«Bul ýaqyt áldeqashan jetti»: Emıne Erdoǵan Melanııa Trampqa hat joldady
ANKARA. KAZINFORM — Túrkııanyń birinshi hanymy Emıne Erdoǵan AQSh-tyń burynǵy prezıdenti Donald Tramptyń jubaıy Melanııa Trampqa hat joldap, ony Gaza sektoryndaǵy gýmanıtarlyq daǵdarysqa Ýkraınadaǵy qaqtyǵysqa kórsetken sezimtaldyǵymen birdeı mán berýge shaqyrdy, dep jazdy Anadoly.
Hatynda Emıne Erdoǵan Melanııa Trampqa shyn júrekten qurmet bildirip, alty jyl buryn Vashıngtondaǵy Aq úıde ótken kezdesýdegi jyly shyraıly qabyldaýy men shynaıy áńgimesiniń esinde jaqsy saqtalǵanyn atap ótti.
Sondaı-aq, ol Melanııa Tramptyń Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınge jaqynda joldaǵan haty AQSh-tyń birinshi hanymynyń qazirgi jahandyq oqıǵalarǵa beıjaı qaramaıtynyn kórsetetinin aıtty.
— Siz kórsetken meıirim — úmit syılaıtyn bastama. Sizdiń Ýkraınadaǵy jetim balalarǵa kórsetken janashyrlyǵyńyz — júrekterge úmit syılaıtyn bastama. Siz óz hatyńyzda balalardyń súıispenshilikke toly, qaýipsiz ortada ósý quqyǵy — bárine birdeı tıesili, eshqandaı geografııa, ult, din nemese ıdeologııaǵa baılanysty emes ekenin naqty atap óttińiz. Osy turǵyda bul quqyqtan aıyrylǵandar úshin kúresý — adamzat aldyndaǵy úlken jaýapkershilik. Siz soǵystyń saldarynan otbasylarynan aıyrylǵan, jetim qalǵan, ómiri kúıregen ýkraınalyq balalarǵa janashyrlyq tanyttyńyz. Bul bastama — júrekterge úmit syılaıtyn áreket, — dep jazdy Emıne Erdoǵan.
Gaza — adamzat ar-ojdanyna túsken daq
— Siz únsiz qalýǵa májbúr bolǵan ýkraınalyq balalardyń kúlkisin qaıta oraltýǵa shaqyrdyńyz. Bul — óte mańyzdy úndeý. Men sizdiń soǵys kezinde qaza tapqan 648 ýkraın balasyna bildirgen janashyrlyǵyńyzdy, tipti odan da úlken janashyrlyǵyńyzdy Gazaǵa da tanytatynyńyzǵa senemin. Onda sońǵy eki jylda 62 myń beıbit turǵyn, sonyń ishinde 18 myń bala aıaýsyz óltirildi, — delingen hatta.
Emıne Erdoǵan Gaza aımaǵynda bolyp jatqan jaǵdaıdy «zamanaýı tarıhtaǵy eń aýyr genotsıdtiń biri» dep atap ótti.
— Ár 45 mınýt saıyn bir bala kóz jumatyn Gaza týraly BUU Balalar qory (ıÝNISEF) «joǵarǵy qabaty — tozaq, al jerasty bóligi — balalar zıraty» dep sıpattady. Siz «belgisiz sarbaz» degen uǵymdy balaǵa qatysty qoldaný múmkin dep oılap kórdińiz be? Búginde aty-jónin anyqtaý múmkin bolmaǵan, otbasynan aıyrylǵan, aq kebinge «beımálim sábı» dep jazylǵan myńdaǵan balanyń taǵdyry — adamzat ar-ojdanyna jazylmas jara salyp otyr, — dedi Túrkııanyń birinshi hanymy.
Emıne Erdoǵan hatynda bul balalar ómirden úmitin úzgenin jazǵan.
