Dárigerler keıde túni boıy tiginen tik turyp ota jasaıdy – anestezıologpen suhbat
Naýqasqa ota jasaǵan kezde, ony aman alyp qalý birneshe faktordan turady, sonyń biri – anestezııa. Búgin, 16 qazan – dúnıejúzilik anestezıologter kúni. Osy oraıda, Kazinform agenttiginiń tilshisi mańyzdy mamandyqpen jaqynyraq tanysý úshin «Ortalyq klınıkalyq aýrýhana» AQ anestezıologııa jáne reanımatsııa bólimshesiniń joǵary sanatty dárigeri Albına Israılovamen suhbat qurǵan edi.
- Aldymen, medıtsına salasyn tańdaýyńyzǵa ne túrtki boldy, osydan bastasaq...
- Dáriger mamandyǵy maǵan bala kezimnen unady. Anammen balalar emhanasyna barǵanda kezek kútip otyrǵanda dárigerlerdiń aq halatta júretini, emhananyń ıisi jaqyn tartty. Mamandyǵyma kelsem, S. Asfendııarov atyndaǵy ulttyq medıtsınalyq ýnıversıtetin támamdadym, mamandyqty tańdaý kezinde anestezıolog-reanımatologti tańdadym. Óıtkeni, bul mamandyq birneshe salany biriktiredi jáne sheshimdilikti, ıntýıtsııany, naqtylyqty, sezimtaldyqty qajet etedi.
№7 Almaty qalalyq klınıkalyq aýrýhanasy bazasynda anestezıologııa-reanımatologııa boıynsha ınternatýradan óttim. Kóptegen patsıentterdi tanyp, zertteı otyryp, osy bólimde jumys isteımin dep sheshtim. Tájirıbeli mamandar qoldap kómektesti. Dárigerler, anestezıologtermen jaqyn tanysa bastadym. Іs-shara, konferentsııalarǵa baryp júrdim. «Narkozıster» jáne «reanımatorlar» dárigerlerdiń quramyna kirdim. 2013 jyldyń naýryzynan beri Prezıdent Іs basqarmasy aýrýhanasynda jumys isteımin.
- Kópshilik jergilikti, máselen tis emdeýde qoldanylatyn jansyzdandyrý men jalpy anestezııany biledi, negizi qansha túri bar?
- Anestezııa – naýqastyń protsedýrany aýyrsynýyn jáne basqa da qolaısyzdyqtardy joıý úshin kez kelgen hırýrgııalyq aralasýdy jasamas buryn qoldanylatyn protsedýra. Anestezııanyń negizgi túrleri: jergilikti anestezııa, aımaqtyq anestezııa (ótkizgish, julyn, epıdýraldi) anestezııa – jalpy anestezııa (endotrahealdy anestezııa, kóktamyr ishine anestezııa) bul ádisterdi qoldanýdyń qatań kórsetkishteri bar. Sondyqtan, patsıent anestezııaǵa qarsy kórsetilimder úshin aldyn ala tekserýden ótýi kerek. Naýqasty ýaqytsha jansyzdandyrý ádisin anestezıolog operatsııa jasaıtyn hırýrgpen talqyla otyryp tańdaıdy jáne ota kezinde patsıent múmkindiginshe yńǵaıly bolý úshin jalpy sheshimge keledi.
- Al shuǵyl jaǵdaıda ota jasaǵanda anestezııaǵa qatysty sheshim qalaı qabyldanady? Kim qabyldaıdy?
- Bizde josparly otalar bar, bul degenimiz – patsıent operatsııaǵa aldyn ala daıyndalyp, synaqtardy tapsyryp, 1-2 kún buryn anestezıologpen keńesedi. Naýqastyń jaǵdaıyn, onyń ilespe aýrýlaryn, qabyldaıtyn dári-dármekterin saralaımyz. Al shuǵyl operatsııalar kezinde daıyndalýǵa ýaqyt joq, bári tez jasalady. Barlyq qajetti synaqtar alynyp, patsıent operatsııaǵa múmkindiginshe qysqa merzimde daıyndalady. Mundaıda anestezıolog patsıentke kómek kórsetýi úshin bar múmkindikti paıdalanady. Hırýrgke anestezııa qansha qajet bolsa, sonsha ýaqytqa sozylady, sondyqtan anestezıolog pen ota jasaýshy hırýrg tikeleı jumys isteıdi.
