Dári-dármek baǵasy ósip, tapshylyq týyndaýy múmkin be

ASTANA. KAZINFORM — 2026 jylǵy 1 qańtarda elimizde jańa Salyq kodeksi kúshine enedi. Osy oraıda otandyq dári-dármek óndirýshiler men satýshylar, ıaǵnı bıznes qaýymdastyǵy farmatsevtıka salasyn salyqtyq ákimshilendirý máselelerine qatysty alańdaýshylyq tanytyp otyr. 

Joǵaryda atalǵan másele búgin elordada «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasynyń alańynda talqylandy.

Іs-shara barysynda birneshe másele qarastyryldy:

— ımporttalatyn dári-dármekti salyqtyq ákimshilendirý;

— farmatsevtıkalyq sýbstantsııa, sondaı-aq medıtsınalyq buıymdar men preparattardy óndirýge arnalǵan qural-jabdyq, materıal men jınaqtaýshy bólshekterdi ımporttaý men satýǵa 16% mólsherinde qosylǵan qun salyǵyn (QQS) engizý jaǵdaıynda otandyq farmatsevtıkalyq jáne medıtsınalyq ónerkásiptiń damýyna áseri;

— salyq salý engizilgen jaǵdaıda kommertsııalyq segmenttegi dári-dármek baǵasyn qaıta retteý merzimin keıinge shegerý qaýpi.

— Qazir densaýlyq saqtaý salasynda, dári-dármekti óndirýshiler úshin de, ımporttaýshylar úshin de kúrdeli jaǵdaı qalyptasyp otyr. Keler jyly 1 qańtardan bastap jańa Salyq kodeksi kúshine enedi. Jańa jyldan bastap belgili bir baǵyt boıynsha qosylǵan qun salyǵynyń jeńildetilgen mólsherlemesi qarastyrylǵan. Kelesi jylǵa 5% mólsherleme, 2027 jyldyń 1 qańtarynan bastap qosylǵan qun salyǵy mólsherlemesi 10%-ǵa deıin ósedi, al kádimgi sýbstantsııa men ımporttyq dári-dármekke 16% qosylǵan qun salyǵy mólsherlemesi qoldanylady. Sonymen birge dárilik zattarǵa tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi jáne mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý (TMKKK jáne MÁMS) júıesi sheńberinde jeńildikter bar. Osy baǵyttar boıynsha belgili bir kólemdegi dári-dármek shekaradan ótkende naqty qaısysy tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi boıynsha, qaısysy bólshek saýdaǵa túsetini túsiniksiz, — dedi «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasy basqarma tóraǵasynyń orynbasary, basqarma múshesi Tımýr Jarkenov.

Onyń aıtýynsha, jańa ákimshilendirý máselesi týyndap otyr, ıaǵnı, qansha kólemde dári-dármek ákelinse de joǵarylatylǵan mólsherleme tólenýi tıis bolady. Al keıin tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi boıynsha bólingen kezde QQS-tyń (qosylǵan qun salyǵy) qalaı qaıtarylatyny belgisiz.

— Qazir ókinishke qaraı, qosylǵan qun salyǵyn qaıtarýdyń naqty tetigi joq. Bul aıtýly problema. Kelesi másele «QQS boıynsha aldyn ala tólem» dep atalatyn júıe. Medıtsınalyq saladaǵy barlyq kásiporyn keler jyly qańtardan bastap jalpy krıterıılerge iligedi, ıaǵnı olar qaıtadan QQS esebine turady. Bul jerde atalǵan kásiporyndar QQS-ty aldyn ala tóleýge májbúr bolýy múmkin degen qaýip bar. Sonymen qatar farmatsevtıkalyq ónim óndirýge qajetti shıkizatqa, sýbstantsııaǵa da 16% QQS mólsherlemesi belgilengen. Munyń bári dári-dármek baǵasyn retteý máselesinde qosymsha problema týdyrady. Ózderińiz bilesizder, bul retteletin naryq. Osylaısha, dári-dármek baǵasyn ósirý múmkindigi bolmaǵandyqtan, Qazaqstanda óndiriletin ónimniń ózindik quny artady. Shekaradan ımporttalatyn dárilerge qatysty tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi dárilerine jeńildikti qoldaný tetigi naqtylanbaǵan. Munyń bári bir-birimen qabattasyp, otandyq óndiris pen ımporttyq dári-dármek boıynsha tapshylyq qaýpin týdyrady, — deıdi ol.

