Tsıfrlyq transformatsııa: Tehnologııalardy engizý arqyly áleýmettik sala qalaı ózgeredi
QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi keltirgen málimet boıynsha, 2020 jyly kórsetilgen 12,4 mıllıon qyzmettiń 7,8 mıllıony elektrondy, 260 myńy proaktıvti túrde kórsetilgen. Al 2021 jyldyń basynan beri kórsetilgen 9,7 mıllıon memlekettik qyzmettiń 6,7 mıllıony elektrondy, onyń ishinde proaktıvti - 238,6 myń.
Elektrondy memlekettik qyzmetterdi alýshylardyń sany kún sanap artyp kele jatyr. Qazaqstandyqtar jolǵa jáne Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtarynda kezekke ýaqyt ketirmeı, onlaın qyzmet alǵandy jón kóredi. Sondaı-aq qashyqtan alýǵa bolatyn memlekettik qyzmetterdiń qatary ósip kele jatqany baıqalady.
TsIFRLANDYRÝ KÓMEGІ
Halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi aǵymdaǵy elektrondyq protsesterdi jetildirý jáne qyzmet kórsetýdiń qaǵaz túrin elektrondy jáne proaktıvti formatqa kóshirý jumystary turaqty júrip jatqanyn aıtady. 2021 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda halyqqa proaktıvti qyzmetterdi kórsetýdi jan-jaqty qamtý úshin birqatar is-shara qolǵa alyndy. Atap aıtqanda, bıylǵy qańtardan bastap elimizde memlekettik qyzmetterdi ótinishsiz kórsetý boıynsha pılottyq joba iske qosyldy.
Endi múmkindigi shekteýli jandardy protezdik-ortopedııalyq kómekpen, tehnıkalyq – kómekshi (kompensatorlyq) quraldarmen, І toptaǵy múgedekterge jeke kómekshi qyzmeti, sondaı-aq estý qabileti nashar adamdarǵa ym-ıshara tili mamany qyzmetimen qamtamasyz etýge qajet qujattardy onlaın rásimdeýge bolady.
Budan bólek, elimizde proaktıvti formatta birneshe memlekettik qyzmet kórsetýdiń bıznes-protsesteri qaıta qaralyp, iske qosyldy. Sonymen qatar qyzmet alýshyǵa SMS-habarlama jiberý ýaqyty qysqartyldy. Bul óz kezeginde balanyń týylýyna jáne kútimi boıynsha beriletin járdemaqylardy, bala bir jasqa tolǵanǵa deıin onyń kútimine baılanysty kiristen aıyrylǵanda taǵaıyndalatyn áleýmettik tólemderdi nemese asyraýshysynan aıyrylǵan jaǵdaıda tólenetin tólemder men basqa da járdemaqylardy taǵaıyndaý protsesterin jedeldetti.
Aldaǵy ýaqytta Halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi «Altyn alqa», «Kúmis alqa» alqalarymen marapattalǵan nemese buryn «Batyr ana» ataǵyn alǵan, І jáne ІІ dárejeli «Ana dańqy» ordenderimen marapattalǵan kópbalaly analarǵa memlekettik járdemaqy taǵaıyndaý qyzmetterin de ońtaılandyrýdy josparlap otyr.
Qazaqstanda taǵy bir pılottyq joba – «elektrondyq úkimet» veb-portaly arqyly arnaýly áleýmettik qyzmetterdi kórsetý júzege asyrylyp jatyr. 2021 jyldyń shilde aıynan bastap jańa tehnologııalardyń kómegimen «Úıde kútim kórsetý jaǵdaıynda arnaýly áleýmettik qyzmet kórsetýge qujattar rásimdeý» jáne «Medıtsınalyq-áleýmettik mekemelerde (uıymdarda) arnaýly áleýmettik qyzmet kórsetýge qujattar rásimdeý» memlekettik qyzmetterin alýǵa bolady.
