Jahandyq dertke aınalǵan depressııamen kúresýdiń joly qandaı
ASTANA. KAZINFORM – 24 naýryzda álemniń kóptegen eli Halyqaralyq depressııamen kúres kúnin atap ótedi. Bul data qoǵam nazaryn jan saýlyǵynyń ózekti máselesine aýdarý úshin bekitilgen. Rasymen depressııa jahandyq dertke aınaldy. Al, ol qazaqstandyqtarǵa qalaı áser etip jatyr?
Country Cassette málimetine súıensek, búginde álem halqynyń 3,9%-y depressııa dertine shaldyqqan. Kúızeliske beıim elderdiń kóshin ýkraınalyqtar bastap tur. Ondaǵy turǵyndardyń 6,3%-y depressııanyń shyrmaýyna shatylypty. Al ýaıymǵa asa berilmeıtin azamattar Solomon araldarynda turady eken. Olardyń 2,9%-y ǵana psıhıkalyq minez-qulyqtyń ózgerýinen zardap shegip otyr. 180 eldiń arasynda Qazaqstan 93-orynda. Byltyrǵy derekterge súıensek, elde 732 699 adam depressııaǵa ushyraǵan. Bul – el turǵyndarynyń 4,4%-yna teń.
Otbasylyq psıholog Serikgúl Salı depressııanyń birden paıda bolmaıtynyn aıtady. Onyń sózinshe, bul – uzaq ýaqyt boıy júzege asatyn protsess.
– Adamdarda ómirde meniń ornym qandaı, aınalama qandaı paıda tıgizip jatyrmyn degen suraq bolady. 95% adam ómirdegi óz ornyn bilip týady. Olardyń 5%-y úshin ómirdiń máni sulýlyq pen mahabbatta. Taǵy 5%-y adamdardyń nazaryn ózine aýdarýdy ómirdiń máni dep esepteıdi. Ózge 5% adamdar ómirdiń mánin «bılik» dep túsinedi. 24%-y aqsha men baılyqty, mansaptyq ósýdi ómirdiń mánine balaıdy. 21% adamdar ómirdiń mánin otbasylyq qundylyqtardan izdeıdi. Qalǵan 35% adam úshin ómirdiń máni – jumys istep, qyzmet etý. Osylardyń ishinen 5%-y qalady. Olar ómirdiń máni nede ekenin bilmeıdi, - deıdi ol.
Psıholog adamdar ómirdiń mánin joǵaltyp, ne úshin ómir súrip júrgenin túsinbegen kezde depressııaǵa shaldyǵady deıdi.
– Depressııa adamnyń ómirine qaýipti. Ómirdiń mánin tappaǵanda, ómir qunyn joǵaltady. Ómirdiń kuny joǵalǵan kezde adamdar «men ómirdiń mánin tappadym, sol sebepti bul ómirdi súrgim kelmeıdi» degen oıǵa keledi. Depressııadan der kezinde emdelmese, eń aýyr saldary sýıtsıdke ulasýy múmkin. Depressııaǵa túskende adam esirtkige táýeldi bolýy yqtımal. Odan bólek shızofrenııa syndy túrli psıhologııalyq aýytqýlarǵa ushyraıdy, - deıdi Serikgúl Salı.
Bul pikirdi psıhıatr-psıhoterapevt te rastap otyr. Nıkolaı Mýtıak depressııanyń jáı ǵana psıhologııalyq kóńilsizdik emes, bıohımııalyq protsesske áser etetin dert ekenin aıtady.
– Depressııa – jaı ǵana muń nemese kóńilsizdik emes, bul – aýrý. Ol búkil aǵzany qamtıdy, sonyń ishinde bıohımııalyq jáne metabolıkalyq protsesterge de áser etedi. Sondyqtan bul aýrýdy tek medıtsınalyq bilimi bar mamandar emdeý kerek. Psıhıatrlar men psıhoterapevter tek antıdepressanttarmen ǵana emes, ártúrli psıhotehnıkalarmen de emdeý júrgizedi, - deıdi dáriger.
Nıkolaı Sergeıuly keıde depressııa jasyryn paıda bolady deıdi. Adam óziniń depressııada júrgenin bilmeýi múmkin eken.
– Olar psıhosomatıkalyq maska túrinde kórinýi múmkin, ıaǵnı adamda densaýlyqqa qatysty ártúrli shaǵym paıda bolady: bas aýrýy, júrek aýrýy, asqazan-ishek joldarynyń buzylystary. Mundaı naýqastar aldymen terapevtke, keıin kardıologke, nevropatologke, endokrınologke júginedi. Sońynda, sáti tússe, psıhoterapevtke barady. Bizdiń qoǵamda mundaı jasyryn depressııaǵa shaldyqqandardyń sany óte kóp, - deıdi ol.
Maman oǵan qosa, depressııanyń negizgi saldaryna da toqtaldy.
– Klınıkalyq depressııanyń keıbir asqynǵan túrleri psıhotıkalyq buzylystarǵa ákeledi. Al olardyń saldary óte aýyr bolýy múmkin. Adam tek sýıtsıdtik oılardy oılap qana qoımaıdy. Ondaı naýqastar aıaq astynan jasalǵan, eshqandaı túsinikke baǵynbaıtyn sýıtsıdtik áreketterge barady. Keıde syrt kózge eshqandaı ýaıymsyz, kúlip júrgen adamdardyń sebepsiz óz-ózine qol jumsaýy osymen baılanysty, - deıdi Nıkolaı Mýtıak.
Buǵan deıin Qazaqstanda psıhologııalyq qyzmet týraly arnaıy zań ázirlenip jatqanyn jazǵan edik.