirýge qatysty usynys jasady
ASTANA. KAZINFORM – Búgin Májilistiń jalpy otyrysynda depýtat Marhabat Jaıymbetov Aral teńizi problemasyna qatysty usynys aıtty.
«Depýtattyq saýalym ekologııalyq apattyń bar qıyndyǵyn bastan keship otyrǵan Aral halqynyń Kishi Aralǵa qatysty usynys-tilegi arqaý bolyp otyr. Syr sýynyń baıyrǵy mamandary men teńizben taǵdyrlas halyq Kishi Aral jobasynyń ekinshi kezeńin júzege asyrýda bir deńgeılik nusqasyn tabandy túrde surap keledi. Soltústik Aral teńizi (SAT) jobasynyń birinshi kezeńi 2005 jyly «Kókaral» bógetin kóterýmen júzege asty. Alaıda, «Syrdarııada sý az bolady» degen ortalyqtaǵy mamandardyń boljamymen óte tómen salyndy. Aıta ketetin jáıt, bar ǵumyryn sý salasyna arnaǵan Narıman Qypshaqbaevtyń bógetti 52-53 metr bıiktikte kóterý týraly talap-usynysyna jobalaýshylar qulaq aspaǵan. Kókaral bógetiniń qurylysynda jiberilgen qatelikten uly teńiz jaǵyna qaraı 48 mlrd tekshe metr shamasynda sý zaıa ketti. Myńdaǵan tonna balyq rásýa boldy. Endi tıimsiz jobany júzege asyryp, Araldyń taǵy bir qasiretine ózimiz jol bermekpiz be?», - dedi M. Jaıymbetov Premer-Mınıstrdiń orynbasary Qanat Bozymbaevtyń atyna joldaǵan saýalynda.
Onyń aıtýynsha, jergilikti halyq Sý resýrstary mınıstrligi usynǵan eki deńgeıli shemaǵa túbegeıli qarsy. Qazir jobany júzege asyrý úshin Dúnıejúzilik bankten 1,5 mln dollar bólingen.
«Bir qyzyǵy, jergilikti halyqpen tolyq kelispeı, qoǵamdyq talqylaýdan ótkizbeı, qarajat ıgerilip qoıǵan. Oǵan múddeli kim? Qarjy maqsatty jumsaldy ma? degen saýaldardy alǵa tartyp, Qamystybas kóliniń tabıǵı keshenin búldirýge bolmaıtynyn taıǵa tańba basqandaı baıandaǵan. Osyǵan oraı el AMANAT fraktsııasy kelesi máselelerdi sheshýdi qajet dep esepteıdi. Birinshiden, bir deńgeıdegi shemany qaldyryp, eki deńgeıli SAT jobasy túbegeıli toqtatylsyn. Jergilikti halyq óńirde birneshe qoǵamdyq talqylaý men kezdesýler ótkizýdi, onyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etýdi surap otyr. Ekinshiden, Soltústik Aral teńiziniń 12 shaqyrymdyq Kókaral bógetiniń turaqtylyǵyn saqtaý jáne qamtamasyz etý kerek. Úshinshiden, Qamystybas kóli – aımaq jaýhary, ári óńirde ekologııalyq balans saqtaýda mańyzy zor. Sondyqtan onyń rejımin buzýdyń qajeti joq», - dedi depýtat.
Bıyl tamyz aıynyń basynda osy jyly Aral teńizine 1,38 mlrd tekshe metr sý kelgeni habarlandy.