«Múmkindigi shekteýli jandar múgedek ekenin rastap, járdemaqy alý úshin barlyq tıisti organdardy sharlap shyǵatyn edi. Yńǵaısyz format tolyǵymen qaıta qaraldy. Mysaly, men emhanaǵa bir ret baramyn. Medıtsına qyzmetkeri barlyq dıagnozdy, qujatty bazaǵa engizedi. Ári qaraı barlyq protsess onlaın jalǵasady. Eshqaıda barýdyń qajeti joq. SMS-habarlama telefonǵa keledi», - deıdi III toptaǵy múgedek Damır Aıýpov.
Sondaı-aq 2021 jyldyń aqpan aıynan bastap qazaqstandyqtar kópbalaly otbasyna járdemaqy taǵaıyndaý qyzmetin, al sáýir aıynan bastap memlekettik ataýly áleýmettik kómek kórsetý boıynsha qyzmetterdi veb-portal arqyly ala alady.
Budan bólek, memlekettik qyzmetterdi alý rásimderin ońtaılandyrý jáne jeńildetý maqsatynda bıylǵy shildeden bastap járdemaqy taǵaıyndaýǵa ótinishterdi pılottyq rejımde eksterrıtorıaldyq qabyldaý tásili engizildi.
Birinshi kezeńde bala týýǵa jáne onyń kútimine járdemaqy taǵaıyndaý, júktilikke jáne bosanýǵa baılanysty kirisinen aıyrylýy jaǵdaıynda tólenetin áleýmettik tólemder, jańa týǵan balany (balalardy) asyrap alý, bala bir jasqa tolǵanǵa deıin onyń kútimine baılanysty kirisinen aıyrylý jaǵdaıyna áleýmettik tólem taǵaıyndaý sekildi qyzmetter iske qosyldy.
Osylaısha, qazaqstandyqtar zeınetaqy men járdemaqy taǵaıyndaý úshin kez kelgen jerde, kez kelgen halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵyna júgine alady.
Vedomstvo el turǵyndary onlaın qyzmetterdi belsendi paıdalanatynyn atap ótti. Sarapshylar jyl basynan beri halyq arasynda eń kóp suranysqa ıe memlekettik qyzmetterdiń reıtıngin jasady.
Máselen, Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryna qarajattyń túsýi men qozǵalysy týraly málimet alýǵa 3 mıllıon 454 myń salymshy júgingen. Ataýly áleýmettik kómek alýshylarǵa tıesiligin rastaıtyn aqparat alý úshin 2 mıllıon 017 myń adam ótinish bildirgen. 638,6 myń azamat jumys izdep tirkelgen. Bala týýǵa jáne onyń kútimine baılanysty járdemaqy taǵaıyndaý boıynsha qyzmetti 526,4 myń áıel alǵan. Memlekettik ataýly áleýmettik kómekti taǵaıyndaýǵa 439,2 myń azamat júgingen.
TsIFRLYQ TEHNOLOGIıALAR BOLAShAǴYNA QADAM
Buǵan deıin halyqqa Joldaýynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstanda zeınetaqy men járdemaqylaryn rásimdeý protsesterin «tar jol, taıǵaq keshý» dep ataǵan bolatyn.
«Biz adamdardyń zeınetaqy men járdemaqy taǵaıyndaý kezinde qandaı qıyndyqtarǵa tap bolatynyn kórip otyrmyz. Bul protsesterdi tolyq tsıfrlandyrý qajet. Adamdar emes, derekter «júgirýi» shart. Vedomstvoaralyq jáne azamattarmen qarym-qatynasta qaǵazbastylyqtan arylýǵa umtylý kerek», - dedi Memleket basshysy.
Sarapshylar Qazaqstanda tsıfrlyq tehnologııalardy engizý qarqyny álemdik ortasha deńgeıden edáýir artta qalǵanyn aıtady. Degenmen Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý men Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrlikteri memlekettik qyzmetterdi ońtaılandyrý, olardy elektrondy formatqa kóshirý boıynsha jumystardy belsendi júrgizip jatyr.
TsDIAÓM málimetinshe, búginde memlekettik qyzmetterdiń 90 protsenti nemese 690-ynyń 624-i elektrondy formatta kórsetiledi. Vedomstvo memlekettik qyzmetterdi tek eGov portaly men Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtarynda ǵana emes, sondaı-aq basqa da platformalar arqyly alý múmkindigin qarastyryp jatyr.
