Danııa Grenlandııa qaýipsizdigi boıynsha Tramppen kelissóz jasaýǵa daıyn
ASTANA.KAZINFORM — Danııa basshylary Donald Tramptyń komandasyna Kopengagenniń qaýipsizdigin arttyrý úshin AQSh-tyń avtonomııalyq aralda áskerı ornalasýyna ruqsat berýge daıyn ekendigi týraly jeke habarlama joldady, dep habarlaıdy New York Post.
Danııa úkimeti AQSh-pen qaqtyǵyspaýǵa tyrysyp, Donald Trampty Grenlandııa amerıkalyq anneksııalaýdyń qajetinsiz-aq qaýipsiz bolatynyna sendirgisi keledi.
2009 jyly aral táýelsizdik alý quqyǵyna ıe boldy, eger turǵyndar daýys berse, Grenlandııanyń premer-mınıstri Mýte Egede de bul sheshimdi qoldaıdy.
Juma kúni Danııada ótken baspasóz máslıhatynda Mýte Egede Donald Tramppen Grenlandııanyń bolashaǵyn talqylaýǵa daıyn ekenin aıtty, biraq ol óz halqynyń amerıkalyq bolýǵa nıetti emes ekenin eskertti.
AQSh-tyń Grenlandııaǵa qyzyǵýshylyǵynyń sebebi
Qazirgi ýaqytta Grenlandııa JІÓ-niń jartysyna jýyǵy Danııa úkimetiniń aral bıýdjetine 600 mıllıon eýrodan (613 mıllıon AQSh dollary) astam jyl saıynǵy jarnalary esebinen qamtamasyz etiledi. Jergilikti turǵyndar Danııa bankterindegi zeınetaqy jınaqtaryna alańdap, aral táýelsizdikke áli daıyn emes dep sanaıdy.
Aral paıdaly qazbalarǵa baı. Grenlandııa ýnıversıtetiniń professory, ekonomıka jáne tabıǵı resýrstarǵa mamandanǵan Haver Arnaýt jerdiń qatyp qalǵan betiniń astynda tek munaı, gaz, mys, temir jáne altyn ǵana emes, sonymen qatar álemdegi neodım sııaqty sırek kezdesetin materıaldar men mıneraldar jatqanyn atap ótti. Haver Arnaýt bul sırek jer kenishiniń ózi Danııanyń jyldyq kómek tabysynyń 25%-yn qura alady dep esepteıdi.
Grenlandııanyń mańyzdylyǵy arktıkalyq saýda joldary boıyndaǵy muz erip, Amerıka Qurama Shtattary men Reseı arasynda ómirlik mańyzdy mıneraldar men tabıǵı resýrstarǵa baı jańa Arktıkalyq jerler úshin kúreske ákeldi.
AQSh aralda áskerı baza ustaıdy jáne 1951 jyldan beri amerıkalyq ásker sanyn kóbeıtýge múmkindik beretin qorǵanys kelisimi bar. El geosaıası qarsylastardan qorǵaý úshin araldyń soltústiginde zymyrandardy anyqtaý júıesin de ornalastyrdy.
Buǵan deıin AQSh-tyń jańa saılanǵan prezıdenti Donald Tramptyń Ókilder palatasyndaǵy Respýblıkalyq partııadaǵy odaqtastary Grenlandııany satyp alýǵa ruqsat beretin zań jobasyn usynǵan bolatyn.