BUU komıssııasy Izraıldiń Gazadaǵy áreketin genotsıd dep tanydy

ASTANA. KAZINFORM – Bul habar halyqaralyq rezonans týdyrdy, dep habarlaıdy Kazinform menshikti tilshisi.

Birikken Ulttar Uıymynyń táýelsiz komıssııasy Izraıldiń Gaza sektorynda palestınalyqtarǵa qarsy genotsıd jasady degen baıandamasyn usyndy.

BUU Adam quqyqtary jónindegi keńesi janynan qurylǵan tergeý komıssııasy seısenbi kúni Izraıldiń 1948 jylǵy konventsııada belgilengen bes genotsıd áreketiniń tórteýin: jappaı kisi óltirý, aýyr fızıkalyq jáne psıhıkalyq zaqym keltirý, adam tózgisiz ómir súrý jaǵdaılaryn jasaý jáne bosanýdyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan sharalardy jasaǵany týraly esep shyǵardy.

- Izraıl bıliginiń qylyǵy men áreketi úlgisinen shyǵatyn jalǵyz aqylǵa qonymdy qorytyndy – olardyń genotsıdtik nıetin moıyndaý, - dep málimdedi komıssııa basshysy Navı Pılleı. 

Komıssııanyń pikirinshe, Izraıldiń negizgi saıası kóshbasshylary – prezıdent Ishak Gertsog, premer-mınıstr Benıamın Netanıahý jáne burynǵy qorǵanys mınıstri Ioav Galant óz málimdemeleri men sheshimderi arqyly Palestına halqyn joıýǵa baǵyttalǵan nıetin tanytty. 

Onyń dáleli retinde azamattyq nysandardy bombalaý, sý men azyq-túlik jetkizilimderin jabý, aýrýhanalardy qıratý, adamdardy jappaı kóshirý jáne Gazadaǵy eń úlken emhanada reprodýktıvtik materıaldardy joıý atalǵan. 

- Premer-mınıstr Netanıahý Gazany «qarǵys atqan qala» dep atap, «barlyq jerde áreket etetinin» málimdegen kezde bul búkil halyqtyń kek alý nysanasy retinde qarastyrylǵanyn kórsetti, - dep qosty Pılleı. 

Izraıldiń reaktsııasy

Izraıl komıssııanyń qorytyndysyn úzildi-kesildi joqqa shyǵardy. Syrtqy ister mınıstrligi bul esepti «burmalanǵan jáne jalǵan» dep atap, sarapshylardy «HAMAS-tyń senimdi ókili» retinde áreket etti dep aıyptady. 

- Baıandamadaǵy jalǵan aqparatqa qaramastan, Izraılde genotsıd jasaýǵa árekettengen HAMAS-tyń ózi – ol otbasylardy óltirip, zorlap, tirideı órtep jiberdi, - dedi SІM ókili.
Izraıl bıligi áskerı áreketter tek HAMAS ınfraqurylymyna baǵyttalǵanyn jáne halyqaralyq quqyqqa sáıkes júrgizilip jatqanyn alǵa tartady.

Soǵys quny 

Gaza densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń málimetinshe, 2023 jyldyń qazan aıynan beri Izraıl shabýyldarynan kem degende 64 900 adam qaza tapty, olardyń basym kópshiligi – áıelder men balalar. On myńdaǵan adam jaraqat aldy. Úılerdiń 90%-dan astamy qırady nemese zaqymdaldy, densaýlyq saqtaý jáne sý júıeleri is júzinde qırady.

Baıandamada ásirese balalardyń qatty zardap shekkeni atap ótildi. Komıssııa palestınalyq balalar tek fızıkalyq azapqa ushyrap qana qoımaı, sonymen qatar «balalyq shaqtyń máni joıylǵanyn» atap ótti. Baıandamada ómirlik mańyzdy resýrstardan ádeıi aıyrý dálelderi keltirilgen. 

Halyqaralyq saldary

Baıandama Izraıldi genotsıd jasady dep aıyptaıtyn Ońtústik Afrıkanyń Halyqaralyq sotynda qaralǵan istiń tusynda jarııalandy.

Osyǵan deıin Genotsıd zertteýshileri qaýymdastyǵy, Izraıldiń adam quqyqtaryn qorǵaıtyn birqatar úkimettik emes uıymdary jáne AQSh-tyń birneshe senatorlary Benıamın Netanıahý úkimetiniń áreketteri Gazany etnıkalyq tazartýǵa aparyp soqtyrady dep málimdegen bolatyn.

- Biz naqty memleketterdi genotsıdke qatysy bar dep ataýǵa deıin barǵan joqpyz. Biraq bul komıssııanyń jalǵasyp otyrǵan jumysy. Biz oǵan jetemiz, - dep málimdedi Pılleı. 

BUU komıssııasy Izraıl memleketine jaýapkershilik júktep, «ol genotsıdtiń aldyn almaǵany jáne ony jasaǵany úshin jaýapty» dep málimdedi. Qujatta eskertý bar: Konventsııaǵa qol qoıǵan barlyq elder bul qylmystyń aldyn alý úshin sharalar qabyldaýǵa mindetti.

Gazada shaıqastar jalǵasyp jatyr, al komıssııanyń baıandamasy Izraıl men onyń odaqtastaryna qysymdy kúsheıtip, eldiń halyqaralyq oqshaýlanýy men yqtımal sanktsııalarǵa qatysty suraqtar týdyryp otyr. 

Buǵan deıin BUU ókili álemde dinı nysandardy qıratý áreketin synǵa aldy.