BUU damý baǵdarlamasy halyqtyń ómir súrý deńgeıin jaqsartýǵa shaqyrady
Іs-sharaǵa memlekettik organdardyń, halyqaralyq uıymdardyń, ǵylymı jáne saraptamalyq qoǵamdastyqtardyń 100-ge jýyq ókilderi qatysty. Olar Qazaqstandaǵy ýrbanızatsııanyń negizgi máseleleri men múmkindikterin, sodaı-aq adam damýynyń ındıkatorlaryn joǵarylatý úshin qala áleýetin qalaı paıdalaný kerektigin talqylady.
Ýrbanızatsııanyń turaqty saıasaty halyqtyń ál-aýqatyn edáýir joǵarylata otyryp, áleýmettik jaǵdaıdy qorshaǵan ortany jáne ekonomıkany jaqsartýǵa múmkindik beredi. Zertteýlerge sáıkes, ekonomıkalyq, ekologııalyq jáne áleýmettik sııaqty turaqtylyqtyń úsh ólshemi arasyndaǵy tepe-teńdikti saqtaý basty shart bolyp tabylady.
«Tıimdi basqarý men durys jobalaýdyń arqasynda ýrbanızatsııa Qazaqstannyń turaqty damý maqsattaryna qol jetkizýge kómektesedi. Jaqsy oılastyrylǵan saıasat ekonomıkany ártaraptandyrýǵa, jumys oryndaryn qurýǵa, ónimdilikti arttyrýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar kirister teńsizdigi, turǵyn úıge qol jetimdilik, kólik pen qorshaǵan ortanyń lastanýy sııaqty ýrbanızatsııa qaýipterin azaıtady», - dedi ıAkýp Berısh, BUUDB-nyń Qazaqstandaǵy turaqty ókili.
Esepte eki ındeks paıdalanylady: Qazaqstannyń barlyq óńirleri úshin eseptelgen ýrbanızatsııaǵa (ADI) sáıkes adam damýy ındeksi jáne eldiń 30 iri qalasy úshin qurastyrylǵan tirshilik orta ındeksi (ISO).
BUUDB-nyń 2019 jyly jarııalanǵan Adamı damý boıynsha jahandyq baıandamasyna sáıkes, Qazaqstan 189 eldiń ishinde 50-shi oryndy ıelenip, adamı damýy óte joǵary deńgeıgdegi elderdiń qataryna endi. Bul azamattardyń densaýlyǵy, bilimge qol jetimdiligi men ómir súrý deńgeıiniń jaqsy kórsetkishteriniń arqasynda múmkin boldy. Alaıda, barlyq aımaqtarda antropogendik ortanyń, onyń ishinde ǵımarattardyń, ınfraqurylymnyń, joldardyń, kólik júıeleri men qoǵamdyq oryndardyń sapasy tómen bolyp shyqty. Sondyqtan, antropogendik ortany jaqsartý adamnyń damýy men qalalyq jerlerde adamnyń ál-aýqatyn jaqsartýǵa múmkindik beredi.
Sonymen birge adam damýynyń joǵary kórsetkishteri eldiń oblystary men qalalary arasynda birkelki emes. Mysaly, Nur-Sultan, Almaty qalalary jáne Pavlodar oblysynda kórsetkishter joǵary bolsa, Aqmola, Soltústik jáne Ońtústik Qazaqstan oblystarynyń qalalyq aýdandarynda múmkindikter tómen deńgeıde.
Oǵan qosa, Qazaqstannyń eń damyǵan qalalarynyń ózderi múmkindikterin tolyq paıdalanbaıdy. Qalalar negizgi qyzmetterdiń, ásirese aýyz sýdyń, sanıtarııa men jylýdyń sapasyn joǵarlatý arqyly adam damýynyń kórsetkishterin jaqsarta alady. Qoǵamdyq kóliktiń jetispeýshiligi azamattardy jeke kólikterdi qoldanýǵa májbúr etkizedi, bul keptelister men aýanyń lastaný deńgeıine teris áser etedi. Internetke qol jetkizý, halyqtyń tyǵyzdyǵy men jasyl aýmaqtardyń kólem kórsetkishteri barlyq 30 qalada álemdik deńgeıden edáýir tómen.
Sonymen qatar, baıandamada qalalardy damytýdyń turaqty saıasaty týraly usynystar eńgizilgen. Solardyń ishinde halyqty eskeretin basqarý modelin ilgeriletý, qalalardyń ósýi men kishireıýýine baılanysty ártúrli basymdyqtardy tańdaý sekildi usynystar bar.
Búgingi is-sharada baıandamanyń jetekshi avtory, BUUDB-nyń shtab-páterindegi Adamı damý boıynsha baıandama bóliminiń dırektory Pedro Konseısaonyń qatysýymen « Tabystardan tys, ortasha deńgeıden tys, búginnen tys: 21-shi ǵasyrdaǵy adam damýyndaǵy teńsizdik» atty jahandyq baıandama da usynyldy.