— Soǵys saldarynan tereń psıhologııalyq kúızeliske túsken, kúlýdi umytyp ketken bul balalar mıkrofon aldynda ólim tilekterin aıtyp jatyr. Olardyń beıkúná júrekteri óz kúshinen tys soǵystyń taýqymetin kótere almaı otyr. Tarıh kýá: Gazadaǵy jetim balalar men sábıler shashtarynyń erte aǵarýyna soqtyratyn qasiretti basynan keshirýde, — delingen hatta.
Emıne Erdoǵan Ýkraınada únsiz qalǵan kúlkisin joǵaltqan balalar ǵana emes, Palestınanyń da balalary dál sondaı qýanyshqa, bostandyqqa jáne laıyqty bolashaqqa ıe bolýǵa tıis ekenin aıtty.
— Netanıahýǵa hat joldaý mańyzdy bolar edi. Siz Izraıl premer-mınıstri Bınıamın Netanıahýǵa Gaza sektoryndaǵy gýmanıtarlyq daǵdarysty toqtatýǵa shaqyrǵan hat joldasańyz — bul óte mańyzdy qadam bolar edi. Búginde álem oıanyp jatyr, Palestınany moıyndaý jahandyq umtylysqa aınalyp otyr. Osyndaı sátte sizdiń Gaza halqy úshin aıtqan úndeýińiz tarıhı jaýapkershilikti oryndaý bolar edi, — dedi ol.
Túrkııanyń birinshi hanymynyń pikirinshe, adamzat buzylǵan ádiletsiz júıege qarsy birigýi kerek.
Emıne Erdoǵan «Palestınadaǵy oqıǵalardy «qarapaıym genotsıd qana emes, tańdaýlylardyń múddesi úshin bárin qurban etýge daıyn halyqaralyq júıeniń óktemdigi» dep baǵalady.
Ol barsha álem jurtshylyǵyn bul ádiletsiz júıege qarsy birigýge, adam ómiriniń quny bir óńirde ekinshi óńirge qaraǵanda tómen sanalatyn túsinikti joqqa shyǵarýǵa shaqyrdy.
— Halyqaralyq quqyq pen adamzattyq qundylyqtardyń bedelin qorǵaý — bárimizdiń boryshymyz. Tek sonda ǵana biz bolashaq urpaqtyń úmitin saqtaı alamyz. Tek sol kezde ǵana kúlkisi óshken balalarǵa qýanysh syılap, shynaıy jáne uzaq merzimdi beıbitshilik ornata alamyz, — dedi ol.
«Bul sát áldeqashan kelip jetken
— Tek sonda ǵana biz bul zulymdyqpen kún saıyn betpe-bet kelip, úmitten aıyrylyp bara jatqan bolashaq urpaqqa úmit syılaı alamyz. Tek sonda ǵana kúlkisi óshken balalardyń shattyǵyn qaıta oraltý jáne jer betindegi turaqty beıbitshilik týraly sóz qozǵaýǵa negiz bolar edi. Ana retinde, áıel retinde, adam retinde men sizdiń hatyńyzda aıtylǵan sezimderdi tereń túsinemin ári Gazada tynyshtyq pen beıbit ómirdi ańsaǵan balalarǵa dál sondaı úmit uıalata alasyz dep senemin. Iá, 18 885 qaza tapqan bala úshin, onyń ishinde 335 oqpen óltirilgen alty jasar Hınd Redjep pen atasymen qoshtasarda emirine súıgeni este qalǵan úsh jasar Rım úshin tym kesh bolýy múmkin. Biraq bizde áli de tiri qalǵan, Gaza sektorynda aman qalǵan mıllıonnan astam balaǵa kómektesýge múmkindik bar. Bul ýaqyt baıaǵyda kelgen edi, – dep túıindedi Túrkııanyń birinshi hanymy.
Eske sala keteıik, buǵan deıin BUU Gaza sektoryndaǵy asharshylyqty alǵash ret resmı túrde rastaǵanyn jazǵan edik.