COVID-19: Eýropa elderi shekteý sharalaryn kúsheıtti
Eýropanyń keı elderi Rojdestvo men jańa jyl qarsańynda karantınniń shekteý sharalaryn qatańdata bastady. Buǵan aımaqtaǵy epıdemıologııalyq ahýal sebep. Grekııa karantındi qańtardyń 7-sine deıin uzartyp otyr. Oǵan deıin aımaqta engizilgen komendanttyq saǵat óz kúshinde bolady. Mektepter men qoǵamdyq tamaqtaný oryndary ázirge ashylmaıdy. Al Frantsııada Rojdestvo qarsańynda komendanttyq saǵat alynyp tastalǵanmen, óńirdegi bar meıramhana men taý shańǵy kýrorttyq jerleri qańtardyń 20-syna deıin jumysyn jandandyra almaıdy.
Nıderland úkimeti 15-jeltoqsannan 19 qańtarǵa deıin qatań lokdaýn engizý týraly sheshim qabyldady. Bul týraly Reuters agenttigi habarlady. Elde 15-jeltoqsannan bastap qoǵamdyq oryndar, atap aıtqanda saıabaqtar, sportzaldar, murajaılar, haıýanattar baǵy, kınoteatrlar, shashtarazdar men sulýlyq salondary jabylady. Tek sýpermarketter, bankter men dárihanalar jumys isteıdi. Sondaı-aq turǵyndarǵa úıde bolýǵa keńes beriledi, kóshede de, úıde de eki adamnan kóp jınalýǵa tyıym salynady. Tek Rojdestvo kezinde úsh adamnyń jınalýyna ruqsat etiledi.
Londonda shekteýlerdiń eń joǵarǵy úshinshi deńgeıi engiziledi. Bılik mundaı qadamǵa Londonda indet órshigendikten barǵaly otyr. Onyń ústine koronavırýstyń óte jyldam taraıtyn jańa shtammy paıda bolyp, ábigerge salýda. Sársenbiden bastap Anglııanyń 61% jýyq turǵyny, ıaǵnı 34 mıllıon halyqtyń qatań shekteýlerdiń talaptaryna baǵynýlary kerek bolady. Pabtar, meıramhanalar, teatrlar, kınoteatrlar jáne basqa da kóńil-kóterý oryndary jabylady. Úıge jetkizip berý qyzmeti, oqý oryndary, dúkender, sulýlyq salondary jáne shashtarazdar jumys isteı bermek. Turǵyndarǵa qaladan shyqpaýǵa jáne qoǵamdyq kólik paıdalanbaýǵa keńes beriledi. Kóshede alty adamnan artyq jınalýǵa tyıym salynady. Densaýlyq saqtaý mınıstriniń aıtýynsha, Ulybrıtanııada óte tez taraıtyn koronavırýstyń jańa túri paıda bolyp, ınfektsııa órshı túsken.
Túrik úkimeti koronavırýstyń taralýyn toqtatý maqsatynda jańa jylǵa 4 kúndik komendanttyq saǵat engizdi. Bul týraly osy eldiń prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵan mınıstrler kabıneti otyrysynan keıin málimdedi. Jańa ereje jeltoqsannyń 31 kúni saǵat 21:00-den kúshine enip, qańtardyń 4-i kúni tańǵy 05:00-de aıaqtalady. Eki apta buryn, Túrkııa dúısenbiden jumaǵa deıin komendanttyq saǵat, demalys kúnderine tolyq lokdaýn jarııalaǵan edi. Sondaı-aq tamaqtaný oryndarynyń jumysyn kýrerlik jáne ózińmen alyp ketý qyzmeti arqyly bastaǵan. Saýda ortalyqtaryna tek koronavırýs ınfektsııasyn taralýyna tosqaýyl qoıýǵa arnalǵan arnaıy kod arqyly kirý múmkin. Sońǵy táýlikte Túrkııada koronavırýsty 29 myńnan astam adam juqtyrǵan eken. 229 adam qaıtys bolypty.
Sankt-Peterbýrgte jaǵdaı qıyndaı túsken.Sońǵy aptada shahardyń emdeý ortalyqtaryna koronavırýs dıagnozymen 5 jarym myńnan astam adam túsken. Saldarynan qala aýrýhanalaryna salmaq túsip, emdeý ortalyqtary qıyndyqqa tap boldy. Sondyqtan bılik vırýs juqtyrý birshama báseńdegenmen bosańsýǵa bolmaıdy dep otyr. Jalpy Sankt-Peterbýrgte indet taraǵaly vırýsty 180 myńǵa jýyq adam juqtyrypty. 6 myńnan asa naýqas kóz jumǵan. Jergilikti bılik jańa jyl aldynda keselmen kúresý úshin shekteýlerdi qatańdatty.
