BUU arnaıy elshisi: Álemde 2,5 mlrd adam sý tapshylyǵyna ushyrap otyr
ASTANA. KAZINFORM — Búgingi tańda 2,4 mıllıard adam sý tapshylyǵy bar elderde ómir súrip jatyr. 2022 jyly kem degende 1,7 mıllıard adam lastanǵan kózderden sý paıdalanýǵa májbúr boldy, dep habarlaıdy AZERTADJ BUU resmı saıtyna silteme jasap.
Mundaı alańdatarlyq derekterdi BUU Bas hatshysynyń sý máseleleri jónindegi arnaıy elshisi Retno Marsýdı halyqaralyq atom energııasy agenttiginiń (MAGATE) «Sý úshin atom» atty ǵylymı forýmynyń ashylýyna oraı bergen suhbatynda aıtty. Bul forým 16 qyrkúıekte bastalady.
2014–2024 jyldar aralyǵynda Indonezııa syrtqy ister mınıstri bolǵan Retno Marsýdı qazirgi ýaqytta sý qaýipsizdigi máselesin kóterip júrgen eń belsendi tulǵalardyń biri sanalady.
Ol sý máselesiniń tek ǵalamdyq emes, sonymen birge ózine de jeke mańyzdy ekenin atap ótti.
— Sý árdaıym men úshin óte jeke jáne mańyzdy nárse boldy. Áıel retinde men sýdyń jetispeýshiligine baılanysty qıyndyqtardyń kóbine áıelderge shamadan tys aýyrtpalyq túsiretinin túsinemin. Kóptegen elde sý tapshylyǵy men qaýipsiz sýdyń shekteýli qoljetimdiligi áıelderge qosymsha aýyrtpalyq júkteıdi, olar otbasyna sý ákelý úshin uzaq qashyqtyqtardy júrip ótedi, — dedi ol.
Ol sý týraly áńgimeni tek ınfraqurylymǵa baılanysty qaraýǵa bolmaıtynyn qosty.
— Sý týraly aıtý — bul tirshilik úshin kúres týraly aıtý. Bul – ómirdiń jáne kúnkóris quraldarynyń negizin saqtaý týraly, — dedi Marsýdı.
Retno Marsýdı klımattyq ózgeristerdi, ekstremaldy aýa raıy qubylystaryn jáne qarjylandyrýdyń jetispeýshiligin bolashaqqa degen basty qaýipter dep ataıdy.
Arnaıy elshiniń sózinshe, búgingi tańda dúnıejúzilik sý júıeleri buryn-sońdy bolmaǵan deńgeıde kúızelis jaǵdaıynda tur.
— Bolashaqtaǵy sýǵa jáne ınfraqurylymǵa qajettilikterdi qamtamasyz etý úshin 2030 jylǵa deıin shamamen 6,7 trıllıon dollar, al 2050 jylǵa deıin 22 trıllıon dollardan astam qarajat qajet bolady, — dedi ol.
Marsýdı dúnıejúzi halqyn sýmen qamtamasyz etý úshin negizgi shart — ártúrli taraptardyń kúsh-jigerin biriktirý jáne halyqaralyq yntymaqtastyq dep atap ótti.
— Men árdaıym sýdyń barsha adamnyń jaýapkershiligi ekenin erekshe atap ótemin. Jeke adam, uıym nemese el jahandyq sý máselelerin óz betinshe sheshe almaıdy, — dedi Retno Marsýdı.
Arnaıy elshi ıadrolyq tehnologııalarǵa, ásirese ızotoptyq gıdrologııaǵa erekshe nazar aýdardy. Bul — sýdyń paıda bolý kózin jáne sapasyn taldaý úshin sýda bolatyn turaqty jáne radıoaktıvti ızotoptardyń tabıǵı ózgeristerin paıdalanatyn ǵylym salasy. Bul ádis dúnıejúzilik sý júıelerin jaqsyraq túsinýge múmkindik beredi.
— Izotoptyq gıdrologııa sý kóziniń shyǵý tegin, jasyn jáne sapasyn dál anyqtaý arqyly sý resýrstaryn basqarýda túbegeıli ózgeris ákeletin sheshim sanalady. Meniń oıymsha, ıadrolyq ǵylym men tehnologııalardy qoldaný arqyly MAGATE jahandyq sý resýrstarynyń turaqtylyǵyn arttyrýǵa óz úlesin qosady, — dep qosty Retno Marsýdı.
Kelesi jyldyń jeltoqsan aıynda Birikken Arab Ámirlikterinde BUU sý jónindegi konferentsııasy ótedi. Burynǵy shara — onjyldyqtardaǵy alǵashqysy — 2023 jylǵy naýryzda Nıý-Iorkte ótken bolatyn. Onyń sózinshe, aldaǵy forým sý resýrstaryn basqarýda sheshýshi mańyzǵa ıe bolady.
— 2026 jylǵy sý konferentsııasyna degen úmit óte zor. Bul jahandyq sý máselelerindegi progresti ilgeriletýge mańyzdy qadam bolyp, Turaqty damý maqsattarynyń altynshysy — taza sý men sanıtarııany qamtamasyz etýdi jedeldetýge múmkindik beredi, — dep qorytyndylady BUU Bas hatshysynyń sý máseleleri jónindegi arnaıy elshisi.
Osydan buryn BUU Qaýipsizdik keńesi Dohaǵa jasalǵan soqqyny aıyptaǵanyn jazǵanbyz.