BUU: Soltústik Koreıada sheteldik serıal kórgender ólim jazasyna kesiledi

ASTANA. KAZINFORM — Soltústik Koreıadaǵy adam quqyqtary jaǵdaıy sońǵy on jylda tym nasharlaǵany belgili bolyp otyr. Bul týraly BUU baıandamasynda aıtyldy.

BUU Adam quqyqtary jónindegi basqarmasy juma kúni jarııalaǵan jańa baıandamasynda Soltústik Koreıadaǵy (KHDR) adam quqyqtarynyń jaǵdaıy sońǵy onjyldyqta jaqsarmaǵanyn, kerisinshe, kóptegen baǵyttarda nasharlap ketkenin atap ótken. BUU málimetinshe, azap shekken halyqtyń jaǵdaıy kúrdelene túsken.

Oqshaýlaý men azamattardy baqylaý

Koreı Halyq Demokratııalyq Respýblıkasynyń bıligi azamattardy tolyq baqylaýda ustaý úshin jańa zańdar qabyldap, qatań saıasat júrgizip otyr.

— Álemde birde-bir halyqqa mundaı shekteýler qoıylǵan emes, — delingen baıandamada.

Baıandamada buryn elden qashyp ketken adamnyń sózi keltirilgen:

— Bul — tipti narazylyq pen shaǵymnyń bolmashy belgilerin joıýǵa baǵyttalǵan baqylaý túri boldy.

2025 jyly Soltústik Koreıa tarıhta eń jabyq elge aınaldy. Baıandama KHDR-diń ózin-ózi oqshaýlaýy, adam quqyǵynyń qyspaqqa alynýy sondaı-aq Koreı túbegindegi beıbitshilik pen qaýipsizdikke tóngen qaýip arasynda tyǵyz baılanys baryn kórsetedi.

BUU-nyń Adam quqyqtary jónindegi joǵarǵy komıssary Folker Tıýrk bul baıandamany «KHDR-degi joǵalǵan onjyldyq» dep atady:

— Ashyǵyn aıtý qıyn, biraq eger el qazirgi baǵytyn jalǵastyra berse, onda halyqty ári qaraı da azap, repressııa jáne úreı kútip tur, — dedi ol.

Saıası tutqyndar lagerleri men úgit-nasıhat

• KHDR aýmaǵynda saıası tutqyndarǵa arnalǵan lagerler áli de jumys istep tur.

• Júzdegen myń iz-tússiz joǵalǵandar, onyń ishinde Ońtústik Koreıa, Japonııa jáne basqa elderden urlanǵan shetel azamattarynyń taǵdyry belgisiz kúıinde qalyp otyr.

• Memlekettik úgit-nasıhat esh toqtaǵan joq, halyq úzdiksiz ıdeologııalyq qysymǵa ushyraıdy.

• Elde jetkilikti tamaqtaný máselesi sheshilmeı tur, al keıbir memlekettik sharalar asharshylyqty odan ári ýshyqtyryp otyr.

Ólim jazasy men májbúrli eńbek

• Soltústik Koreıada ólim jazasy keńinen qoldanylady, onyń ishinde syrtqy aqparat quraldarynyń materıaldaryn taratý sııaqty áreketter úshin de eń aýyr jaza kózdelgen.

• Baqylaý jáne tyńshylyq tehnologııalardyń damýymen burynǵydan da kúsheıe túsken.

• Baıandamada májbúrli eńbek týraly da aıtylady. Ásirese, taý-ken ónerkásibi men qurylys salasyna tartylǵan «soqqy brıgadalary» arqyly jumys isteıtinderdiń sany artqan. Bul brıgadalar kóbine kedeı otbasylardan shyqqan adamdardan quralady.

• Jetimder men qaraýsyz qalǵan balalardyń myńdaǵany kómir shahtalarynda jáne basqa da qaýipti nysandarda jumys isteýge májbúr bolǵan.

Jaǵymdy ózgerister

• Elden qashyp shyqqandardyń keıbiri qamaýdaǵy jaǵdaıdyń sál jaqsarǵanyn habarlaǵan. Mysaly, kúzetshiler tarapynan zorlyq-zombylyqtyń azaıǵany jáne zań oryndary qyzmetkerleriniń adam quqyǵyna baılanysty standarttarmen kóbirek tanysqany aıtylady.

• Ádil sot tóreligin qamtamasyz etý jáne qamaýdaǵy adamdardy azaptaýdan qorǵaý boıynsha birneshe jańa zańdar qabyldanǵan.

• KHDR keıbir halyqaralyq adam quqyqtary kelisimderine qosylyp, BUU organdaryna esep berýdi júzege asyrǵan. Biraq resmı mindettemeler men naqty jaǵdaı arasyndaǵy alshaqtyq óte úlken.

Usynystar

• KHDR azamattaryn óz eline qaıtarýǵa bolmaıdy — bul halyqaralyq quqyq normasy. Basqa memleketter bul prıntsıpti ustanýy tıis.

• Halyqqa qarsy sanktsııalardyń adam quqyqtaryna keri áserin azaıtý qajet.

• Baıandamada Soltústik Koreıa úkimetine mynadaı usynystar beriledi:

  • Saıası tutqyndar lagerlerin joıý

  • Ólim jazasyn toqtatý

  • Azaptaý men qatygez qarym-qatynasty joıý

  • Adam quqyqtary týraly aqparatty halyqqa taratý

— Bul qadamdar halyqqa erkindikke, teńdikke jáne quqyqtarǵa toly bolashaqtyń múmkin ekenin kórsetedi. Júzdegen suhbattardan ásirese jastar arasynda ózgeristerge degen ashyq jáne tereń umtylystyń bar ekenin kórýge bolady, — dedi Folker Tıýrk.

Eske sala keteıik, buǵan deıin Soltústik Koreıa Qytaı mańynda qupııa baza salǵanyn jazǵan edik.