Sondaı-aq Atameken UKP ókili dári-dármek baǵasy sózsiz ósetinin aıtyp otyr.

— Memleket kepildik bergen tegin kólem bar, biraq ol jerde de belgili bir retteý júrgiziledi. Kóptegen protsestiń jetkiliksiz pysyqtalýyna baılanysty táýekelder bar. Eger bul másele rettelmese, otandyq óndiris boıynsha da baǵanyń ósetini túsinikti. Jalpy, qazir táýekel óte joǵary. Árıne, normatıvtik qujatty ońaı ózgertý múmkin emes, bul biraz jumys, ony jańa jylǵa deıin úlgerip isteýimiz kerek, biraq, olqylyqqa jol bermeý qajet, — dep tolyqtyrdy Tımýr Jarkenov.

Bıznes qaýymdastyqtyń dári-dármek óndirisine qatysty alańdaýshylyǵyna Densaýlyq saqtaý mınıstrligi medıtsınalyq jáne farmatsevtıkalyq baqylaý komıtetiniń tóraǵasy Baýyrjan Júsipov jaýap berdi.

— Búgin qoıylǵan suraqtarǵa kelsek, negizgi másele kóterme-bólshek segmentindegi baǵa qalyptastyrý júıesine baılanysty. Iá, rasymen de, bizge birneshe usynys tústi. Men birden mınıstrliktiń ustanymyn aıta ketkim keledi. Birinshi másele kezeń-kezeńimen retteý. Bul úderis Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigimen birlesip júrgizilip keledi. Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý aıasynda bizde jol kartasy bar, sonyń negizinde dári-dármekti kóterme jáne bólshek saýdada kezeń-kezeńimen retteýge kóship jatyrmyz. Bul úderis jalǵasyp jatyr. Qazir shekti baǵany belgilep otyrmyz, ıaǵnı sońǵy shyqqan buıryq boıynsha kóterme-bólshek segmentinde 4900 dári-dármek boıynsha shekti baǵa bekitildi. Jospar boıynsha 2026 jylǵy 1 qańtardan bastap barlyq preparatty retteý kózdelgen bolatyn. Ótken jyly da, bıyl da Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý aıasynda memlekettik organdarmen, sonyń ishinde «Atameken» kásipkerler palatasymen birlesken jumys toby quryldy, ol jerde baǵa qalyptastyrýdyń ádistemesi tolyq qaıta qaraldy, — deıdi mınıstrlik ókili.

Onyń aıtýynsha, qaıta qaraýdyń nátıjesinde bıyl 18 shildeden bastap jańa shekti baǵa bekitildi.

— Ádistemeni qaıta qaraý aıasynda kóterme jáne bólshek saýdaǵa arnalǵan dári-dármek qunyn ózektendirý úshin bızneske barlyq shekti baǵany tirkeýge tapsyrys berýdi suradyq, Biraq, ókinishke qaraı, tek shamamen 500 ataý boıynsha ǵana qaıta qaraýǵa ótinish tústi, qalǵandary boıynsha ótinish bolǵan joq. Jańartylǵan ádisteme negizinde bıyl baǵany anyqtaý úshin referenttik ádis qoldanyldy, ıaǵnı halyqaralyq aqparattyq júıe paıdalanyldy. Baǵany ekonomıkalyq turǵydan basqa elderdegi bólshek saýda qunymen salystyrdyq, sonyń negizinde jańa baǵa bekitildi, — deıdi ol.