Álemniń birqatar eli koronavırýsqa qarsy dárini óz aýmaǵynda qoldanýǵa ruqsat berip, halyqqa ekpe salýdy bastady. Amerıkada halyqty jappaı vaktsınalaý naýqany bastaldy. Pfizer men BioNTech kompanııalarynyń preparaty eldiń túkpir-túkpirine jetkizilip, azamattar egile bastady. Dertke dármen bolatyn dárini eń birinshi bolyp Nıý-Iorktegi jansaqtaý bóliminde qyzmet etetin medbıke qabyldady. Aldaǵy kúnderi AQSh-tyń joǵary laýazymdy tulǵalary da COVID-19 vaktsınatsııasyn qabyldaıdy. Bloomberg agenttiginiń málimetinshe, sheneýnikterge atalǵan preparat aldaǵy 10 kún ishinde kezek-kezek egiledi. Máselen, búginge deıin vaktsınanyń alǵashqy dozasyn AQSh-tyń qorǵanys mınıstri mindetin atqaryp júrgen Krıs Mıller qabyldaǵan. Kanadada da qazir jappaı vaktsınatsııa júrip jatyr. Pfizer men BioNTech-tiń preparaty birinshi kezekte medıtsına qyzmetkerleri men qarttarǵa egilýde. Óıtkeni qaýipti ınfektsııadan qaıtys bolǵan 13 myńnan astam adamnyń 60%-i egde jastaǵylar eken. Ázirge elge 30 myń doza ǵana jetip, olar búkil el boıynsha ornalasqan 14 vaktsınatsııa ortalyǵyna úlestirilgen. Aldaǵy eki aptada taǵy 200 myń vaktsına dozasy kelýi kerek. Jalpy Kanada AQSh pen Brıtanııadan keıin Pfizer men BioNTech preparatyn qoldanýǵa ruqsat bergen álemdegi úshinshi el. Sıngapýrda Pfizer men BioNTech kompanııalary birlesip ázirlegen COVID-19-ǵa qarsy vaktsınany qoldanýǵa ruqsat etildi. Biraq sheshim ýaqytsha ǵana qabyldanǵan. Jergilikti bılik «vaktsına tolyq tirkeýden ótýi úshin preparattyń uzaq merzimdi tıimdiligi dáleldenýi tıis», dep otyr. Vaktsınanyń alǵashqy partııasy Sıngapýrge jeltoqsannyń sońynda jetkiziledi. Bul elde búginde vırýs juqtyrǵandar sany 58 myńnan asqan.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy koronavırýstyń jańa mýtatsııasy týraly habarlady. Mýtatsııa nátıjesinde paıda bolyp, Ulybrıtanııada taraǵan koronavırýstyń SARS-CoV-2 jańa shtamy burynǵyǵa qaraǵanda tez taralady, biraq aýrýdyń qaýiptilik deńgeıin ózgertpeıdi. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń COVID-19-ǵa qarsy jahandyq kúres jónindegi arnaıy ókili Devıd Nabarro osylaı dedi, dep habarlady Sky News. «Ol óte juqpaly, biraq asa qaýipti emes», - dedi. Nabarro jańa shtamǵa baılanysty epıdemııamen kúresýdiń tásilderine ózgerister engizilmeıtinin atap ótti. Eske salsaq, buǵan deıin Ulybrıtanııada koronavırýstyń tez taralatyn túri shyqqany týraly habarlanǵan edi.
Qytaıdyń 6 aýdanynda koronavırýs órship tur. Bir kúnde 25 adamnan anyqtaldy. Mamandar indet birneshe jolmen taralyp otyrǵanyn aıtady. Máselen, ımportty taýarlar vırýs tasymaldaýshyǵa aınalǵan. Taǵy bir sebep – tumaýmen aýyrý kezeńi bastaldy. Máselen, Shyńjań-Uıǵyr avtonomdy aýdanyna qarasty Týrfanda jaǵdaı ýshyǵa túsken. Bılik qaladaǵy vırýstyń taralý sıpaty burynǵy jaǵdaıǵa esh uqsamaıtynyn aıtyp otyr. Vırýs shtampy Úrimji men Qashǵardaǵy burynǵy túrlerine uqsamaıdy. Qazir Qytaıda 6 vaktsına klınıkalyq synaqtyń úshinshi kezeńinen ótkizilip jatyr. Jergilikti «Sinopharm» kompanııasynyń ekpesin Bahreın, Birikken Arab Ámirlikteri resmı maquldaǵan. Ony Indonezııa, Túrkııa, Brazılııa men Meksıka da alatyn boldy. Jyl aıaǵyna deıin 600 mln dozaǵa deıin óndirilmek. Bul – Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń bastamasy.
Esimegen elde kóp, degen bar edi ǵoı. AQSh Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń Ulttyq veterınarııalyq zerthanasy jabaıy tabıǵatta tirshilik etetin janýardyń koronavırýs ınfektsııasyn juqtyrǵanyn rastapty. Vırýs ıÝta shtatyndaǵy kúzen fermasy mańynda júrgizilgen epıdemıologııalyq zertteý aıasynda kúzennen anyqtalǵan. «Bizdiń bilýimizshe, bul – jabaıy janýardan anyqtalǵan SARS-CoV-2-dyń alǵashqy jaǵdaıy», - delingen habarlamada. Bul oqıǵa týraly aqparat Dúnıejúzilik janýarlardyń densaýlyǵyn qorǵaý uıymyna jiberilgen.