«Qazaqstandyqtar smartfondardy belsene paıdalana bastaǵanyn eskere, vedomstvo memlekettik qyzmetterdi alý protsesin jeńildetý, qajetsiz kedergiler men qaǵazbastylyqtardy joıý maqsatynda jańa qyzmetterdi engizip, sondaı-aq halyq arasynda kóp qoldanystaǵy mobıldi platformalarǵa memlekettik qyzmetterdi shyǵaryp jatyr», - dedi mınıstrlik basshysy Baǵdat Mýsın Parlament Májilisinde ótken Úkimet saǵatynda.
Sondaı-aq ol «HQKO» mobıldi qosymshasynyń iske qosylǵanyn habarlady. Búginde halyqqa pılottyq rejımde kórsetiletin memlekettik qyzmetterdiń tizimi bekitilgen.
«Bul sharalar memlekettik qyzmetti tek elektrondy úkimet portaly arqyly ǵana alyp, ýaqyt talabyna saı emes «tar jaǵdaıdan» arylýǵa múmkindik beredi. Birinshi kezeńde tórt aımaq – Aqmola, Qostanaı, Qyzylorda jáne Pavlodar oblystarynda 24 operator mobıldi qosymshada beıneqońyraý arqyly memlekettik qyzmet kórsetedi. Bul halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtary jumysynyń jańa formaty», - dedi mınıstr.
Vedomstvo basshysynyń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta qosymshanyń tutynýshy profıli, kezekti brondaý, QR arqyly talon alý, beıneqońyraý arqyly memlekettik qyzmet alý syndy negizgi fýnktsııalary daıyn. Sondaı-aq qosymshada halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtary bólimsheleriniń jumys kestesi, jumys júktemesi, mekenjaıy týraly málimetter bar. Sonymen qatar keńesshi-gıdten jıi qoıylatyn suraqtarǵa jaýap alý múmkindigi de qarastyrylǵan. Ýaqyt óte kele qyzmet túri arta túsedi dep sendirdi mınıstr.
Qazaqstandyqtar mobıldi qosymshanyń kómegimen kassada kezek kútpeı QR tólemder jasaı alady. Sonymen qatar tirkelgen turǵylyqty mekenjaıy ózgergen jaǵdaıda SMS-habarlama keledi. Osylaısha, úı ıesi telefonyna ózi tirkegen adamnyń derekteri kórsetilgen habarlama alsa, tıisti habarlamany esepten shyǵarylǵan azamat ta alady.
«Tsıfrlandyrý azamattarǵa sybaılas jemqorlyq deńgeıin tómendetýge, tsıfrlyq platformalar arqyly halyqtyń barlyq sanatyna memlekettik qyzmetterdiń ashyq jáne qoljetimdi bolýyna kepildik beredi. Qazirgi kezeńde azamattar qajet qyzmetterdiń basym bóligin elektrondy formatta jáne «bir tereze» qaǵıdaty boıynsha alady. Jalpy keń aýqymda elektrondy úkimet pen IT-ındýstrııany damytý azamattardyń ekonomıkalyq jáne saıası protsesterge qatysýyna keń múmkindik ashady», - dedi QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstan strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń qyzmetkeri Aıdana Akesına.
Sondaı-aq servıs bógde adamdardy ruqsatsyz tirkeýge jol bermeıdi jáne azamattardy tirkeýden shyǵarylǵany týraly eskertýge múmkindik beredi.
Budan bólek, vedomstvo mýltıplatformaly tsıfrlandyrý modeline kóshýdi josparlap otyr.
«Jańa model ártúrli memlekettik organdardyń 400 aqparattyq júıesiniń bólinýi jáne ıntegratsııalanýy máselesin sheshedi, bul óz kezeginde ashyqtyqqa jáne memlekettik qyzmet salasyn azamattardyń qajettilikterine nazar aýdarýyna ákeledi», - dep túıindedi Baǵdat Mýsın.
Materıalda aıtylǵan pikirler avtorlarǵa tıesili jáne Qazaqstan Respýblıkasy Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi men ıÝNISEF-tiń Qazaqstandaǵy ókildiginiń resmı kózqarasyn bildirmeıdi.