DDU klımat pen densaýlyqqa qatysty jańa komıssııa qurdy
ASTANA. KAZINFORM – Eýropa óńiri — jahandyq jylynýdan eń kóp zardap shegip jatqan aımaqtardyń biri. Álemdegi ystyqtan bolǵan árbir úshinshi ólim osy óńirge tıesili. Halyq densaýlyǵyna klımattyń ózgerýinen tónetin qaýiptiń kúsheıýine jaýap retinde Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (DDU) Eýropalyq óńirlik bıýrosy klımat pen densaýlyqqa qatysty Paneýropalyq komıssııanyń qurylǵanyn jarııalady, dep habarlaıdy AZERTADJ.
Klımattyq daǵdarysqa qarsy naqty qadam
Komıssııa klımat daǵdarysy adam ómirine tikeleı áser etip jatqan qazirgi jaǵdaıda densaýlyq saqtaý salasyna arnalǵan tıimdi sheshimderdi ázirleıdi. Jańa qurylymdy Islandııanyń burynǵy premer-mınıstri Katrın ıAkobsdoýttır basqarady. Ǵylymı keńesshi retinde London gıgıena jáne tropıkalyq medıtsına mektebiniń professory Endrıý Heıns qyzmet atqarady.
Komıssııa quramyna DDU-nyń Eýropa óńirinen 11 sarapshy enedi. Olar ǵylym, saıasat jáne halyqaralyq uıymdar ókilderi.
«Klımat daǵdarysy — bul densaýlyq daǵdarysy»
— Klımattyq daǵdarysty densaýlyq daǵdarysy dep ashyq moıyndaıtyn kez keldi. Ol qazirdiń ózinde adamdardy óltirip jatyr. Eger jedel áreket etpesek, jaǵdaı odan ári ýshyǵady, — dedi DDU Eýropalyq bıýrosynyń dırektory Hans Klıýge.
Ol densaýlyq saqtaý júıeleri aýyrtpalyqty bastan keshirip jatqanyna qaramastan, olar da sheshimniń bir bóligi bola alatynyn atap ótti. Sol sebepti osy Paneýropalyq komıssııa qurylyp otyr.
DDU-nyń málimdeýinshe, klımattyń ózgerýimen kúreste densaýlyq saqtaý sektorynyń áleýeti zor: mysaly, energııa únemdeıtin aýrýhanalar salý, aptap ystyq týraly erte eskertý júıelerin engizý, zııandy qaldyqtardy azaıtý syndy sharalar tıimdi nátıje bere alady.
Ólimge ákeletin qaýip
2030 jylǵa qaraı Eýropa halqynyń 80%-y qalalarda ómir súredi. Negizgi klımattyq ózgerister de dál osy ýrbanızatsııalanǵan aýmaqtarda bolady. Qalalardaǵy árbir onynshy adam sý basý qaýpi bar aımaqta turady. Boljamdar jaýyn-shashynnyń kúsheıýi, kóleminiń artýy jáne teńiz deńgeıiniń kóterilýi nátıjesinde sý tasqyny qaýpi toǵyz ese artatynyn kórsetip otyr.
— Klımattyq daǵdarys — tek ekologııalyq emes, sonymen qatar qoǵamdyq densaýlyqqa tónetin qaýip. 2022 jáne 2023 jyldary ǵana Eýropa óńiriniń 35 elinde 100 myńnan astam adam aptap ystyqtan kóz jumdy, — dedi Katrın ıAkobsdoýttır.
Onyń aıtýynsha, temperatýranyń kóterilýi, aýanyń lastanýy men ekojúıelerdiń ózgerýi densaýlyqqa qazirdiń ózinde áser etip jatyr.
Densaýlyq saqtaý júıesine júkteme
Klımat daǵdarysy ásirese balalar, qarttar, júkti áıelder men ımmýnıteti álsiregen adamdar úshin asa qaýipti. Ystyq pen sý tasqynyna baılanysty qaýip fızıkalyq ta, psıhıkalyq ta aýytqýlarǵa ákeledi. Densaýlyq saqtaý júıesi bul júktemege tótep bere almaı otyr.
Aıta ketý kerek, álemdik densaýlyq saqtaý sektorynyń ózi jahandyq parnıktik gazdar shyǵaryndylarynyń shamamen 5%-yn týdyrady. Bul — búkil álemdik kommertsııalyq avıatsııadan da kóp. Jyl saıyn aýanyń lastanýynan 7 mıllıon adam kóz jumady, sonyń jarty mıllıony — Eýropa óńirinde.
— Ǵylymı derekter anyq: klımattyń ózgerýi — densaýlyq úshin óte úlken jáne ósip kele jatqan qaýip. Biz shuǵyl túrde zııandy shyǵaryndylardy azaıtyp, beıimdelý sharalaryna ınvestıtsııa quıýymyz kerek, — dedi Professor Endrıý Heıns.
Komıssııanyń mindetteri
Paneýropalyq komıssııa densaýlyq saqtaý júıesin klımatqa tózimdi, energııa únemdeıtin etý joldaryn jáne halyqty klımattyq qaterlerden qorǵaý jónindegi usynystardy ázirleýi tıis.
— Qarjylyq shekteýler men ósip kele jatqan suranys jaǵdaıynda bul komıssııanyń qurylýy — óte mańyzdy qadam. Komıssııa densaýlyq saqtaý salasynda naqty, júzege asatyn sheshimderge nazar aýdarady. Ǵylymı derekterdi naqty áreketterge aınaldyrý — basty maqsat, — dep atap tti Hans Klıýge.
Aıta ketelik DDU AQSh-tyń uıym quramynan shyqqannan keıin shyǵyndardy qysqartýǵa nıetti.