- Demek, anestezıolog operatsııa aıaqtalǵansha naýqastyń janynda bolady...
- Anestezıolog – otaǵa daıyndyq júrgizetin jáne naýqasty anestezııaǵa engizetin dáriger. Ota aldynda naýqaspen áńgimelesip, psıhologııalyq daıyndyq júrgizetinin aıttym. Operatsııaǵa qajetti daıyndyq týraly keńes beredi, anamnez jınap, qarsy kórsetkishterdi, allergııalyq reaktsııalardyń bolýy múmkindigin anyqtaıdy.
Naýqas operatsııa ústeline jatqannan keıin anestezıolog aýyrsynýdy basady (anestezııanyń túrine baılanysty). Munan soń operatsııa kezinde qan qysymyn, ımpýlsin, tynys alýyn muqııat baqylaıdy jáne ómirlik mańyzdy organdar men júıelerdiń qyzmeti buzylǵan jaǵdaıda kómek kórsetedi. Ota jasaǵan sátten bastap, anestezııadan shyǵýyna deıin baqylaıdy.
- Adam ómiri úshin jaýaptylyqty seziný aýyr emes pe?
- Iá, ota jasalatyn adam ómiriniń qaýipsizdigi kóbine anestezııaǵa baılanysty. Maman kez kelgen ýaqytta patsıenttiń jaǵdaıyn baǵalaı bilýi kerek, oǵan tıisti kómek kórsetýi úshin árdaıym daıyn bolýy qajet. Sondyqtan, operatsııa kezinde emotsıonaldy jáne fızıkalyq belsendilik joǵary bolady. Onyń ústine, otalardyń kóbi birneshe saǵatqa sozylady jáne osy ýaqyt ishinde dáriger zeıinin tek otaǵa shoǵyrlandyrýǵa mindetti. Óıtkeni, anestezıologtiń kez kelgen qateligi naýqastyń ólimine ákelýi múmkin. Bir aıta keterligi, durys árekettiń ózi árdaıym sáttilikke ákelmeıdi. Sol sebepti, anestezıolog-reanımatolog – kúrdeli, biraq suranysqa ıe ári paıdaly mamandyq. Meniń oıymsha, bizdiń sala mamandary úshin shydamdylyq pen jaýapkershilik mańyzdy.
- Jumys barysynda bolǵan este qalarlyq oqıǵamen bólisseńiz?
- Bir oqıǵa esimde, 2011-2012 jyldary jas jigit shuǵyl túrde reanımatsııaǵa tústi. Qatty uryp-soqqannan ishki múshelerine zaqym kelgen, birneshe jerinen pyshaqtalǵan. Sol túni hırýrgter men neırohırýrgter jáne anestezıologter birge onyń ómiri úshin kúrestik. Dárigerler túni boıy tiginen tik turyp ota jasady. Ol munan soń reanımatsııada 1 jarym aı jatty. Ájesi, ata-anasy qarady, ózi otbasyndaǵy jalǵyz bala eken. Mundaı jaǵdaıda siz adamdardyń rızashylyǵy men úmitin kóresiz. Sonymen, ol jazylyp, jarty jyldan keıin maǵan jumysqa keldi. Men ony tipti tanymaı qaldym, tolyq qalpyna kelgen, úılengen. Ol otbasymen qazir de habarlasyp turamyz. Ol dárigerlerdi umytpady, alǵysyn aıtyp turady. Jylda kásibı merekemde gúl jiberedi. Patsıentterdiń osylaı deni saý bolyp júrgenin kórý – keremet sezim.
- Merekeńiz qutty bolsyn! Áńgimeńizge raqmet!