Sonymen qatar medıtsınalyq jáne farmatsevtıkalyq baqylaý komıtetiniń tóraǵasy dári-dármek bıznesi ókilderiniń muń-muqtajyn eskere otyryp, retseptýralyq tizimdegi preparattar baǵasyn retteýdi 2027 jylǵy 1 qańtarǵa deıin uzartý múmkindigi týraly aıtty.

— Búgin aıtylǵan usynystardy eskere otyryp, bul máseleni talqylaýǵa daıynbyz. Qalaı bolǵanda da, baǵa retteý tizimindegi keıbir preparat ońtaılandyrýdy talap etýi múmkin. Sizdermen birlesip ortaq ustanym qalyptastyrýymyz qajet. Ártúrli usynystar boldy, mysaly, 3 nemese odan da kóp balamasy bar preparattardy retteýdi engizý usynyldy. Sol sııaqty bıznes tarapynan belgili bir qunnan aspaıtyn, mysaly 2 nemese 3 AEK (aılyq eseptik kórsetkish) shamasynda turatyn preparattardy da retteý usynysy tústi. Bul da ashyq másele. Jalpy alǵanda, máseleni sizdermen birge talqylap, ortaq sheshim shyǵarýǵa daıynbyz, — dep qorytyndylady Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń ókili.

Farmatsevtıka bıznesimen aınalysyp júrgen kásipkerlerdiń máselesi aınalyp kelip salyqqa tirelip turǵandyqtan máseleniń mán-jaıyn Qarjy mınıstrligi Memlekettik kirister komıtetiniń metodologııa departamentiniń dırektory Oraz Ábdirahmanovtan surap kórgen edik.

— Rasynda da búginde medıtsınalyq uıymdardan ákimshilendirý máselesine qatysty ótinishter túsip jatyr. Shynynda da olardy salyqtyq mindetten bosatý, tómendetilgen mólsherleme qarastyrylǵan. Qazir bizdiń tarapymyzdan 300-shi forma boıynsha qosylǵan qun salyǵyna qatysty salyq eseptiliginiń nysanyn ázirleý jumysy júrgizilip jatyr. Ol jerde qosylǵan qun salyǵy mólsherlemesine baılanysty jeke jol qarastyrylyp otyr, sol kezde qandaı da bir túsinik qalyptasady dep oılaımyn. Búgin kóterilip jatqan problema boıynsha búkil tizbekti qarastyramyz, — dep ýáde berdi Kirister komıtetiniń ókili.

Mamannyń paıymdaýynsha, 2026 jylǵy 1 qańtardan bastap engiziletin normalardy eskere otyryp, onyń qalaı jumys isteıtinin, bıznes qaýymdastyq úshin qandaı másele týyndaýy múmkin ekendigin aldyn ala taldap alý qajet.

— Máseleni keshendi túrde qaraý kerek, sondyqtan biz dıalogqa daıynbyz. Mysaly, ımporttyq dári-dármektiń tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi júıesi aıasynda ekenin qalaı dáleldeý kerek? Eger elge 16% mólsherlememen ákelinse, biraq, is júzinde bul sýbstantsııa, ıaǵnı shıkizat tegin medıtsınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi aıasynda kommertsııalyq segment aıasynda emes paıdalanylsa ony qalaı bólip, dáleldeýge bolady? Odan qaldy qosylǵan qun salyǵyn qaıtarý múmkin bola ma degen sekildi suraqtar týyndaıdy. Bul máseleler jaqyn arada sheshimin tabady dep oılaımyn, — deıdi ol.

Eske sala ketsek, bıyl jazda elimizde dári-dármekpen qamtamasyz etýde júıeli zań buzý anyqtaldy. 

Sondaı-aq Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigi dári-dármekti saraptaý ulttyq ortalyǵynyń qyzmetine tekseristi bastaǵanyn habarlaǵan edi. 

Al jaqynda ǵana Densaýlyq saqtaý mınıstrligi dári-dármek baǵasy tómendeıtinin jarııa etti.